اسکانیا ؛سئوال بی پاسخ حمل و نقل ایران/ بالاخره مقصر کیست؟

هادی معیری نژاد: شرکت عقاب افشان افزون بر پنجاه سال است که در زمینه اتوبوس سازی فعالیت دارد. این شرکت که توسط هادی اکبری راد راه‌اندازی شد ابتدا فعالیت محدودی در این زمینه داشت. ولی با گذشت زمان و بعدها با گرفتن حق امتیاز اتوبوس‌های اسکانیا در ایران تولیداتش را بالا برد. این فعالیت تا جایی گسترش یافت که به عنوان یکی از بزرگترین شرکت‌های سازنده اتوبوس رانی در ایران شناخته شد. این شرکت در سال ۹۰ به عنوان بزرگترین تولید کننده اتوبوس در ایران شناخته شد.

پس از حوادث مختلف و بحث‌های گسترده پیرامون وضعیت ایمنی این خودرو که عدم شماره گذاری یک تیپ آن توسط پلیس را در پی داشت، در اسفند ۱۳۹۲ موسسه استاندارد اعلام کرد که این خودرو ۱۹ مورد از استانداردها را پاس نکرده است. به  همین دلیل روشن نیست که مجوز شماره گذاری این خودرو یا این وضعیت چگونه صادر شده بوده. مسولان این شرکت پیش از این مدعی بودند که با استانداردهای لازم، اتوبوس تولید می‌کنند. هرچند که سازمان استاندارد گفته است که این اتوبوس ها استاندارد است. اما اجباری نبودن ۱۹ مورد از ۵۳ مورد تست استاندارد خودروها برای اتوبوس ها، ایمنی این خودروها را زیر سوال برده است.

خونبارترین تصادفات اسکانیا

بررسی پرونده های تصادفات ناوگان حمل و نقل عمومی نشان می دهد در 9 تصادفی که اتوبوسهای اسکانیا داشته اند بیش از 105 هموطن جان خود را از دست داده اند تعدادی از این تصافات به قرار زیرند.

1- در شامگاه دوشنبه ۱۸ شهریور ماه ۹۲ بود؛ ساعت ۲۲:۵۵ در کیلومتر ۲۸ اتوبان تهران قم، پس از مجتمع مهتاب لاستیک اتوبوس اسکانیا که از اصفهان به سمت تهران در حرکت بود ترکید؛ اتوبوس پس از انحراف با یک سواری هوندا تصادف کرد، سپس از گاردریل وسط اتوبان رد و وارد لاین غربی شد،‌ در همین حال یک اتوبوس اسکانیای دیگر که از تهران به اردکان یزد در حال تردد بود با مشاهده اتوبوسی که از لاین مخالف وارد مسیر شد سعی به فرار کرد و به سمت راست منحرف شد، اما این تلاش فایده ای نداشت؛ هر دو اتوبوس با هم شاخ به شاخ شدند. نتیجه؛ هر دو اتوبوس آتش گرفتند. ۴۴ نفر کشته و ۳۹ نفر زخمی شدند.

2- یک اتوبوس مسافربری اسکانیا در محور شوراب سوادکوه واژگون شد و۳۶ مصدوم برجای گذاشتاین اتوبوس با ۴۲ سرنشین قصد رفتن به شهرستان بابلسر را داشت که متاسفانه با وقوع این حادثه از ادامه مسیر ناکام ماند.شواهد اولیه حاکی از آن است که نقص فنی در سیستم ترمز اتوبوس منجر به وقوع این تصادف شده است

3- یکی از مهمترین تصادفات این خودرو در جاده ایذه - بروجن رخ داد که موجب مرگ 26 دختر دانش آموز شد. در این حادثه که ابتدا به علت نقص در سیستم ترمز رخ داد، راننده برای متوقف کردن خودرو اقدام به کوبیدن اتوبوس به تپه می کند که همین مسئله موجب واژگونی می شود. همزمان با واژگونی 26 دانش آموز دختر که از اردو باز می گشتند،به دلیل نقص در اتاق خودرو و گیر کردن در میان آهن پاره ها جانشان را از دست دادند.

4- حادثه مهم بعدی در محور اهواز به هفتگل میان اتوبوس اسکانیا و کامیون رخ داد.در این حادثه اتوبوس بلافاصله آتش گرفته و مسافران در میان شعله های آتش گرفتار شدند. از میان مسافران 17 نفر در آتش سوخته و تنها پنج نفر توانستند از مهلکه فرار کرده و از مرگ نجات یابند. این در حالی بود که مشخص نشد چرا این اتوبوس در این حادثه دچار آتش شده و مسافران نتوانستند با چکش ویژه استفاده و با شکستن شیشه خارج شوند. این تصادف و عدم مقاومت اتوبوس هنوز هم ابهامات فراوانی دارد.

