به گزارش خبرآنلاین ولادیمیر الکسییف در تحلیلی برای وب سایت ایران رو به بررسی شرایط ایران پس از تحریم ها و روابط پر تنش دو کشور ایران و عربستان پرداخته است.
ولادیمیر آلکسییف در این یادداشت نوشته است : نقش جهانی و منطقه ای تهران در پی مناقشه با عربستان سعودی و تصمیم ایالات متحده و اتحادیه اروپا مبنی بر رفع تحریم ها از ایران، رنگ جدیدی به خود گرفته است. موضع گیری جمهوری اسلامی ایران نسبت به اعدام 47 شخصیت شیعه در عربستان سعودی و از جمله آیت الله نمر النمر مدافع معروف حقوق بشر و واعظ دینی، این واقعیت جدید را به طور بارز منعکس کرده است. ایرانیان به یورش خونین سعودی ها به شیعیان به بهانه ناچیز واکنش بسیار شدیدی از خود نشان دادند. ایرانیان بعد از رفع تحریم ها، با همین شدت از اجرای اتمام حجت واشنگتن در رابطه با تصمیم تهران مبنی بر ادامه برنامه تولید و توسعه موشک های بالیستیک امتناع کردند. تهران بدین وسیله به جهانیان نشان داد که قصد دارد در آینده نیز سیاست مستقل خود را که جوابگوی منافع ملی کشور است، دنبال بکند.
تبعات بحران در روابط با عربستان سعودی
از اولین لحظات انتشار خبر رسانه های گروهی درباره اینکه مقامات سعودی اوایل ماه ژانویه سال جاری 47 نفر از جمله یک شخصیت برجسته شیعه را که از منافع اقلیت شیعه یعنی 20% جمعیت این پادشاهی دفاع می کرد، اعدام نمودند، معلوم گردید که این انتقام ریاض از تهران به خاطر کمک نظامی به دولت مشروع بشار اسد در مقابله با گروهک های تروریستی در سوریه بود. گفتنی است که این گروهک های جیره خوار عربستان سعودی و قطر در هفته های اخیر از دست نیروی هوافضایی روسیه، واحدهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران، دسته های حزب الله لبنان و داوطلبان شیعه عراق ضربات حساسی خورده بودند. تروریست ها آهسته آهسته عقب نشینی می کنند، دولت سوریه مواضع از دست رفته در بهار و تابستان سال 2015 را به خود اعاده می کند و ریاض با وضوح فزاینده ای متوجه می شود که ده ها میلیارد دلاری که در حمایت از مخالفان مسلح سرمایه گذاری کرد، بر باد رفته است. ولی این تلافی جویی احمقانه فقط به خود عربستان سعودی ضربه وارد کرد.
موج تظاهرات و اعتراضات گسترده مردم مناطق شیعه نشین عربستان سعودی را در نوردید که نیروی انتظامی، سرویس های امنیت و گارد ملی جهت سرکوب مردم به این مناطق گسیل شدند. پایه های رژیم متزلزل شد. افزون بر آن، از اواسط ماه ژانویه سال جاری از ریاض خبرهایی واصل شد که ملک سلمان پادشاه 80 ساله، می خواهد از تاج و تخت دست بکشد و محمد پسر 34 ساله خود را که وزیر دفاع و معاون ولی عهد است، به جای خود به تخت سلطنتی بنشاند. در غیر این صورت، این کشور با خطر فروپاشی اجتماعی - اقتصادی و سیاسی روبرو خواهد شد. به عبارت دیگر، پادشاهی سعودی تضعیف شده و ایران که کسی ثبات داخلی آن را زیر سئوال نمی برد، از توانمندی و نفوذ فزاینده ای برخوردار می گردد. در حالی که انحطاط اوضاع اجتماعی و اقتصادی عربستان سعودی به خاطر ادامه سقوط قیمت های نفت (که خودش به منظور تضعیف اقتصادی روسیه، ایران و ونزوئلا، رقیبان خود، این روند را تحریک کرد) ادامه می یابد، تردیدی نیست که ایران که اقتصاد آن بر تولیدات صنعتی و کشاورزی استوار است و کمتر به درآمدها از محل صدور حامل های انرژی وابسته است، ادامه افت این قیمت ها را به خوبی پشت سر خواهد گذاشت. آنگاه تهران نقش خود در منطقه نفوذ خود در کشورهای شیعه عراق و یمن و در حزب الله لبنان را به طور قابل توجهی افزایش خواهد داد. گفتنی است که ناآرامی های شیعیان همچنین در کویت و بحرین قابل مشاهده شده است. ولی ایران به این ناآرامی ها ربطی ندارد و اتهامات عربستان سعودی و برخی کشورهای عربی دیگر مبنی بر مداخله ایران در امور داخلی کشورهای شبه جزیره عربستان فقط یک افسانه جدید تبلیغات سعودی است که برای توجیه اشتباهات و محاسبات غلط این کشور به گردش انداخته شده است.
