مقصد بعدی داعش کجاست؟/ تحلیل سفیر سابق ایران دربارۀ خطراتی که منطقه را تهدید می‌کند

سعید جعفری پویا: تحولات در خاورمیانه هر روز در حال پیچیده تر شدن است. داعش هر روز یکی را تهدید می کند و تلاش دارد زمینه فعالیت خود را گسترده تر کند، شاید برای دیده شدن و شاید برای جلب توجه. هر چه هست جریان موسوم به دولت اسلامی این روزها خشونت های از یاد برده را دوباره به یاد بشر انداخته است. زمزمه های حضور داعش در لبنان باعث شد تا با سفیر سابق ایران در کشورهای عربی و دیپلمات پیشین وزارت خارجه گفتگویی در خصوص اهداف آتی این گروه انجام دهیم. نصرت الله تاجیک به خبرآنلاین می گوید از چند ماه پیش تسری بحران به لبنان را پیش بینی کرده است. مشروح این گفتگو در پی می آید:

 جبهه النصره با انتشار پیامی در توییتر به ارتش لبنان هشدار داده که اقدامات ارتش باعث شکل گیری جنگ داخلی در لبنان خواهد شد و از این کشور خواسته از حجم روابط خود با تهران بکاهد. آیا این تهدید را باید جدی بگیریم؟
تحولات منطقه در حال پیچیده تر شدن است. من قبلا حدس می زدم که این درگیری ها به لبنان کشیده شود. یکی از اهداف صهوینست ها و با مدیریت پشت پرده غرب این بوده که عقبه سیاست خارجی خاورمیانه ای ایران را به شکست بکشاند. لذا به عقیده من چه این تهدید را جدی بگیریم و چه نگیریم این تحولات به این سمت می رود که لبنان را هم در خود درگیر کند. در برخی موارد تنش ها و درگیری هایی به وجود آمد که با مدیریت خوب لبنانی ها در ابتدای امر کنترل شد و این روند اوج نگرفت. ولی تحلیل من این است اگر روند تحولات در سوریه ادامه پیدا کند مسائل به لبنان هم کشیده می شود.

هم در عراق و هم در سوریه بخشی از جامعه، پذیرای ایده گروه موسوم به دولت اسلامی بودند و این باعث شد داعش بتواند در این کشورها پیشرفت کند، به نظر شما چنین پتانسیلی در لبنان هم دیده می شود؟
از دو جهت می توان به این پتانسیل نگاه کرد. یکی عوامل داخلی و دیگری بیرونی. از حیث درونی باید توجه داشت که بخشی از جامعه لبنان گروه های اهل سنت هستند. در میان آنها هم فرق گوناگونی وجود دارد و بعید نیست که تعدادی از اهل سنت از این ایده حمایت کنند. نمی خواهم برچسب بزنم و مشخصا انگشت اتهام به سمت کسی بروم ولی به هر صورت در مشکلاتی که در چند سال اخیر در لبنان به وجود آمده 14 مارس بی تقصیر نبوده است و تنش بسیاری را در این کشور ایجاد کرده. بر این اساس می تواند زمینه مساعدی برای بهره برداری داعش و جبهه النصره ایجاد شود. ولی مهم تر و همپای این بحث عناصر خارجی است که ممکن است به لبنان تحمیل شود. اعم از بازیگران منطقه ای شامل عربستان و قطر و تا حدی ترکیه این صحنه گردانی را مدیریت می کنند که این تنش ها به لبنان هم تسری یابد.

خود داعش به عنوان جریانی که جنگ های نامتقارن را پی می گیرد، چه منفعتی از گسترش دامنه بحران می برد و اساسا تسری تحولات به لبنان شرایط را برای این گروه دشوارتر نمی کند؟جریان داعش به این دلیل که سازمان دهی شان منعطف است و ساختار ژله ای دارد، گسترش دامنه فعالیت آنها را تضعیف نمی کند بلکه مانند ژله تغییر حالت می دهند و در هر ظرفی که قرار گیرند شکل آن ظرف را به خود می گیرند. بنابراین اگر بحران و صحنه گسترش یابد ضرر نمی کنند کمااینکه در دو هفته گذشته هم یک جبهه جدید در عراق و هم در سوریه ایجاد کردند. در عراق در مرکز و به سمت بغداد آمدند و در سوریه و در کوبانی هم فعالیت های خود را شدت بخشیدند. لذا من فکر نمی کنم افزایش دامنه فعالیت آنها باعث افزایش ضربه پذیری شان شود.

با توجه به اینکه این جریان منعطف است و البته با عنایت به این مسئله که نیروهای این جریان محدود هستند، تسری بحران به لبنان باعث کاهش تمرکز داعش در کدام حوزه خواهد شد؟ عراق یا سوریه؟
من فکر می کنم داعش خیلی لجستیک خود را جابه جا نمی کند و بیشتر از نیروهای محلی استفاده می کند. وقتی شما روند اقدامات و رفتارهای این گروه را در مناطق مختلف مطالعه می کنید، می بینید اگرچه نشان دادند قدرت جابه جایی شان زیاد است و در اندک زمانی امکانات را از نقطه ای به نطقه دیگری منتقل می کنند و این نشان دهنده بالا بودن میزان انعطاف لجستیک آنها است ولی فکر می کنم در مورد لبنان خیلی نیاز به نیروی خارجی نداشته باشند و احتمالا تلاش شان این خواهد بود که از نیروهای محلی استفاده کنند. هرچند نمی توان به صورت یقین بیان کرد ولی تحلیل شخصی من این است که اگر بخواهند لبنان را درگیر کنند خیلی به نیروی خارجی نیاز نخواهند داشت.

در نتیجه اولویت نخست داعش برای گسترش منطقه بحران لبنان خواهد بود؟
من از چند ماه پیش تحلیلم این بوده که داعش سعی می کند لبنان را هم در این بحران درگیر کند و این هم در پرتو یک تحلیل بالاتر است که من آنها به این صورت می بینم که مجموع تحولات غرب در منطقه این است که به نوعی ژئوپلتیک منطقه را بر هم بزند. ضمن اینکه مهم ترین عنصر تاثیرگذار منطقه ایران است و می خواهند سیاست خاورمیانه ای ایران را متاثر کنند. احساس من این است برای اینکار حزب الله را درگیر چنین روندی کنند تا  نتواند نقش اساسی خود که مقابله با اسرائیل است را ایفا کند.  

52308