بازگشت برلین به خاورمیانه؛تاکتیک یا استراتژی

"ما به اندازه دیگران حقوق و منافعی داریم.فکر میکنم زمان آن رسیده برلین با تعهد بیشتری به وظائف بین المللی خود عمل کند.آنچه می توانستیم طی 50 سال گذشته برای اروپا انجام داده،بار آن را به دوش کشیده و به تعهدات خود عمل کردیم". یک مقام ارشد وزارتخارجه آلمان گرچه توضیح بیشتری در باره آنچه به قول او تعهدات بین المللی و بار سنگین اروپا توصیف می کند نداد،اما افزایش تحرکات دیپلماسی برلین در عرصه بین المللی خصوصا در منطقه خاورمیانه و خلیج فارس تا حد زیادی افشا کننده خواست پنهان مقامات آلمانی برای ایفای نقشی ست که تصور می کنند کشورشان تا کنون از ایفای آن کوتاهی و یا سرباز زده است.این مقام آلمانی که از بیم واکنش به سخنانش ترجیح می دهد نام خودرا افشا نکند می گوید"بنا نیست سیاست خارجی و دفاعی ما تا ابد محدود به اروپا باشد. در خاورمیانه ،خلیج فارس و آفریقای عربی بر خلاف متحدانمان از ما تصور بدی وجود ندارد".
گفته های این مقام آلمانی تا چه حد می تواند انعکاس دهنده خواست مقامات این کشور باشد؟ مشخص نیست. طی حداقل 60 سال گذشته سیاست خارجی آلمان(آلمان غربی دوران جنگ سرد و وارث آلمان متحد کنونی) چه به دلیل خواست هم پیمانان ناتو و چه از بیم واکنش جماهیری شوروی عمدتا بر محور دیپلماسی اقتصادی و تکنولوژیکی و نه نظامی قرار گرفت. سیاستی بی دردسرو کارآمد که اولا به یک عادت سیاسی تبدیل شد،ثانیا به آلمان ها این فرصت را داد تا به بازسازی زیر ساخت های اقتصادی و تکنیکی خود پس جنگ دوم اقدام نمایند.
درزمینه تغییرآرام سیاست خارجی راهبردی آلمان اکنون نشانه های متعددی از خروج آنها از پوسته حداقل 6 دهه اخیر مشاهده می شود. اطلاع چندان و تخصصی از رویکرد سیاست های منطقه یی آلمان ها و مکانیزم عملکردی آنها در منطقه عمومی اروپا ندارم،اما تا آنجا که به جهت گیری های خاص برلین در خاورمیانه عربی و خلیج فارس مربوط می شود(نگاهی کاملا کلاسیک،اما فراموش شده) سرعت گرفتن دیپلماسی آلمان و تلاش برای ایفای نقشی کاملا پررنگ در تحولات سیاسی و امنیتی منطقه دیگر چیزی نیست که کسی بخواهد آن را پنهان و انکار کند، یا متحدانی مثل فرانسه و بریتانیا با ناخشنودی نسبی بتوانند از سرعت آن بکاهند. خصوصا که به نظر می رسد ایالات متحد از نقش جدید برلین که عملا به توازن بیشتر قوای استراتژیک در منطقه بحران زده خاورمیانه و اکنون خلیج فارس کمک خواهد کرد استقبال می کند. نحوه برخورد و توانایی تعجب برانگیزی که دیپلمات های آلمانی خصوصا آقای مایر در حل بحران پرونده اتمی ایران از خود نشان دادند از چشم ناظران سیاسی پنهان نماند. منابع دیپلماتیکی غربی و نیز وزارتخارجه ایران تایید می کنند طی ماه های جون و جولای سال گذشته و در بحبوحه مذاکرات جامعه بین المللی با ایران بر سر پرونده اتمی این کشور، آقای مایر نقش به قول آنها بسیار سازنده یی در مذاکرات وین ایفا کرد که در نهایت گروه 5+1 و تهران را پس از چند ماه به نقطه مشترکی رساند.حداقل در آنچه که می توانست واشنگتن و تهران را به عنوان 2 طرف اصلی و نهایی مذاکرات با حسن نیت دیپلماتیکی به نقطه مشترک و قابل دفاعی برساند.
اکنون وزیر خارجه آلمان اشتاین مایر برای دومین بار طی کمتر از 4 ماه برای پیگیری سیاست خارجی کشورش با رویکرد" شتاب حضور در منطقه، تحکیم قدرت در برلین ؛ افزایش نفوذ در اروپا"که خود را معمار آن می داند در تهران به سر میبرد. گرچه  مایر توسط هیات بلند پایی از کارگزاران ارشد اقتصادی و فرهنگی همراهی می شود،اما با توجه به موضع گیری های وی پس از بحرانی شدن روابط تهران و ریاض، اکثر قریب به اتفاق منابع سیاسی و دیپلماتیکی مقیم برلین و تهران معتقدند سفر او در کنار همکاری های اقتصادی ،یشتر اهدافی سیاسی و امنیتی در ارتباط با منطقه به ویژه سوریه را دنبال می کند که تبعات انسانی آن دامن آلمان را عمیقا فرا گرفته است. گفته شده پس از تهران وزیر خارجه آلمان  راهی ریاض خواهد شد. آقای مایر پس ازبالا گرفتن تنش های سنتی میان تهران - ریاض در اوایل ماه ژانویه که آن را بسیار عمیق توصیف کرده، تلاش هایی را برای کنترل شرایط و میانجیگری آغاز کرد. تلاش هایی که مقامات سعودی بر خلاف مسئولان ایرانی از آن استقبال نکردند. اما حساسیت شرایط منطقه ،خصوصا وضعیت نگران کننده سوریه و اختلاف های ایران و عربستان که خواسته و ناخواسته می تواند بر شرایط این کشور و مذاکرات کنونی ژنو اثر منفی بگذارد ،با توجه به نظر مثبت و اصرار ایالات متحده برلین را بر پیگیری دیپلماسی خاورمیانه یی خود مصر و متقاعد کرد.اینکه آقای مایر از سفرمنطقه یی خود دست پر باز خواهد گشت یا نه؟ می توانیم امیدوارباشیم. اگرآنگونه که گفته شده" وزیر خارجه آلمان با مواضع و سخنان جدیدی در تهران روبرو خواهد شد" صحت داشته باشد؛ موضوع تنها بر سر موفقیت او محدود نخواهد شد .شاید مسیر آلمان راه مطمئن تری در برابر دیپلماسی عمومی غربی تهران خصوصا در دو سوی آتلاتنیک قرار دهد. matinmos@gmail.com