براساس طرح تفصیلی مشهد مقدس، بافت مرکزی اطراف حرم مطهر امام رضا (ع) باید کاربری فرهنگی - تاریخی داشته باشد، کاربری که به نظر می‌رسد مالکان بناهای تاریخی این منطقه را برای درآمدزائی راضی نمی‌کند و از روی چشم و هم‌چشمی هم که شده عزم‌شان را جزم کرده‌اند تا با گرفتن حکم خروج از ثبت بناهای تاریخی‌شان به آرزوهای خود برسند.
سال گذشته بنای «کوزه کنانی» در قطاع یک حرم امام رضا (ع) با حکم دیوان عدالت اداری از ثبت خارج شد و حالا این تهدید گریبان سرای «عزیز‌الله اُف» در قطاع 4 حرم را نیز گرفته است، تهدیدی که با خاطرات تلخ گذشته از این اتفاق در سراسر کشور بیشتر تصور تخریب بناهای تاریخی را به دنبال دارد و تلاش‌های دوستداران و مسئولان میراث فرهنگی را برای جلوگیری از این کار به دنبال دارد.
وفا ثابتی مدیر پایگاه میراث فرهنگی بافت تاریخی پیرامون حرم مطهر رضوی «ثامن» در این زمینه می گوید: کمیسیون ماده 5 طرح تفصیلی بافت پیرامون حرم امام رضا(ع) را در قالب 360 هکتار تهیه و طراحی کرده است که بر این اساس با توجه به خیابان‌های منشعب از حرم مطهر این منطقه به 4 قطاع تقسیم شده است. البته در این تقسیم بندی سی لکه تاریخی باقی مانده است که توسط سازمان میراث فرهنگی به عنوان بافت تاریخی مرکزی به همه دستگاه‌های مربوط ابلاغ شده است.
او درباره خروج از ثبت ملی خانه‌ی «کوزه کنانی» توضیح می‌دهد: سال گذشته مالکان خانه «کوزه کنانی» درخواست خروج از ثبت این بنای تاریخی را به دیوان عدالت اداری مشهد دادند، رای نخست دادگاه خروج این خانه از فهرست آثار ملی بود. با درخواست تجدیدنظر اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی، بار دیگر دادگاه برگزار شد، اما قاضی پرونده دفاعیات کارشناسان میراث فرهنگی را قبول نکرد و در اواخر سال گذشته بار دیگر همان حکم اولیه صادر و قطعی شد تا این خانه تاریخی از فهرست آثار ملی خارج شود.
وی با تاکید بر اینکه این خانه تاریخی خوشبختانه هنوز سالم است، ادامه می‌دهد: هر چند مالک کنونی خانه به دنبال مجوز ساخت و نوسازی این بنای تاریخی برای استفاده زائران خمینی‌شهر اصفهان است اما خوشبختانه ضوابط و مقررات طرح تفصیلی این اجازه را به آنها نمی‌دهد و تغییر کاربری بنا به مرکز اقامتی در این محدوده تاریخی از حیطه شهرداری خارج است و براساس تصویب کمیسیون ماده 5 شهرداری در طرح تفصیلی، تغییر کاربری این بنا فقط به حالت فرهنگی و تاریخی امکان‌پذیر است.
ثابتی اما سرای «عزیز‌الله اُف» را بنای تاریخی در معرض خطر در بافت مرکزی مشهد و در اطراف حرم مطهر امام رضا (ع) می‌داند که احتمال برگزاری دادگاه آن تا چند روز دیگر وجود دارد، او می‌گوید: 12 مالک سرای «عزیز الله اُف» با شکایت به دیوان عدالت اداری مشهد درخواست خروج از ثبت این بنا را دارند، تاکنون نیز دیوان عدالت اداری برای دادن فرصت به اداره کل میراث فرهنگی استان برای دفاع از علت ثبت و حفاظت از این بنا، این شکایت را به ما اعلام کرده است و بخش حقوقی نیز لایحه‌ای را تهیه و با ارائه توضیحات کامل درباره علت ثبت این بنای تاریخی آن را به دیوان عدالت اداری فرستاده است. امیدواریم که در جلسه دادگاه بتوانیم از این بنای تاریخی دفاع کنیم.
پایگاه میراث فرهنگی ثامن
به گزارش ایسنا، یکی از اقدامات قابل توجه در دولت جدید با هدف توجه بیشتر به بافت تاریخی مرکزی مشهد ایجاد پایگاه میراث فرهنگی «ثامن» است، پایگاهی که پژوهشکده‌ای برای بررسی وجوهات حفاظت از این بافت دارد و کارشناسان متخصصی از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری را به عضویت درآورده است تا اقدامات بهتر و کارشناسی‌تری برای حفاظت از باقی مانده‌های بافت تاریخی مشهد انجام دهند. افرادی مانند مهدی حجت، سید محمد بهشتی، لادن اعتضادی، زهرا اهری، مهرداد قیومی، کامبیز حاجی قاسمی و محمدرضا رحیم‌زاده.
