پیش بینی تجارت ایران در سال 93: افزایش صادرات غیرنفتی پس از رفع تحریم ها

علی ارکانی: آمار نشان می‌دهد حجم صادرات کشور از واردات در رتبه پایین‌تری قرار دارد. ایران علی‌رغم آن که عزم خود را برای خودکفایی در بسیاری از امورد جزم کرده بود و حتما با اتخاذ چنین تصمیمی روی حجم صادرات نیز برنامه ریزی کرده بود، همچنان وارداتش بیش از صادراتش است و آن چه از فروش نفت و پتروشیمی و صادرات به دست می‌آورد، هزینه واردات می‌کند. البته این روند در سال‌های ابتدایی دهه 80 نیز دیده شد. هم زمان با بالا رفت قیمت نفت و درآمدهای نفتی، واردات کشور به خصوص در مورد کالاهای سرمایه‌ای افزایش یافت.

واردات از 130 کشور در سال 92

سال 92 از ابتدا و حتی پیش از آن سال سخت تری نسبت به دیگر سال‌ها بود. از پیش از آغاز سال، با راه اندازی مرکز مبادله، کالاها و اقلام دسته بندی شده بودند و تنها کالاهای اساسی از ارز دولتی برای واردات بهره‌مند می شدند و به برخی دیگر ارز مبادله‌ای تعلق می گرفت و کالاهای غیرضروری و لوکس باید با ارز آزاد وارد می شدند. این سیاست و تصمیم گیری در شرایطی اتخاذ شد که منابع ارزی کشور به دلیل تحریم ها و کاهش فروش نفت همچون سال گذشته با محدودیت بسیار زیاد مواجه بود. به این دلیل واردات کالا به جز کالاهای ضروری ممنوع شد، اما در عمل این اتفاق رخ نداد و کالاهای وابسته نیز به راحتی وارد کشور شد.

کالاهای وابسته اقلامی نظیر خودرو آن هم از نوع خاص و لوکس هستند که پس از واردات، نیاز به تامین لوازم یدکی و قطعات جانبی آن نیز وجود دارد. پورشه، مازاراتی، از جمله خودروهایی بودند که در سال جاری وارد کشور شدند. در 10 ماهه اول سال 92 ارزش کل خودروها و لوازم یدکی وارداتی آنها به کشور معادل یک میلیارد و 594 میلیون و 703 هزار و 198 دلار بوده است. لوازم یدکی که گاه در باک خودرو، ایربگ، رینگ، جاسوئچی، کیف موبایل را نیز شامل می‌شد و بسیاری از آنها از ارز مبادله ای با نرخ 2470 تومان استفاده کرده‌ بودند.

در خصوص کالاهای اساسی که در لیست طبقه بندی شده، در صدر جدول قرار داشتند و شامل موارد غذایی و دارو می‌شدند، به دلیل آن که نیاز به تامین سریع منابع مالی داشتند، که با توجه به تحریم‌ها این مساله هم موجب گران‌تر شدن ارز مصرفی برای این کالاها و در نهایت افزایش قیمت ارز شد. افزایشی که در مواردی موجب کمبود برخی کالاها در کشور نیز شد، بر اساس ادعای برخی واردکنندگان دولت از آنها خواسته بود تا واردات را انجام دهند و در پایان سال هزینه‌های خود را دریافت کنند.

بر اساس آماری که اتاق بازرگانی منتشر کرده است، ارزش کل واردات ایران در سال 1392 از 130 کشور دنیا معادل 36 میلیارد و 694 میلیون و 417 هزار و 988 دلار بوده است.  براساس آمار و اعدادی که اتاق بازرگانی منتشر کرده است، امارات متحده عربی در صدر کشورهایی قرار دارد که ایران واردات خود را از آن انجام داده است.

طبق گزارش گمرک ایران، حجم کل واردات کشور در 11 ماه اول سال 92 از نظر ارزشی معادل 42,796 میلیون دلار بوده است. بر اساس گزارش گمرک جمهوری اسلامی ایران، میزان واردات کشور در این دوره زمانی نسبت به سال پیش 11.96- کاهش داشته است. گمرک میزان کل واردات کشور در 11 ماهه منتهی به اسفند ماه سال 92 را 29,205 هزار تن اعلام کرده است که این رقم نیز نسبت به دوره مشابه سال پیش از این 19.05- کاهش داشته است.

عمده اقلام وارداتی ایران در سال 92 برنج، کنجاله، ذرت دامی، وسایل نقلیه با موتور پیستونی دونسوز با حجم سیلندر 1000 تا 1500 سانتی متر مکعب و گندم بوده است. از نظر ارزشی در این دوره 11 ماهه، 2,093 میلیون دلار برنج، 1,635 میلیون دلار کنجاله، 1,307 میلیون دلار ذرت دامی، 1,097 میلیون دلار وسایل نقلیه با موتور پیستونی دونسوز با حجم سیلندر 1000 تا 1500 سانتی متر مکعب و 10,070 میلیون دلار گندم بوده است. بر اساس توضیح گمرک جمهوری اسلامی ایران متوسط قیمت هر تن کالای وارداتی در سال 92 معادل 1,465 دلار بوده که این رقم نسبت به سال قبل افزایش 8.76 درصدی در ارزش دلاری داشته است.

در این میان ضربه اصلی‌ که بر بدنه تولید کشور وارد شد قرار گرفتن صنعت خودرو در لیست تحریم‌ها بود. خودرو بزرگ‌ترین صنعت غیر نفتی ایران محسوب می‌شود که علی‌رغم حمایت های همه جانبه دولت، هنوز توان صادراتی چندانی پیدا نکرده و استانداردهای آن در سطح جهانی پایین است، اما در عرصه داخلی توان پاسخگویی به تقاضای کشور را داشت. اما با تحریم کشورهایی که با ایران در خصوص تولید خودرو مراوده داشتند، وضعیت این صنعت در خطر جدی‌تری قرار گرفت. بخشی از لوازم یدکی خودروها همچنان وارداتی بوده و با اجرای این تحریم آنان تنها تا زمانی می‌توانستند تولید داشته باشند که موجودی انبارهایشان آنها را همراهی می‌کرد.

براساس آمار و گزارش اتاق بازرگانی لیست 10 کشور اولی که از نظر ارزشی ایران بیشترین واردات را از آنها داشته است، به شرح زیر است:

اعداد براساس دلار محاسبه شده است

براساس گزارش اتاق ایران، از میان 130 کشوری که ایران از آنها واردات داشته است، لیست زیر جزو کشورهایی هستند که کمترین میزان واردات به لحاظ ارزشی از آنها صورت گرفته است.

اعداد بر اساس میلیون دلار است

3535