ابتکار: در مورد گرد و غبار خوزستان وعده غیرواقعی به مردم نمی‌دهیم/ در دولت قبل هورالعظیم را خشک کردند

طهورا شهبازی: «اهواز نفس ندارد.» جمله ای بود که راه خود را از اهواز طی کرد و بر دل تک تک مردم سراسر ایران نشست. چند روزی است که گرد و غبار مهمان ریه های مردم اهواز شده است تا 8سال بی توجهی به مسایل محیط زیستی نفس مردم این شهر را به شماره بیندازد. هوایی که نفس دستگاه های پایش آلودگی هوا را هم گرفت تا دیگر قادر به اندازه گیری هوایی که 45برابر حد مجاز آلودگی دارند نباشد. حالا همه دست به دست هم داده اند تا هوای، هوای اهواز را داشته باشند.

حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن روحانی روز گذشته در گفت و گو با استاندار خوزستان از عبدالحسن مقتدایی خواست تا ضمن همکاری مستمر با کارگروه رفع آلودگی هوا در دولت، پیشنهادهای لازم را پس از مشورت با نخبگان و مدیران دستگاهها برای مقابله با بروز و آثار این پدیده زیست محیطی ارائه دهد.

رییس جمهوری در این گفتگو بر ضرورت تامین و عرضه نیازهای فوری مردم از قبیل ماسک، تمهیدات امدادی و فوریت های پزشکی تاکید کرد و افزود: بایستی علاوه بر انجام اقدامات لازم در این مرحله؛ برای نیازهای پس از گرد و غبار، نظیر نظافت و خدمات شهری و همچنین غبارزدایی و حفظ محیط شهری از آلودگی ریز گردها نیز پیش بینی های لازم صورت گیرد.

روحانی همچنین دستور رسیدگی ویژه به بیماران و آسیب دیدگان را به وزارتخانه های بهداشت و کشور و دستگاه های مربوطه صادر کرد و سازمان مدیریت و برنامه ریزی نیز موظف شد تا اعتبارات لازم را با قید فوریت تخصیص دهد.

از طرف دیگر سید حسن هاشمی، وزیر بهداشت برای بررسی و پی گیری موضوع ریزگردها به عنوان نماینده ویژه رییس جمهور شب ۲۲ بهمن به اهواز سفر کرد. او در جلسه رسیدگی به بحران آلودگی اهواز اعلام کرده بود این وزارتخانه تمامی امکانات خود را برای رفع این مشکل بکار خواهد گرفت و هر کمبودی را در اسرع وقت برطرف خواهد کرد.

به گفته وزیر بهداشت در حال حاضر تمامی مراکز درمانی استان خوزستان برای ارائه خدمات به مراجعان در آماده باش کامل به سر می برند و براساس اعلام دانشگاه علوم پزشکی اهواز تاکنون تمامی افراد مراجعه کننده و بیماران قلبی و تنفسی به مراکز درمانی مورد مداوا قرار گرفته اند.

سازمان محیط زیست چه کار کرد؟

اما شاید در حال حاضر بیشتر نگاه ها به سازمان حفاظت از محیط زیست باشد تا هر چه زودتر تدبیری برای رهایی از این وضعیت اندیشیده شود. معصومه ابتکار رییس سازمان حفاظت از محیط زیست در مورد کنترل و رفع گرد و خاک در خوزستان و استان های غربی به خبرآنلاین گفت: این موضوع کاری نیست که بشود در یک یا دو سال به سرانجام رساند. یک دوره ای در حال تجربه خشکسالی هستیم، دوران سختی است. استان خوزستان خاکش کاملا رطوبتش را از دست داده و با کوچک ترین بادی خاک بالا می آید. ریزگردها از عربستان و عراق هم اضافه می شود.

او درباره تصمیمات جلسه مدیریت بحران هوای خوزستان هم گفت: ما کلیات برنامه را روز یکشنبه گذشته در دولت قطعی کردیم، برنامه دستگاه های مختلف را گرفته بودیم و روی آنها کار کردیم. شاید یک بسته اجرایی با بودجه را روز یکشنبه آینده در دولت تصویب کنیم. هفته آینده همراه با هیاتی از مدیران ارشد دولت به استان می رویم تا آن را عملیاتی کنیم. البته در گذشته کارهایی شده نه اینکه اصلا در استان کاری نشده باشد، اما حد و اندازه کار خیلی بزرگ است. حداقل حدود 300تا 400هزار هکتار مدیریت سرزمینی احتیاج دارد.