محمدرضا رحیم‌زاده، یکی از این مشاوران و کارشناسان و عضو هیات علمی دانشگاه هنر با تاکید بر اینکه بافت تاریخی مشهد در حال حاضر آسیب‌های بسیار جدی دیده است، می‌گوید: با ادامه‌دار بودن این نوع از اقدامات در این بافت تاریخی که در طول سال‌های گذشته آسیب‌های جدی دیده است، احتمال از دست دادن بخشی از تاریخ مشهد وجود دارد.
محمد رکنی، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری خراسان رضوی نیز در این زمینه به ایسنا اظهار می‌کند: کاربری بناهای تاریخی قرار گرفته در بافت تاریخی مرکز شهر مشهد فرهنگی - تاریخی در نظر گرفته شده است و اگر هرکدام از مالکان قصد تبدیل این بناهای تاریخی به اقامتی پذیرایی را داشته باشند، اجازه آن را نمی‌دهیم.
به گفته‌ی او ضلع شرقی حرم امام رضا (ع) بیشترین داده‌های فرهنگی یعنی حدود 31 اثر تاریخی را در خود دارد، اگر حکم خروج هر کدام از بناهای تاریخی توسط دیوان عدالت اداری صادر شود، احتمال حذف آنها از بافت تاریخی که دوره‌های تاریخی تیموری، صفوی، قاجار و پهلوی اول را در خود دارند، وجود دارد.
او با تاکید بر اینکه اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری خراسان رضوی صد درصد پیگیر جلوگیری از هرنوع اتفاقی برای دو بنای تاریخی «کوزه کنانی» و «عزیز الله اُف» در مشهد است به ایسنا بیان می‌کند: معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز اعتباری ملی و ویژه برای مرمت سرای «عزیز الله اُف» نخستین تجارتخانه‌ی مشهد اختصاص داده است و این اداره کل در حال حاضر در حال پیگیری برای امضای قرارداد با پیمانکار این پروژه است.
فرهاد نظری، مدیرکل دفتر ثبت آثار تاریخی نیز به ارزشمند بودن بناهای تاریخی قرار گرفته در بافت مرکزی تاریخی مشهد مقدس در اطراف حرم مطهر امام رضا (ع) تاکید می‌کند و می‌گوید: با توجه به اینکه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مقام تشخیص‌دهنده برای ارزشمند بودن بناهای تاریخی است، همه تلاش خود را برای دفاع از حفاظت این بناها می‌کنیم.
به گزارش خبرنگار ایسنا، در کنار صحبت‌های مطرح شده از سوی مسئولان و کارشناسان میراث فرهنگی، جمعی از دانشگاهیان مشهد مقدس نیز نامه‌ای سرگشاده نوشتند و در آن از مدیریت شهری مشهد خواستند تا این دو بنا و دیگر بناهای تاریخی و ارزشمند بافت تاریخی مشهد حفاظت شوند. در بخشی از این نامه‌ی سرگشاده آمده است؛ «در میان بهت و افسوس اما پر امید امضاءکنندگان این نامه، بنا بر ندای وجدان و رسالت حرفه‌ای خود، با هدف پاسداری از ارزش‌های فرهنگی و تاریخی مشهد،پایتخت معنوی ایران و در راستای حفظ و نگهداری بناهای ارزشمند تاریخی آن به صراحت اعلام می‌کنیم که دو بنای تاریخی خانه‌ی «کوزه کنانی» (به ثبت شماره 9252 به تاریخ 14 تیر ماه 82) و سرای «عزیز‌الله اُف» (به شماره ثبت 4030 به تاریخ 10 مهر 80) از نظر تاریخی و شئون ملی واجد اهمیت هستند، تاکید بر صیانت از آنها را مطالبه می‌کنیم.»
اما نکته جالب توجه در این قضیه اطلاع نداشتن مسئولان میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور و اعضای پژوهشکده ثامن از این قضیه تا چند روز گذشته است! اتفاقی که با توجه به تاریخچه داستان خروج از ثبت ملی بناهای تاریخی با حکم دیوان عدالت اداری در طول سال‌های گذشته و در شهرهای مختلف کشور به خصوص تهران، حتما همه مسئولان میراث فرهنگی خراسان رضوی را متوجه این قضیه کرده است که با کمک دسته‌جمعی می‌توان از بروز چنین اتفاقاتی تا حد امکان جلوگیری کرد.
اتفاقاتی که با توجه به تخریب‌ها و آمار خروج از ثبت آثار تاریخی این منطقه، نشان دهنده تخریب چیزی حدود 80 درصد از بافت تاریخی مشهد است!
۴۷۴۷
نظر شما