بازار سرمایه به کدام سو خواهد رفت؟/ پیش‌بینی سودآوری صنایع تا پایان سال

مجید سلیمی‌بروجنی

این روزها یکی از جدی‌ترین دغدغه‌های فعالان بازار سرمایه، ریسک ناشی از لغو تحریم‌هاست. در سال 1392 و با روی کار آمدن دکتر روحانی، بورس تهران جان دوباره‌ای گرفت. در آن روزها با توجه به رکود بازارهای موازی همچون طلا و مسکن، سرمایه‌های بسیاری جذب این بازار شد.

این وضعیت ریسک جدیدی را در بازار به وجود آورد و آن هم ورود سرمایه‌گذاران بی‌تجربه و بدون صلاحیت به بازار بود. این روند در دی‌ماه 1392 متوقف شد و به همین دلیل اقدام به خروج بخشی از سرمایه خود از بازار سرمایه کردند.

طی دو سال اخیر بازار سرمایه روزهای رکود زده‌ای را تجربه کرد. حال این سوال در ذهن بسیاری از فعالان بازار سرمایه نقش بسته که در صورت توافق، بورس تهران به چه سمتی خواهد رفت؟

به اعتقاد کارشناسان، بازار سرمایه به عنوان آینه اقتصاد کشور، بیشترین پتانسیل را برای رونق دارد و این خود مهم‌ترین دلیلی است که در هفته‌های اخیر نیز مسیر صعودی بازار سهام را رقم زده است. با این حال، یکی از دغدغه‌های اصلی در این بازار، وجود نگاه کوتاه‌مدت در میان غالب سهامداران است. مشابه این موضوع را در سال 1392 و به دنبال توافق ژنو شاهد بودیم.

تردیدی نیست که رفع تحریم‌ها اثری میان‌مدت و بلندمدت بر رونق اقتصادی کشور دارد، بنابراین تحقق رشد سودآوری شرکت‌های بورسی نیز زمان‌بر خواهد بود. این در حالی است که عمده سهامداران بورس ایران برخلاف سایر دنیا به دنبال کسب سودهای کوتاه‌مدت هستند.

با این اوصاف، یکی از تهدیدهای جدی پیش روی بازار سهام، وجود این نگاه کوتاه‌مدت است که در نتیجه، عدم رشد همگام قیمت‌ها نسبت به سودآوری شرکت‌ها موجب ایجاد حباب و در نتیجه قرار گرفتن سهامداران در صف‌های فروش می‌شود، بنابراین رونق بازار سهام پس از یک مدت کوتاه چند ماهه به سرعت جای خود را به رکود شدید خواهد داد.

اگرچه در روزهای پساتحریم شرایط برای تحرک و رونق صنایع مختلف در پی ایجاد بازارهای هدف جدید و همچنین جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی فراهم می‌شود، اما عملکرد خود شرکت‌ها نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. به طور نمونه، سال 1392 به علت افزایش نرخ دلار در بسیاری از گروه‌ها، صادرات محصول دارای توجیه اقتصادی شده بود. با وجود این در برخی گروه‌ها شرکت‌ها نتوانستند از این فرصت به خوبی استفاده کنند و انتظارات محقق نشد. در حالی که رشد قیمت سهام در گروه‌های مزبور در سال 1392 تا 300 درصد نیز بوده، اما سودآوری نتوانست خود را با این رشد هماهنگ کند که سبب بازگشت قیمت‌ها به مدار نزولی شد.

برای کنترل و مهار ریسک‌ها، بازار سرمایه نیازمند ایجاد ابزارها و نهادهای کنترل‌کننده هیجان است. همچنین باید سمت عرضه‌های اولیه در بورس اوراق بهادار تقویت شود تا بتوان حجم بالای نقدینگی را که به بازار رواند می‌شود، به خود جلب کند.

سال 1392 در برهه‌ای از زمان ارزش بازار مجموع بورس و فرابورس تا حدود 95 درصد کل نقدینگی کشور رسیده بود که بیانگر قابلیت بالای این بازار برای جذب سرمایه‌هاست، بنابراین اگر سمت عرضه‌های اولیه مشابه قبل ضعیف بماند، سرگردانی سرمایه‌های وارد شده یکی از ریسک‌های مهم این بازار محسوب می‌شود. در این شرایط با توجه به قیمت‌های مناسب سهام در شرایط فعلی، سهامداران نیز اگر با نگاهی بلندمدت به این بازار وارد شوند، می‌توانند از این ریسک‌ها در امان بمانند.

در مجموع می‌توان گفت در دوره کوتاه‌مدت 2 تا 3 ماهه و حتی تا پایان سال 1394 صنایع کمی از لغو تحریم‌ها سود خواهند برد که به طور شاخص و محدود صنایع و گروه‌هایی هستند که در بالا ذکر شده‌اند.

اثر لغو تحریم‌ها در تصحیح صورت‌های مالی سال آتی بیشتر خود را نشان خواهد داد. این دوره بیشتر دوره شروع مذاکرات و بازمهندسی ساختارهای این گروه‌ها پس از لغو تحریم‌ها خواهد بود. در ضمن ذکر این نکته نیز قابل توجه است که ریسک سیستماتیک سیاسی بازار در صورت توافق احتمالی به طور کامل از بین نخواهد رفت و بازار هنوز در پی واکنش‌های داخلی کشورهای طرف مذاکره خواهد بود.

این برهه پس از فروکش کردن چند روزه بازار هیجانی اتفاق خواهد افتاد و بازار در پی اظهارات و اقدامات مجلس ایران و کنگره آمریکا خواهد بود. در هر اظهارنظر و هر مصاحبه‌ای شاهد نوسان در بازار خواهیم بود و انتظار ایجاد صف‌های خرید و فروش طولانی حتی پس از فروکش کردن هیجانات پس از توافق دور از ذهن نخواهد بود.

22539