هشتمین دوره جایزه جلال امروز برگزیدگان خود را خواهد شناخت، این جایزه که در هشتمین دوره خود با تغییرات قابل توجهی در آیین‌نامه روبرو بوده است، در روزهای اخیر و پس از اعلام راه‌یافتگان به بخش نهایی در هر یک از زیرمجموعه‌های رمان، مستندنگاری، نقد ادبی و ... با حاشیه‌هایی روبرو بوده است.
به نظر می‌رسد، انتقادات به آثار راه یافته به مرحله نهایی در هشتمین دوره، پررنگ‌تر از سال‌های گذشته است، این انتقادات که در بخش رمان و داستان کوتاه بیشتر خودنمایی می‌کنند، ناظر بر نوع انتخاب داوران است و بالا آمدن آثاری از نویسندگان کمتر شناخته شده و با محتوایی که مخاطب عام آن را عمدتاً ضعیف توصیف کرده. هم‌چنین برخی منتقدان نیز آثار راه یافته به مرحله نهایی داوری جایزه جلال را از جمله آثاری می‌دانند که شایستگی برگزیده شدن در جایزه‌ای به نام ادبیات انقلاب اسلامی را ندارند و با معیارهای این ادبایت همگون نیستند.
هم‌چنین پاره‌ای از انتقادات به سلیقه‌ای عمل کردن داوران در جشنواره‌‌های اینچنینی گرایش دارند، اینکه اگر ترکیب هیئت داوران در هر بخش تغییر کند، با آثار دیگری به عنوان برگزیده مواجه خواهیم شد، نکته‌ای که برخی با آن موافق و برخی با این ادله که داوران از سلیقه به اجتهاد رسیده‌اند با آن مخالف هستند.
عباس پژمان: 20 رمان شاخص در میان آثار وجود داشت
عباس پژمان داور بخش رمان جایزه جلال معتقد است که در این دوره رمان‌های خوبی در جایزه داوری شدند که به اعتقاد او بالغ بر 20 عنوان از میان آن‌ها جزو برترین‌ها به شمار می‌رفت. به ویژه اینکه برخی از این رمان‌ها از سوی نویسندگان کمتر شناخته شده‌ای که او حتی اسم آن‌ها را نشنیده است، منتشر شده‌اند.
وی بر خلاف عمده نویسندگان که معتقد هستند، سال‌هاست ادبیات ایرانی رمان فاخر به خود ندیده است، معتقد است که در جامعه کتاب نخوان امروز ایران نباید انتظار داشت اتفاق خاصی رخ دهد، اگر هم رمان خوبی منتشر شود، نهایت یکی دو بار بازچاپ خواهد شد چرا که مخاطب امروز کتاب نمی‌خواند و وقتی مخاطب نمی‌خواند، نویسنده چرا باید بنویسد؟
پژمان انتقادات به 5 رمان راه یافته به بخش نهایی داوری‌های جلال را امری طبیعی عنوان کرده؛ اما می‌گوید: این 5 رمان همگی رأی 5 داور نهایی یعنی 3 داور بخش رمان، نماینده هیئت علمی، نماینده دبیرعلمی را کسب کرده‌اند.
در 4 جلسه داوری به آثار برگزیده دست یافتیم
او داوری‌ها را سلیقه‌ای نمی‌داند و می‌گوید: سلیقه به آن صورت در داوری‌ها دخیل نبود، ما تمامی عناصری که یک رمان باید داشته باشد را در نظر می‌گرفتیم و در 4 جلسه داوری به آثار برگزیده دست پیدا کردیم.
گلعلی بابایی داور بخش مستندنگاری این دوره جایزه جلال است، او آثار بخش مستندنگاری را آثار قابل اعتنایی عنوان کرده و می‌گوید: با توجه به تنوع مستندنگاری‌ها انتخاب آثار برتر بسیار دشوار و رقابت پیچیده بود، چرا که هم قرار است اثری مستند را انتخاب کنیم، هم مستندی که از ادبیت لازم برخوردار باشد.
بنا به گفته بابایی بالغ بر 600 عنوان کتاب در بخش مستندنگاری ارزیابی اولیه شده و در نهایت 50 اثر به مرحله داوری‌ها راه یافتند.
