عدم شفافیت، مهم‌ترین زمینه منطقی برای بروز فساد است. به تحقیق باید گفت که نحوه برگزاری این دوره از جایزه جلال، شفات‌ترین شکل را در میان ادوار پیشین داشت. برایاولین‌ابر اسامی داوران، هیات علمی، نامزدها و مجریان جایزه، در زمان درست در رسانه‌ها معرفی و مشخص شد که می‌توان یک جایزه ادبی در این ابعاد را با شفافیت جلو برد و برگزار کرد و در حضور چشمان رسانه، نگران فشار بیرونی و فشار نویسندگان و ناشران نبود. همین که امروز می‌توان ـ به درستی ـ از جضور کتب برخی دست‌اندرکاران در میان نامزدها انتقاد کرد، دستاوردی شفاف است. فساد را می‌توان درجه بندی کرد.
فساد درجه اول در جوایز، آن است که داور به خود جایزه دهد. فساد درجه اول پیچیده آن است که داور به یکی از منسوبان خود ـ مثلا به همسرش یا فرزندش ـ جایزه دهد. فساد درجه دوم آن است که عضو هیات داوران (یا دست اندر کار) جایزه الف به عضو هیات داوران (یا دست اندرکار) جایزه ب یا موسسه پژوهشی ب یا ... جایزه بدهد تا آن عضو ب نیز بعدتر به عضو الف فایده‌ای برساند.
البته فساد می‌تواند درجات بالاتری نیز داشته باشد. سازمان‌های نظارتی در مسایل کلان اقتصادی اذعان دارند که فساد بالاتر از درجه شش را نمی‌توان ردیابی کرد. متاسفانه در جوایز ما ـ چه در بخش دولتی و چه غیردولتی و چه خصوصی و مردمی ـ فساد درجه اول نیز مکرر در فقدان شفافیت رخ داده است. یعنی داور برنده جایزه شده است (درجه یک ساده). همسر داور برنده کتاب سال شده است. (درجه یک پیچیده). کارفرمای داور در پروژه ادبی برنده شده است. (درجه دوی ساده). دشمن داور حذف شده است. (شکل دیگری از درجه یک) دشمن کارفرمای داور حذف شده است. (شکل دیگری از درجه دو) و... در دهه ۶۰، جایزه کتاب سال ادبیات به دلیل توجیه نادرست یکی از مسوولان وقت حذف شد و قرار شد به هیچ کتابی جایزه ندهند، مبادا کتابی از دیگران برگزیده شود. این نگاه نادرست ناشی از آن بود که مسوول وقت احساس می‌کرد کتب ادبی موافق انقلاب اسلامی به مراتب ضعیف‌تر از کتب دیگران هستند. (سال‌ها بعد البته آن مسوول ارشد دهه شصتی نگره دیگری را دنبال کرد.) رفتاری مخالف این رفتار در جشنواره فیلم باعث شد تا صنعت سینما به هر رو رشد واقعی‌تری را در رقابتی واقعی‌تر بیازماید. شکاندن دیوار عدم شفافیت و احیای سنت جایزه ادبی، یک افتخار بزرگ برای وزارت ارشاد خواهد بود.
*این یادداشت قبل از اعلام نتایج نوشته شده است.
۵۷۲۴۴
نظر شما