وقتی گوسفندان تاریخ فارس را نشخوار می کنند

شايد گوسفندچراني در محوطه هاي تاريخي كشور و به تبع آن فارس، موضوع جديدي نباشد اما جلوگيري از ورود گردشگران و يا علاقه مندان به ميراث فرهنگي به بهانه مراقبت از آثار در حالي كه گوسفندان در اين محوطه به چرا مشغولند، عجيب است!، محوطه اي كه با دارا بودن نگهبان و استقرار دوربين هاي مداربسته به درستي حفاظت نمي شود. از نبود فنس در اطراف اين شهر تاريخي گرفته تا جادهاي كه شهر دو هزارساله فارس را به دو نيم قسمت كرده و مسافراني كه در كنار بقاياي سنگي اين شهر آتش روشن مي كنند و بر روي سنگ ها عكس يادگاري مي گيرند، تنها بخشي از مصائبي است كه شهر استخر با آن مواجه است. حال بگذريم از چراي گوسفندان در اين محوطه باستاني!
شهر استخر بنابر اسناد تاريخي موجود، زماني رونق بسياري داشته و هم اينك در فاصله 5 كيلومتري مجموعه جهاني تخت جمشيد قرار دارد.
بنا بر اين گزارش، استخر به عنوان يك مركز مهم سياسي و مذهبي در دوره ساساني و سده هاي نخستين اسلامي، مطرح بوده است و متون اسلامي، شناختي نسبي از آن را در سده هاي مذكور ممكن مي سازند. با اين وجود از آغازين گام هاي رشد و شكوفايي استخركه مربوط به زمانهاي پيش از ساساني است اطلاعات چنداني در دست نيست. تنها به طور كلي اين احتمال مطرح است كه مركزيت پارس در دوره فراهخامنشي را بر عهده داشته است.
در سطح محوطه استخر و همچنين در آثار يافته شده از كاوشهاي آن، برخي مواد و يافته هاي منسوب به سده هاي پيش از اسلام وجود دارد،كه به دوره هاي مختلفي از هخامنشي تا ساساني نسبت داده شده اند.
چگونگي وضعيت استقراري شهر استخر دوره هخامنشي به درستي مشخص نيست.
برخي از باستان شناسان بيشتر با توجه به موقعيت جغرافيايي و نزديكي به تختجمشيد ، استخر را بخش عامه نشين شهر پارسه(تخت جمشيد)دانسته اند. برخي مصالح معماري سبك هخامنشي، در محلي كه امروزه با عنوان مسجد استخر شناخته شده، باقي مانده است كه عمده ترين شواهد هخامنشي در استخر محسوب مي شوند. اگر چه احتمال انتقالي بودن اين مصالح مطرح بوده است و باستان شناسي نوين از اينكه آنها را به عنوان مدارك هخامنشي استخر مطرح كند مردد بوده است، بررسي هاي مقايسه اي اين مصالح با نمونه هاي هخامنشي مشابه در ديگر محوطهها ، نشانگر سبك و اندازه هايي متفاوت است و تا حدودي نشان از وجود استقرار هخامنشي قابل ملاحظهاي در استخر به شمار ميرود .
شواهدي از شهر ساساني استخر در كاوش هاي اين محوطه به دست آمده است، بخشي از باروي شهر در شرق محوطه و قسمت هايي از ساختار شهر در مركز و غرب(گمانه اصلي غربي)آن شناخته شده است. شواهد مذكور همراه با برخي آثار پراكنده در بخش شرقي و جنوب شرقي محوطه، نشانگر اين است كه شهر ساساني استخر، در تمامي سطح امروزي آن گسترده بوده است و محدود كردن آن ، تنها به غرب اين محوطه، كه درگذشته مطرح شده بود، بر دلايل محكمي استوار نيست.
ممكن است اهميت استخر در نخستين سال هاي دوره ساساني ، موجب گستردگي بيشتر آن نسبت به دوره پيش از ساساني شده باشد.به احتمال ميتوان ساختار نخستين عمده پل ها و يا پل بندهاي ساخته شده بر روي رودخانه پلوار و همچنين استودان ها و قبور دامنه شمالي كوه رحمت، در ضلع جنوبي استخر را نيز، مربوط به استقرار ساساني استخر منسوب كرد.
بنابر این گزارش آنچه این روزها گردشگران و دوستداران میراث فرهنگی در شهر تاریخی استخر می بینند چند ستون سنگی و سر ستون هایی است که در دشت رها شده اند. شهری که دارای مشکلات و مصایب گسترده ای است و مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید نیز بر این مشکلات آگاهی کامل دارد اما مرتفع شدن بسیاری از این مسایل را در گرو تامین اعتبار می داند.
در خصوص مشكلات موجود در اين شهر تاريخي، مسعود رضايي منفرد مدير پايگاه ميراث جهاني پارسه به خبرنگار ما مي گويد: ورود گردشگران به منطقه ممنوع نيست اما با توجه به اينكه محوطه يك سايت تخصصي است بيشتر بازديدكنندگان آن محققين و باستان شناسان حوزه ميراث فرهنگي هستند.
وي با بيان اينكه شهر استخر داراي حريم مصوب و مشخص است، ميگويد: چنانچه اعتبار مورد نياز تامين شود اطراف اين شهر محصور مي شود.
وي بر لزوم فنس كشي اطراف شهر تاكيد مي كند و مي گويد: فنس كشي و محصوركردن اين شهر به 800 ميليون تومان تا يك ميليارد تومان اعتبار نياز دارد.
رضايي منفرد ادامه مي دهد: در حال حاضر پولي بابت اين اقدام نداريم.
وي با تائيد چراي گوسفندان در اين منطقه تاريخي، مي گويد: يگان حفاظت ميراث فرهنگي بايد در این رابطه فعال تر شود و از چراي گوسفندان در منطقه جلوگيري كند.
رضايي همچنين مي افزايد: سال ها قبل جاده، اين شهر تاريخي را به دو قسمت تقسيم كرده است و مسافران و گردشگراني كه وارد منطقه مي شوند از وجود آثار تاريخي كه در كنارش ايستاده اند اطلاع دقيقي ندارند.
وي بر لزوم حفاظت از اين آثار تاريخي تاكيد مي كند و مي گويد: در برنامه امسال، طرح حفاظت و مراقبت از شهر استخر را در دستور كار داريم و اميدواريم با تامين اعتبارات موجود اين شهر محصور شود

1717