سید محسن مصطفوی*
ترکیه در حدود 20 میلیون نفر کرد دارد و 25 درصد جمعیت این کشور را اکراد تشکیل می دهند که دوسوم این جمعیت ساکن، جنوب و جنوب شرقی ترکیه هستند. از 81 استان امروزی ترکیه، 21 استان کرد نشین به شمار می روند. استان هایی که در مناطقی نظیر آغری ، وان ، دیابکر و غیره واقع شده اند.
سالهاست دولت ترکیه و ترکان جوان تلاش نموده اند که این جمعیت را در داخل جامعه تُرک حل کنند و در این راه جفاهای بسیاری هم در حق گروه های کردی اعمال شده است. وقایعی مانند کشتار درسیم در سال 1938 در تونجلی ، که 70 هزار کرد علوی کشته شدند و یا سرکوب جمهوری کردی آرارات به سال 1930 در آغری و کشتار مرعش به سال 1978 و در دهه نود نیز بیش از سه هزار روستا در اطراف شهر دیاربکر از سوی دولت ترکیه تخلیه شد که علت اصلی کوچاندن مردم احتمال حمایت آنان از پ.ک.ک عنوان شد.
در سالهای اخیر و به خصوص از سال 2010 روابط کردهای ترکیه با دولت مرکزی کمی بهبود یافت و بعد 30 سال درگیری، مذاکرات صلحی، بین حزب کارگران کردستان ( پ .ک.ک ) به عنوان اصلی ترین حزب کردی و رهبر زندانی آن عبدالله اوجلان با دولت ترکیه آغاز شد و دولت ترکیه راه تعامل با کردها را در پیش گرفت و علاوه بر موافقت با سیستم آموزشی به زبان کردی، استفاده از زبان کردی در مبارزات انتخاباتی و انتخاب مجدد نامهای کردی را برای مناطق کردنشین را آزاد کرد. با اینکه در بعضی مواقع و به صورت مقطعی درگیری های به وجود آمد ولی با اینحال احزاب کردی توانستند در انتخابات پارلمانی و شهرداریهای ترکیه شرکت و به پیروزهای نسبتا بزرگی هم دست یابند. احزاب کردی مانند حزب دموکراتیک خلق ها (HDP ) که در انتخابات غرب ترکیه و حزب مناطق دموکراتیک یا حزب آشتی و دموکراسی (BDP) که در انتخابات شرق ترکیه شرکت کردند، توانستند چهره هایی نظیر صلاح الدین دمیرتاش، صباحت تونجل، فیگن یوکسک داغ و سری ثریا اوندر را به مجلس ترکیه بفرستند. ولی همه اینها انگار آتشی زیر خاکستر بود و به خصوص بعد از بحران سوریه، زخم کهنه کردستان ترکیه دوباره سر باز کرد.
کمک های پیدا و پنهان ترکیه به داعش برای چیرگی بر کردهای سوریه که نمونه آن به طور مشخص در قضیه کوبانی دیده شد و ترس از قدرت یافتن کردهای سوریه و حزب اتحاد دموکراتیک کردهای سوریه و یگان های مدافع خلق YPG آن کشور که ترکیه به صورت علنی به مخالفت و حتی گلوله باران آنها پرداخت، موجب شد جنوب شرق ترکیه نیز دچار هرج و مرج و جنگ داخلی دولت مرکزی با کردهای ترکیه شود و با شکسته شدن آتش بس در ماه جولای سال گذشته چند صد نفر در این مناطق از دو طرف کشته شدند که تعداد زیادی غیر نظامی هم در بین آنها دیده میشد. این درگیری ها حتی به آنکارا پایتخت ترکیه هم کشید شد و سه انفجار در 6 ماه در پایتخت سیاسی ترکیه که اولی در تظاهرات صلح کردها بود و دومی را گروه کردی بازهای آزادی کردستان رقم زدند و با حمله به اتوبوس نظامیان در این شهر نزدیک به سی نفر از آنان را به قتل رساند و سومین انفجار در اصلی ترین و پرترددترین میدان این شهر، میدان کیزیلای به وقوع پیوست.
داستان کردهای ترکیه به جایی رسید که 15 شهر در جنوب شرقی این کشور اعلام خودگردانی کردند و کار به محاصره این شهرها توسط دولت ترکیه و قطع حتی مواد غذایی مورد نیاز سکنه این شهرها کشیده شد که معروفترین شهر در این ماجرا شهر جیزه بود که تحت شدیدترین اقدامات نظامی قرار گرفت که موجب اعتراض عفو بین الملل و نامه معروف هزار روشنفکر از سراسر دنیا در اعتراض به گسیل ده هزار نفری نیروی نظامی و محاصره کردها توسط دولت مرکزی بود.
صدور حکم بازداشت برای صلاح الدین دمیرتاش مهمترین چهره دموکراتیک کردها که حتی کاندید انتخابات ریاست جهموری هم شده بود نشان دهنده وضع بغرنجی بود که ترکیه برای خود به وجود آورده بود.
این روزها با اقدامات حزب عدالت و توسعه علاوه بر شنیدن صدای منطقه خودمختار کردستان سوریه، صداهایی از سوی تمامی احزاب کردی ترکیه شنیده میشود و آن خود گردانی کردستان ترکیه توسط کردهای این کشور است .
دولت مرکزی ترکیه به دلیل تمام رفتارهایی که با اقلیت کردهای خود کرده در میان آنها محبوبیت و پشتوانه ای ندارد و در صورت ادامه سرکوب ها و توجه بیشتر جهان به این تبعیض قومیتی، احتمال وقوع منطقه کردستان شمالی خودمختار ترکیه دور از انتظار نیست.
این سوال بزرگی است که این روزها شهروندان ترکیه از خود میپرسند که حزب عدالت و توسعه با آنها چه دارد میکند و سرانجام این همه از هم گسیختگی های ترکیه امروز چه خواهد بود .
سه انفجار بزرگ در تنها 6 ماه در پایتخت کشوری که داعیه قدرت منطقه ای دارد نشان روند رو سقوط نظام امنیتی این کشور است و براستی حزب عدالت و توسعه و اردوغان با خود و ترکیه چه کرده است؟
*پژوهشگر مرکز مطالعات خاورمیانه
4950
نظر شما