نظارت احزاب بر انتخابات و دغدغه هایی که هست

سخنان محمود احمدی‌نژاد در مراسم معارفه صادق محصولی به عنوان وزیر کشور که گفت « عده‌ای انتخابات را نشانه گرفته‌اند و می‌خواهند آن را بزنند » نشان از آن می داد که رئیس جمهور پاسخهایی برای شبهه هایی که شنیده است دارد، چرا که تصریح کرد: بدانند و می‌دانند که هیچ‌کس نمی‌تواند رای ملت را جابه‌جا کند و رای ملت حاکم است، هم‌چنین هیچ‌کس نمی‌تواند بر این ملت چیزی را تحمیل کند و کسانی که این حرف‌های سطحی را می‌زنند، خودشان را کوچک می‌کنند و به ملت نشان می‌دهند.

 اگرچه بر اساس قانون انتخابات تنها نظارت شورای نگهبان بر انتخابات به رسمیت شناخته شده و البته حضور نمایندگان کاندیداها در محل‌‏های اخذ رای نیز پذیرفته شده است، اما نظارت احزاب و گروه‌‏های سیاسی نیز موضوعی است که کم و بیش از سوی برخی جریانات مطرح و پیگیری می‌‏شود.
هر چند میزی با عنوان میز احزاب در انتخابات مجلس هشتم در وزارت کشور نام گذاری شد اما پایه‌‏های این میز آنقدر مستحکم نبود و تا پیش از پایان رسمی انتخابات، بساط آن برچیده شد. در شرایطی که نظارت احزاب بر انتخابات تا این مرحله پیش رفت هنوز در میان برخی نسبت به ضرورت چنین نظارتی اختلاف نظر وجود دارد؛ چه آنکه برخی چنین نظارتی را الزامی نمی‌‏دانند و برخی آن را ضروری می‌‏شمرند و بعضی هم موضع مشخصی در این‌‏ باره ندارند. 

احزاب را به رسمیت نمی‌‏شناسند
ابوالقاسم رئوفیان عضو شورای مرکزی‌‏جبهه پیروان خط امام رهبری در گفت و گو با «خبرآنلاین» ابراز امیدواری می کند که «نسبت به اعمال نظارت احزاب به منظور پیشگیری از تخلفات احتمالی و تامین سلامت انتخابات اقداماتی صورت گیرد» و می گوید: امیدوارم مسئولین تمهیداتی بیاندیشند که احزاب و گروه‌‏های سیاسی که با وظایف خود آشنایی دارند، بتوانند امکان نظارت بر انتخابات را بیابند تا هم اطمینان خاطر مردم از سلامت انتخابات بیشتر شود و هم انتخابات از نتایج رضایت‌‏بخشی برخوردار گردد.  
وی نبود نظارت احزاب بر اجرای انتخابات را ناشی از از ضعف احزاب از یکسو و اعمال سلایق مجریان از سوی دیگر دانست و گفت: نوعا احزاب با وظایف و کارکردهای حزبی آشنایی ندارند و مسئولین دولتی نیز احزاب را به عنوان متولیان ساماندهی رویکردهای سیاسی مردم، به رسمیت نمی‌‏شناسند. 

نیازی به نظارت احزاب بر انتخابات نیست
در این میان حسین ابراهیمی عضو شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز از جمله کسانی است که اعتقادی به نظارت احزاب بر انتخابات ندارد. وی با قوی ارزیابی کردن اصل نظارت ناظران بر انتخابات، گفت که نیازی به نظارت احزاب بر انتخابات وجود ندارد. به گفته نماینده بیرجند در مجلس، قانون انتخابات به گونه‌‏ای طراحی شده است که اجازه کوچکترین تخلفی داده نمی‌‏شود؛ از این رو اگرچه حضور نمایندگان کاندیداها در حوزه‌‏های اخذ رای در این قانون دیده شده است اما بدون حضور آنان نیز سلامت انتخابات، قابل تایید است. ابراهیمی شاهد مدعایش را پیروزی خاتمی در انتخاباتی دانست که بشارتی به عنوان یک نیروی اصولگرا مجری آن بود و نام احمدی‌‏نژاد نیز از صندوقی خارج شد که موسوی لاری به عنوان یک نیروی اصلاح‌‏طلب، مجری آن بود.

