وقتی دست نمی‌رسد زبان کار می‌کند

گفتیم که ناسزا در شبکه‌های اجتماعی بحثی جداگانه لازم دارد. در شبکه‌های اجتماعی حجم قابل توجهی از اعضا تنها آشنایی مجازی دارند و یکدیگر را بیرون از شبکه نمی‌شناسند یا اگر می‌شناسند به هم دسترسی ندارند. چنین می‌شود که اگر کسی منع درونی برای ناسزا گفتن نداشته باشد، نگرانی چندانی از عواقب کارش ندارد و ممکن است خیلی راحت به دیگران ناسزا بگوید و این آغاز زنجیره‌ای از عکس‌العمل‌ها است که در فضای حقیقی رخ نمی‌دهند.

یکی از عکس‌العمل‌های رایج به ناسزاگویی، ناسزاگویی متقابل است. یکی به دیگری می‌گوید های، او هم در جوابش می‌گوید هوی. و این چرخه‌ی ناسزاگویی می‌تواند روزها و هفته‌ها ادامه بیابد. چرخه‌ای که خیلی زود تنها دنبال‌کنندگانش دو طرف خواهند بود و دیگران چندان علاقه‌ای به دنبال کردنش نشان نمی‌دهند.

یکی دیگر از عکس‌العمل‌های رایج به ناسزاگویی حذف است. کسی که ناسزا شنیده عطای ناسزاگو را به لقایش می‌بخشد و حذفش می‌کند.

عکس‌العمل دیگر به ناسزاگویی نصیحت کردن ناسزاگو است. ناسزا شنیده از خود چهره‌ای بردبار نمایش می‌دهد و از ناسزاگو می‌خواهد به جای دشنام دادن اگر دلیلی برای مخالفت دارد همان دلیل را ذکر کند. معمولا این رفتار ناسزاگو را جری‌تر می‌کند.

همان طور که ناسزاگوها نقاب خشونت به چهره‌ی مجازیشان می‌زنند و - اغلب آگاهانه - می‌کوشند تا خود را خشن و غیر قابل معاشرت نشان بدهند ناسزاشنیده‌ها نیز نقاب فروتنی، مظلومیت، بردباری، نصیحت، خردمندی و چیزهایی از این دست می‌زنند.

به بیان دیگر، هر چند در لحظه‌ی ناسزا گفتن و شنودن طرفین برآشفته و ناخرسند هستند، اما نوعی رضایت پسینی و در لایه‌ی دوم برای طرفین این رفتار پدید می‌آید که ناشی از تثبیت کردن یک چهره‌ی ساختگی و ثابت برای خویشتن نه چندان ثابت است.

یکی دیگر از رفتارهای گروهی ناسزاگویان که مدتی است در گروه‌های اجتماعی باب شده است، تشکیل گروه‌های ایدئولوژیک ناسزاگویی است. گروه‌هایی که دیدگاه‌هایی به هم نزدیک دارند، معمولا حول یک چهره‌ی مرکزی جمع می‌شوند و هر جا یکی از اعضای گروه درگیر دعوایی با کسی خارج از گروه شود اینان به حمایت از او وارد کارزار می‌شوند و به قول معروف طرف را ناسزاباران می‌کنند.

طبیعتا در برابر این گروه‌ها، گروه‌های خردمند، فروتن، دلشاد، بازیگوش، ستمدیده و مانند آن‌ها هم تشکیل می‌شوند. تا به حال موارد بسیار اندک و انگشت‌شماری بوده است که کسی به واسطه‌ی توهین و ناسزا در شبکه‌های اجتماعی از دیگری شکایت کند، اما احتمالا با حضور پلیس فتا و آماده شدن زیرساخت‌ها کم‌کم تعداد این شکایت‌ها نیز بیش‌تر خواهد شد. احتمال بعدی این است که مدتی بعد با شکایت‌کنندگان حرفه‌ای مواجه خواهیم شد. افرادی که در شبکه‌های اجتماعی پرسه می‌زنند؛ هوشمندانه دیگران را خشمگین می‌کنند اما دست‌ها و زبان خود را پاکیزه نگه می‌دارند و پس از این که به حد کافی برگه‌ی دشنام و توهین از طرف مقابل گرفتند از او شکایت می‌کنند. درست مثل آدم‌های شیکی که در خیابان تنه می‌زنند، دعوا راه می‌اندازند و بالاخره پای شما را به دادگستری و کلانتری باز می‌کنند مگر این که شما راضی شوید مبلغ مختصری خرج کنید تا پایتان به این جاها باز نشود.

پ‌ن: اگر این مطلب را مفید یا قابل بحث می‌دانید و در شبکه‌های اجتماعی به دیگران معرفی می‌کنید لطف می‌کنید.