5- در حادثه دیگر اتوبوس اسکانیا این خودرو در جاده های استان گیلان با یک راس اسب برخورد کرده و پس از انحراف از جاده واژگون می شود. این بار نیز ستون و سقف آسیب دیده و 7 مسافر جانشان را از دست می دهند. این حادثه نیز 30 مجروح به دنبال داشت. در حادثه دیگری که این اتوبوس رقم زد 3 نفر به علت بی احتیاطی راننده این خودرو در کیلومتر 12 آزادراه قزوین کشته شدند. این حادثه از جمله تصادفات کم تلفات خودرو اسکانیا است.

موارد دیگر؛ در تصادفات دیگری که این خودرو نقش اساسی در آنها داشت می توان به تصادف این اتوبوس با کامیون ایسوزو در شیراز اشاره کرد که راننده کامیونت را به کام مرگ کشاند. در حادثه دیگری که در آزاد راه ساوه رخ یک نفر کشته شد و سه مسافر زخمی شدند. البته این خودرو در سمنان محل تولید خود نیز تصادفات مرگباری را رقم زده است که می توان به حادثه تصادف اتوبوس با تریلر کمر شکن، تصادف در محور نهبندان و تصادف جاده تبریز اعلام کرد.

بررسی در کمیسیون اصل 90 مجلس

پس از واژگونی اتوبوس شهری اسکانیا در بزرگراه آزادگان تهران،  کمیسیون اصل 90 مجلس هم به موضوع ورود کرده است. 

محمد علی پورمختار درباره آخرین وضعیت پرونده رسیدگی به شرکت اسکانیا در کمیسیون متبوعش گفت: تاکنون درباره وضعیت پرونده خودروهای اسکانیا راهنمایی و رانندگی گزارشاتی در باره نحوه ساخت این خودروها ارائه و اخطارهایی را نیز مطرح کرده همچنین شرکت اسکانیا گزارشی را به مجلس ارائه کرد که نواقص این خودروها بر طرف شده است و بخش دیگری از آن نیاز به زمان دارد و از مجلس فرصتی درخواست کردند.

وی همچنین به فرصت یک ماه مجلس به شرکت اسکانیا برای رفع نواقص خودروهایش اشاره کرد و گفت: با پایان این فرصت امیدواریم این شرکت موفق در رفع نواقص خود شده باشد و ما رسیدگی مجدد به پرونده این شرکت خودرو سازی را در جریان کار کمیسیون قرار می‌دهیم.

استاندارد: جو ساز نکنید اسکانیا استاندارد است

این درحالی است که نیره پیروزبخت رییس سازمان استاندارد کشور پیش از این گفته بود؛ سیاست دولت این است که با هیچ بنگاهی بر سر سلامتی و ایمنی مردم شوخی نداشته باشد و صنعت خودروسازی نیز این قاعده مستثنی نیست. در جلساتی هم که در چند وقت اخیر با خودروسازان داشتیم این موضوع را به آنها گوشزد کردیم. 

او همچنین گفت: اعتقاد دارم در مورد اتوبوس اسکانیا و استاندارد و کیفیت آن از سوی برخی جوسازی رسانه‌ای صورت گرفته و من از اصحاب رسانه می خواهم در این زمینه با دقت عمل کنند. اتوبوس اسکانیا از نظر ما استاندارد بوده و تائیدیه‌های لازم را نیز کسب کرده است. هم اکنون در حال بررسی موارد موردنیاز برای اصلاح استاندارد این اتوبوس در صورت تغییر در طراحی آن هستیم. این را نیز باید بگویم که استانداردهای خودرو 52 مورد است اما همه این استانداردها برای اتوبوس اجباری نیستند.

چالش پلیس و کارخانه عقاب افشان

سردار احمدی مقدم در اوایل سال 93 علام کرد که نواقص اسکانیا هنوز رفع نشده است .اما مدیرکارخانه عقاب افشان سمنان تولید کننده اتوبوسهای اسکانیا در واکنش به اظهار نظر پلیس راه مبنی بر نقص فنی این اتوبوس ها گفت:اسکانیا یک برند بین المللی و همه استانداردهای 51گانه ایران واروپا را داراست . مرادی مدیر کارخانه عقاب افشان همچنین گفت: اظهار نظرهای پلیس راه درباره نقش این شرکت در حادثه اخیر رانندگی تهمتی نارواست و به خاطر تخریب وجهه ی تجاری شرکت عقاب افشان قابل پیگیری در مراجع قضایی است .