5 نقطه استان بی آب است

بخشی از گردو غبار پراکنده در اهواز از تالاب های خشکی می آید که در چند سال اخیر رنگ آب به خود ندیده اند. یکی از آنها هورالعظیم است. ابتکار در این باره می گوید: بخشی از هورالعظیم که در ایران است در زمان دولت هشتم، به دلیل وحجود میادین مشترک نفتی، از طرف وزارت نفت تقاضای اکتشاف شده بود. سازمان حفاظت از محیط زیست مشروط به عدم خشک کردن تالاب و با انجام ارزیابی های زیست محیطی و یکسری شرایط اجازه کار به آنها داد. دولت که تغییر کرد اولین کاری که انجام دادند سد روی ورودی آب آن بستند، مانع ورود آب شدند و کلا هورالعظیم را خشک کردند. الان جاهای مختلف هورالعظیم را کنده کاری کردند.

به گفته رییس سازمان محیط زیست، هورالعظیم از اواسط دولت قبل کاملا خشک شده است: از ابتدای دولت یازدهم ما شروع به مذاکره با وزارت نفت کردیم تا بالاخره چند ماه پیش موفق شدیم آنها را قانع کنیم که سد مربوط به حوضچه سوم را باز کنند و آب وارد هورالعظیم شود. هنوز قسمتی از آن آب ندارد و تا کل آن پر از آب شود طول می کشد. زیرا مسیری که آب در حرکت است از سد سیمره می آید که سد سیمره خالی است.

آنطور که ابتکار می گوید، به غیر از هورالعظیم 4 نقطه دیگر این استان به آب نیاز دارد؛ اطراف جاده ماهشهر اهواز یک منشا شناخته شده است و چند نقطه دیگر که بعضی از اینها اراضی کشت نشده کشاورزی است که شخم زده شده، ولی به دلیل بی آبی، رها شده است. رها کردن آن باعث تولید گرد و غبار می شود.

گرد و غبار از بین می رود؟

ابتکار در مورد راه حل های اندیشیده شده در مورد رفع معضل خشکسالی اطراف خوزستان می گوید: روش های مختلف وجود دارد؛ مثلا مالچ پاشی. اما در روش مالچ پاشی اگر رطوبت کافی نباشد، جواب نمی دهد و باد مالچ ها را در هوا پراکنده می کند که به دلیل شیمیایی بودن، خطرناک تر از گرد و خاک فعلی خواهد بود. بنابر این ما اقدام نسنجیده و تبلیغاتی نمی کنیم. چون فایده ندارد می خواهیم کار کنیم که کار هم خوشبختانه مطالعاتش انجام شده.

رییس سازمان محیط زیست: هورالعظیم از اواسط دولت قبل برای استخراج نفت کاملا خشک شده است. از ابتدای دولت یازدهم ما شروع به مذاکره با وزارت نفت کردیم تا بالاخره چند ماه پیش موفق شدیم آنها را قانع کنیم که سد مربوط به حوضچه سوم را باز کنند و آب وارد هورالعظیم شود. هنوز قسمتی از آن آب ندارد و تا کل آن پر از آب شود طول می کشد. زیرا مسیری که آب در حرکت است از سد سیمره می آید که سد سیمره خالی است.

او گفت: الان در یک سال کار مطالعاتی شده است، چشمه های تولید ریزگرد شناسایی شده، مباحث هواشناسی، مسایل شناخت خود زمین و مسوولیت ها مشخص است. سازمان جنگل ها و مراتع برای مقابله با بیابان زایی و کاشت گونه های مقاوم مسوولیت قطعی دارد، گونه ها هم شناسایی شده است و آنها در بحث سرزمین مسوولیت اصلی را دارند. هواشناسی مسوولیت خود را دارد. امور آب همینطور. منابع آب راباید در استان طوری مدیریت کند تا تالاب ها خشک نشوند حفاظت از تالاب ها به عهده سازمان محیط زیست است. پایش و هماهنگی میان دستگاه ها نیز به عهده سازمان حفاظت محیط زیست است. در حال انجام هماهنگی راهبری انجام می دهیم هم در ستاد و هم در استان و امیدواریم نتایج خوبی بگیریم.