افزایش توانمندی اقتصادی ایران
ایران بر تمایل خود به افزایش دو برابر صادرات نفت بعد از رفع تحریم های اقتصادی تأکید می کند. اسحاق جهانگیری معاون رئیس جمهور ایران سه هفته قبل اظهار داشت: «ما تا چند ماه دیگر می توانیم تا 2 میلیون بشکه نفت در روز صادر کنیم». گفتنی است که این کشور بر اثر تحریم هایی که در راستای مناقشه با غرب به خاطر طرح های هسته ای ایران اعمال شده بود، در سال های اخیر هر روز حدود 1 میلیون بشکه صادر می کرد در حالی که به گزارش آژانس بین المللی انرژی، در سال 2015 روزی 2.8 میلیون بشکه تولید می کرد.
پس از تصمیم اخیر واشنگتن و اتحادیه اروپا، تحریم های اقتصادی علیه تهران رسماً و نهایتاً مرتفع شده است. روسیه چند ماه پیش همین کار را کرده بود. برای رفع عملی تحریم ها وقت معینی - احتمالاً تا ماه مارس سال 2016 - لازم است. همچنین 1.5-2 سال برای افزایش قابل توجه صادرات نفت ضروری است چرا که زیرساخت نفتی ایران تحت تأثیر تحریم ها دچار فرسایش شده و به نوسازی عمیق نیاز دارد. اکنون این کار میسر می شود چرا که بسیاری از کشورهای اتحادیه اروپا آرزوی زیادی دارند با سرمایه گذاری ها و فناوری های خود وارد بخش تولید نفت ایران شوند. ایران در هر حال در بازار بین المللی نفت نقش مهمی ایفا می کند زیرا حتی الآن می تواند 3.6 میلیون بشکه در روز تولید بکند.
جمهوری اسلامی ایران قادر است با استفاده از آزاد شدن حساب های ایرانی در بانک های غربی و جلب سرمایه گذاران و فناوری های خارجی، به سرعت تولید گاز تغلیظ شده را راه اندازی کند که در این صورت عایدات ارزی بودجه دولتی جمهوری اسلامی به طور چشم گیری افزایش خواهد یافت. بخش های دیگر اقتصاد و قبل از همه صنایع، حمل و نقل و تولید نیروی برق می توانند نوسازی شده و توسعه یابند و بدین وسیله وزن عمومی اقتصاد ایران در منطقه خلیج فارس را افزایش دهند. بدیهی است که این امر باعث خشم و کینه رژیم سعودی و سایر اعضای شورای همکاری می شود. رشد اقتصاد ایران نفوذ مقامات فعلی ایران را در جامعه تقویت خواهد کرد. البته جامعه ایرانی همینطور بر اساس روحیات ضد سعودی در پی اعدام آیت الله نمر النمر به اندازه کافی یکپارچه است.
افزایش نقش خارجی ایران
حکام سنی سعودی، قطری، بحرینی، اماراتی و کویتی هر چه قدر دندان قروچه بکنند، تردیدی نیست که نقش خارجی ایران رو به افزایش خواهد گذاشت. ایران در مناطقی به موفقیت های چشمگیر دست خواهد یافت که پادشاهی های محافظه کار عربستانی در آنجا به طور خشن مداخله کرده و به صورت تصنعی سنی ها را به جان شیعیان انداخته اند. قبل از همه باید به سوریه، عراق، یمن و لبنان اشاره کرد. همانجاست که پادشاهان و امرای فرتوت عربستان آتش انقلاب های رنگین و جنگ های داخلی را که طعم قوی دشمنی مذهبی شیعه و سنی را دارا هستند، افروختند. نتیجه این تلاش ها روشن شده است. احزاب شیعه که تمام دولت عراق از آنها تشکیل شده و به تهران گرایش دارد، به طور یکجانبه بر بغداد حکومت می کنند. به عبارت دیگر، این کشور عربی نیرومند و نفت خیز که طی سال های زیادی دشمن قسم خورده ایران بود، به متحد مطمئن ایران تبدیل شده است. در عین حال برخی از جریان های سنی به تروریست های داعش تبدیل شده اند که سراسر جهان و از جمله روسیه، ایالات متحده، فرانسه و بریتانیا با آنها مبارزه می کند.