نقص فنی اسکانیا چیست؟

برخی از رانندگان اتوبوسهای اسکانیا می‌گویند سیستم کولر و بخاری این اتوبوس عامل اصلی آتش گرفتن آن است. از سوی دیگر مالکان این خودرو نیز با انتقاد از شرکت عقاب افشان به دلیل خودداری از رفع نقص و کتمان مشکلات آن می گویند در صورت اعمال محدودیت تردد از سوی پلیس، اتوبوسها را به شرکت باز می‌گردانند و از شرکت اسکانیا شکایت می‌کنند. 

به گفته رانندگان سیستم برق اتوبوس اسکانیا نسبت به سایر اتوبوس ها ضعیف است. به دلیل اینکه باتری در جلوی خودرو قرار گرفته است امکان آتش سوزی در تصادفات شاخ به شاخ زیاد است اما مهمترین علت قرار گرفتن سیستم تهویه خودرو از جمله کولر و بخاری در کنار باتری خودرو است. وقتی که این سیستم ها روشن باشند به شدت داغ می کنند و در یک برخورد حتی کوچک با سرعت 60 کیلومتر به دلیل وجود باتری و جرقه، خودرو آتش می گیرد.

برخی هم می گویند لاستیک میشلند نیز که کارخانه مدعی است آن را روی اتوبوس های صفر کیلومتر نصب می کند برای جاده های ایران مناسب نیست و شرکت اسکانیای سوئد اگر این لاستیکها را در اتوبوسها استفاده می کند به این دلیل است که لاستیکهای میشلند مخصوص هوای سرد هستند و با شرایط جغرافیایی کشورهای اروپایی سازگارند.

ضعف بدنه نیز یکی از نواقص مورد اشاره درباره اسکانایست که رانندگان معتقدند که بدنه اسکانیا نسبت به همتایان آلمانی خود بسیار ضعیف تر است.

در همین زمینه پلیس نیز بارها به نقص فنی اسکانیا اشاره کرده است از جمله سردار اسکندر مومنی رییس پلیس راهور وقت که نقص فنی اسکانیا مخصوصا در بدنه را محرز دانست سردار اسکندر مومنی،‌ ضمن اینکه اعلام کرد عمده کشته های حمل و نقل عمومی مربوط به اتوبوس های اسکانیاست، گفت: تمام ایرادات این اتوبوس به شرکت، سازمان‌های مربوطه و دستگاه‌ قضایی اعلام شده است. به دلیل اینکه در کشور ما در زمینه تولید اتوبوس‌ها رقابت وجود نداشته و انحصاری است بعد از وقوع چنین حوادثی به سرعت فرافکنی می‌کنند که این کار خوبی نیست .

اما مدیر کارخانه گفت که پلیس ایرادات اتوبوس ها را اعلام نکرده است.

محمود براتی پیش از این در یک نشست خبری درباره مهلت پلیس به شرکت عقاب‌افشان برای رفع عیوب اعلام‌شده اتوبوس اسکانیا، گفت: در گزارش کمیسیون ایمنی راه‌ها، آیتم‌هایی که قرار است ما رفع کنیم، به صورت فنی و دقیق مطرح نشده است، ‌نمی‌دانیم باید چه جزئیاتی را از موارد مطرح‌شده درباره مخزن سوخت، باتری و پروفیل بدنه تغییر دهیم. پلیس به صورت کلی مواردی را برای ما تعریف کرده است و این در حالی است که در اجرای این موارد همه تأییدیه‌های سازمان استاندارد را اخذ کرده‌ایم؛ اگر سیستم‌های مذکور مشکلی دارد پس چرا سازمان استاندارد آنها را تأیید کرده است؟

در این میان طرفداران شرکت اسکانیا و مدیران آن تلاش شرکتهای رقیب و برخی دیگر تلاش برای جایگزین کردن اتوبوسهای چینی را عاملی برای بزرگنمایی تصادفات می دانند اما هرچه هست اتوبوس اسکانیا با این اسم دهان پر کن و یکی از معروفترین ومعتبر ترین شرکتهای تولید وسایل نقلیه سنگین همچنان معمای بی پاسخ این روزهای حمل و نقل عمومی ماست که این اظهار نظرها و تهدیدها در مورد شماره نشدن آن مردم عادی را راضی نکرده است و پاسخ پرسش ها و نگرانی های آنان را نداده است.

۴۷۴۶