 احزاب شناسایی کننده دخالتها هستند
یدالله اسلامی دبیر کل مجمع نمایندگان ادوار مجلس نیز اعتقادی به اثرگذاری حضور نظارتی احزاب بر انتخابات ندارد. البته از منظری دیگر؛ وی با اشاره به تفاوت های نظام سیاسی ایران با دیگر کشورها که منجر به تفاوت در نظام انتخاباتی ما با آنها می شود، گفت: همین عارضه سبب شده در حالی که احزاب نقش نظارتی کاملی بر انتخابات ریاست جمهوری دارند، در ایران فاقد هرگونه نقشی باشند و تمامی امور اجرایی و نظارتی بر عهده نهادهای حکومتی و دولتی است. از همین رو سلایق ناظران انتخاباتی در برگزاری انتخابات دخالت صددرصدی دارد و دخالت آنان جایگزین نظارت شده است.
به گفته وی در این شرایط که دخالت ناظران مانع از گردش نخبگان در سیستم های انتخاباتی می شود، حتی نظارت احزاب نیز مشکلی را حل نمی کند.
وی در حالی که حضور میز احزاب در انتخابات را راهی برای فراهم آوری امکان نظارت احزاب بر انتخابات می دانست، یادآور شد: حداکثر حضور احزاب در این سطح نیز تنها باعث آن می شود که آنان برخی از دخالتها در انتخابات را شناسایی کنند، نه اینکه با آن مقابله کنند.

اصلاح قانون انتخابات
البته ضعف نقش نظارتی میز احزاب در انتخابات مجلس هشتم نیز عاملی برای مخالفت برخی افراد و گروههای سیاسی با حضور نظارتی احزاب در انتخابات شده است. اگر چه تضعیف این نقش بیش از هرچیز مرهون کم لطفی مسئولان وقت وزارت کشور بود که امکان ادامه حضور این میز را فراهم نیاوردند اما مجید انصاری عضو مجمع روحانیون مبارز با اشاره به اینکه میز احزاب در انتخابات گذشته نتوانست نقش موثری داشته باشد، چاره کار برای حضور نظارتی احزاب بر انتخابات را در گرو اصلاح قانون انتخابات دانست.

 هم اصولگرا هم اصلاح طلب
با وجود این برخی از چهره های سیاسی نقش بسیاری برای نظارت احزاب در تضمین سلامت انتخابات قائلند، از جمله آنکه اسماعیل گرامی مقدم سخنگوی حزب اعتماد ملی، با اعتقاد بر اینکه در حال حاضر اجرا و نظارت بر انتخابات منتصب به یک جریان خاص است، گفت: گروههای مقابل این جریان یعنی اصلاح طلبان نیز حق نظارت بر انتخابات را دارند، اما قانونا نمی توانند حضور نظارتی و اجرایی داشته باشند.
وی حضور نمایندگان اصلاح طلب در هیات های اجرایی و نظارتی را برای تضمین سلامت انتخابات لازم دانست و افزود: شورای نگهبان مناسب ترین جایگاهی است که می تواند این نیاز را برآورده کند و توازن نظارتی میان گروههای مختلف سیاسی را برقرار نماید. چون نامزد مجریان انتخابات در وزارت کشور معلوم است و آنان قطعا از رئیس جمهور کنونی دفاع خواهند کرد، همین مساله نگرانی از سوء استفاده از امکانات دولتی را می افریند.
وی با ابراز امیدواری نسبت به اینکه شورای نگهبان نیمی از ترکیب ناظران انتخاباتی خود را از اصلاح طلبان انتخاب کند، افزود: به این ترتیب همه گروهها، حامی سلامت انتخابات خواهند بود و نفع آن برای کلیت نظام خواهد بود.