بخش قابل توجه سنی های سوریه با پول سعودی و قطری به جنگ با دولت بشار اسد پرداختند. این دولت که شیعیان علوی زیادی دربر دارد، برای همه شهروندان سوریه امکان فعالیت تجاری را فراهم کرده و از هر گونه تبعیض مذهبی خودداری می کرد، برای همه شهروندان کشور حقوق و آزادی های هر چند ناکامل، ثبات و آرامش را تأمین می نمود و جلوی جنگ و کشتار مردم را می گرفت. و حالا سنی ها عقب نشینی می کنند و بسیاری از آنها به اردوگاه بشار اسد باز گشته اند زیرا می فهمند تبلیغات و پول پادشاهان عربستان آنها را به چه مخمصه ای انداخته است. بسیاری از آنها قوم و خویشان و خانواده های خود را از دست داده و 2 میلیون نفر در ترکیه و اروپا آواره شده اند. به نظر می آید که شورشی که عربستان سعودی و قطر تحریک کردند، بزودی خاتمه خواهد یافت که ایران و روسیه از این امر سود اساسی را می برند. محور تهران - بغداد - دمشق می تواند به نیروی اساسی سیاسی و اقتصادی خاور میانه تبدیل شود.
و بالاخره باید به یمن اشاره کرد که در این کشور شیعیان حوثی که از حمایت ایران برخوردارند، با نیروهای سنی تحت ریاست علی عبدالله صالح رئیس جمهور سابق متحد شده و همه حملات ائتلاف عربی به ریاست عربستان سعودی را با موفقیت دفع می کنند. هم اکنون روشن می شود که ادامه تزریق پول به نیروهای وابسته به سعودی ها به ریاست منصور هادی رئیس جمهور، در بهترین فرصت به تجزیه یمن به شمال و جنوب منجر خواهد شد. تازه بعید نیست که القاعده شبه جزیره عربستان زمام امور جنوب را به دست آورد. حوثی ها با استفاده از بی ثباتی اوضاع کشور سعودی در صورت سرنگونی حکومت فعلی می توانند وارد مناطق مرزی عربستان (که در آنجا قبایل یمنی و از جمله شیعیان زیادی سکونت دارند) و به استان نجران واقع در قسمت جنوبی پادشاهی حرکت کنند که آنجا عمدتاً شیعیان اسماعیلی به سر می برند. به عبارت دیگر، ایران دوباره برنده شده و به دریای سرخ، اقیانوس هند و اصل کار به تنگه باب المندب که تا 70% همه محموله ها از اروپا به آسیا از آن رد می شود، دسترسی پیدا خواهد کرد. بعد از آن ایران می تواند مدعی نقش کشور اساسی نه تنها حوزه خلیج فارس بلکه سراسر خاور میانه شود.
******
کارشناسان غربی، روس، هندی و چینی همه این معادلات را به خوبی محاسبه کرده اند. به همین علت رقابت بر سر اقتصاد ایران به عنوان یک لقمه لذیذ شروع شده است. در آینده نزدیک در ایران برای به دست آوردن سود سریع اقتصادی فرصت های عظیمی فراهم خواهد شد. ایران متحد بسیار مهم و مطمئن هر قدرت جهانی در خاور میانه است. ایران مهمترین کشور تمام منطقه خاور میانه می باشد. تصادفی نیست که سران شرکت های اروپایی حتی قبل از رفع تحریم ها به ایران شتافتند. ولی مسکو خیلی آهسته رفتار می کند. متأسفانه به نظر می آید که روسیه همچو گذشته نمی داند چگونه باید در شرایط جدید ژئوپلتیکی سیاست ایرانی خود را تنظیم کند. ولی فرصت های فعلی طول نمی کشد زیرا ایران همین امروز و در همین لحظه به سرمایه گذاری ها و فناوری هایی نیاز دارد که اتحادیه اروپا حاضر است همه این نعمات را در اختیار ایران بگذارد. حال آنکه روسیه این آمادگی را از خود نشان نمی دهد. در غیر این صورت چطور شد که امیر قطر که پرورده شیخ یوسف القرضاوی رهبر عقیدتی «اخوان المسلمین» و حامی اساسی جنگ سوریه است، مهمان مسکو شد؟ امیدواریم که روسیه زیر بار وعده های گزاف ولی همیشه خالی و بی اساس شیوخ عربستان نرود. این حکام در شرایطی که ایالات متحده قبل از انتخاب شدن رئیس جمهور جدید به آنها کاری ندارد، می خواهند مسکو را به طرف خود جلب نمایند. شیوخ عهد شکن عربستانی می توانند از طریق تفرقه انداختن بین مسکو و تهران، جلوی روند تقویت نقش منطقه ای ایران را بگیرند.
منبع: ایران رو
ترجمه: رضا مهربانی
4949
نظر شما