بابایی: هیچ فرمی برای داوری در اختیار نداشتیم
وی ارزیابی کتاب‌ها را بر اساس امتیازات و پارامترهایی که خود داوران به آن می‌رسیدند، دانست و گفت: هیچ فرمی برای داوری در اختیار نداشتیم که بر طبق ضوابط و معیارهای از پیش تعیین شده به داوری بپردازیم، البته خودمان هم نمی‌خواستیم فرمی داشته باشد، به هر حال هر جشنواره‌ای ضوابط و الزاماتی دارد، که این الزامات و ضوابط مد نظر داروان قرار می‌گیرد.
مستندنگاری هم اثر برگزیده دارد هم تقدیری
بابایی در پاسخ به انتقادتی مبنی بر سلیقه‌ای بودن داوری‌ها در جوایز ادبی گفت: این هم یک نظر است، که می‌تواند بررسی شود، اما باید توجه داشت که وقتی 3 داور هر بخش نظر خود را اعلام می‌کنند، این نظر نهایت در یک جمع 5 نفره که نماینده هیئت علمی و نماینده دبیر علمی هم حضور دارند، بررسی میشود، تا اگر هر داور بر اساس سلیقه خود هم عمل کرده باشند، در نهایت به یک نقطه مشترک برسند، بنابراین تصور می‌کنم وقتی 5 نفر با درباره یک کتاب به اتفاق نظر می‌رسند، بحث از سلیقه دور میشود و به شایستگی می‌رسد.
وی در پایان گفت: ما در بخش مستندنگاری به نتایج قابل قبولی رسیدیم و در نهایت یک اثر به عنوان برگزیده و یک اثر به عنوان شایسته تقدیر خواهیم داشت.
زنوزی جلالی: داستان کوتاه قابل قبول بود
فیروز زنوزی جلالی داور بخش داستان‌کوتاه نیز معتقد است که حوزه داستان کوتاه در این دوره جایزه جلال آثار درخوری داشته است، به طور کلی چه در عرصه رمان و چه داستان کوتاه ما سال‌ها بود که کارهای نیرومند آنچنانی نداشتیم، مثلاً در جایزه پروین این مساله به عینه مشخص بود، ما با تردید به اثر شاخص رسیدیم.
وی ادامه می‌دهد: در این دوره خوشبختانه در بین 700 کار 5 اثر را گزینش کردیم که به مرحله نیمه نهایی راه پیدا کند و در نهایت به یک اثر برگزیده و یک اثر تقدیری دست یافتیم.
آثار برگزیده خوب مطلق نیستند
زنوزی درباره انتقاد‌ها نیز می‌گوید: اصولا دو مسئله همیشه وجود دارد، هر اثری در هر جشنواره‌ای حتی اگر به صورت مطلق هم انتخاب شود، با گروهی مخالف روبرو خواهد شد، یکی از معضلاتی که در این کشور داریم این است که همه خود را برتر می‌دانند، حتی کسی که کار ضعیف نوشته متوقع است که حقش را خورده‌اند.
انتخاب اثری به عنوان برگزیده آن را خالی از اشکال و نقد نمی‌کند
وی ادامه می‌دهد: وقتی اثری به عنوان برگزیده انتخاب میشود، معنایش این نیست که بر آن اثر نقد وارد نیست، آن اثر هم ممکن است در برخی موارد از لحاظ ساختار و شخصیت‌پردازی معضلاتی داشته باشد، ما در نهایت اهم و فی الاهم می‌کنیم، و به این نتیجه می‌رسیم که اثر را به عنوان برگزیده انتخاب کنیم یا برگزیده نداشته باشیم، این معنایش این است که دو اثری که گزینش شده آثارخوبی هستند، اما نه خوب مطلق. مشکلاتی دارند که مانع از این شده که به عنوان برگزیده معرفی شوند.
به هر حال هشتمین جایزه جلال تا ساعاتی دیگر در تالار وحدت برگزیدگان و شایستگان تقدیر خود را معرفی خواهد کرد، آن زمان است که می‌توان گفت، جلال در هشتمین گام خود توانسته آثار شاخص و ارزنده‌ای را به ادبیات انقلاب معرفی کند یا خیر؟
57241
نظر شما