ابتکار به کم بودن نزولات آسمانی در استان های غربی هم اشاره می کند: بارندگی در آن منطقه نداشتیم یعنی بارندگی فوق العاده کم بوده است؛ در حوزه زاینده رود، کارون، چهارمحال و بختیاری و کوهرنگ بارندگی ها خیلی کم بوده و همین باعث به وجود آمدن گردو غبار می شود. ما در سال های گذشته به شدت در طبیعت دست بردیم. در آن منطقه ده ها مورد سدسازی و کانال انتقال آب داشتیم. خیلی سال های طولانی همه اینها به عنوان اقدامات توسعه ای بوده و نمایندگان عزیز استانی به عنوان بخشی از فعالیت های توسعه ای پیگیر این موضوعات بودند.

8سال بی توجهی به مسایل محیط زیستی

شاید8سال بی توجهی به محیط زیست و عدم اولویت آن برای به وقوع پیوستن این کارها دلیل اولیه باشد و اینکه هیچ اقدام موثری جز شعارهای بی سرانجام چنین روزهایی را پیش روی محیط زیست کشور بگذارد امری قابل پیش بینی باشد.

رییس سازمان محیط زیست دراین باره می گوید: مسایل مطرح شده به علاوه کاهش شدید بارندگی، افزایش دما و آثار گرم شدن زمین کلا معادلات اقلیم خوزستان را به هم ریخته است. بی توجهی به این موضوع طی یک دوره 8سال کم نیست. ارزیابی زیست محیطی خیلی از این سدها مثل گتوند یا انجام نشد یا وقتی انجام شد، به نتایج آن توجه نشد. سازمان حفاظت محیط زیست به شدت با آبگیری سد گتوند مخالفت کرده، ولی انجام شد. یا خیلی جاهای دیگر مانند هورالعظیم که نظر سازمان، خشک کردن آن اصلا محلی از اعراب ندارد.

ابتکار گفت: این نحوه که ما توسعه داشته باشیم، اما وقتی هیچ توجهی به مسایل محیط زیستی نشود، نتیجه اش همین می شود.

او درباره ریزگردهایی که از عراق و کشورهای دیگر می آید هم گفت: دولت قبل مذاکرات خوبی را با عراق انجام داد و جلسات زیادی بود ولی به دلیل شرایط و ناامنی هایی که بود، امکان عملیاتی و اجرایی شدنش وجود نداشت. حتی پیمانکار هم برای گردوغبار عراق مشخص شد ولی به دلیل نا امنی ها دولت هم حاضر نشد این کار را تضمین کند.

وعده دروغ به مردم نمی دهیم

اما نکته اینجاست که این بار نمی توان تقصیر را گردن کشورهای خارجی انداخت و مشکل از داخل کشور است. معاون رییس جمهور دراین باره می گوید: یک نکته را باید توجه کرد؛ کانون های گرد و غبار با شدت و جهت باد تغییر می کند. یک زمانی این منشا از عراق می آی.د یک زمانی از مرز سوریه می آید یک زمانی از عربستان. زمانی هم به دلیل نوع بادها از داخل کشور می آید در هر صورت ما در کل منطقه این پدیده را داریم.

ابتکار گفت: دولت اهتمام جدی به حل این معضل دارد، ولی نمی تواند وعده ای به مردم بدهد که واقعیت نداشته باشد. واقعیت این است که کار زمانبر است. واقعیت این است که در وهله اول هواشناسی باید پیش بینی های لازم را انجام بده و اطلاع بدهند که زمانی که این پدیده به شکل حاد وقوع پیدا می کند حتی الامکان مردم نباید در فضای آزاد تردد داشته باشند و دستورالعمل ها و تدابیر بهداشتی داده شود. اما برای حل این مساله چه در سطح بین المللی و چه منطقه ای به کار نیاز داریم.

او گفت: تلاشمان این است که یک حرکت اجتماعی هم بعد از اینکه کار عملیاتی شد و قبل از پایان سال راه بیندازیم و مشارکت مردمی داشته باشیم . ما نمی توانیم الگوهای گذشته را دیگر ادامه دهیم این تغییر هم یک تغییر دشوار و هزینه برداری است ولی چاره ای نداریم و دولت هم این مسیر را قبول دارد و دوره انکار گذشته است.»

۴۷۲۳۳