رونمایی از دو اثر از آثار سهروردی در موزه کتاب و میراث کتابخانه ملی برای نخستین بار صورت گرفت. یکی از این نسخ، نسخه خطی نهایه الظهور، شرح فارسی رساله هیاکل النور است که با مقدمه و شرح هیکل‌های اول تا سوم توسط میرزا قاسم علی اخگر حیدرآبادی (متوفای بعد از ۱۳۶۵ قمری) در سال ۱۳۶۵ قمری فراهم آمده است.
شیوه کار شارح در این متن، نقل عین عبارت‌های عربی هیاکل النور، ترجمه آنها به زبان فارسی و افزودن توضیحاتی بر آن است. از ویژگی‌های این شرح تفصیل و بیان نکات دقیق عرفانی با توجه به فلسفه اشراق است.
هیاکل النور از آثار سهروردی به زبان عربی و یک دوره مختصر فلسفه اسلامی بر اساس مکتب اشراق است که شامل هفت هیکل (جسم) است و درباره وجود، ماهیت، نفس و تجرد، بحث می‌کند. این اثر چندین بار به زبان عربی شرح شده است اما ظاهراً تنها شرح فارسی آن، نهایه الظهور است که علامه حکیم میرزا قاسم علی حیدرآبادی متخلص به «اخگر»، شاعر، عارف و حکیم اشراقی شیعی مذهب حیدرآباد دکن در قرن چهاردهم آن را به رشته تحریر درآورده است.
این شرحِ منحصر به فرد در منابع موجود معرفی نشده است و تنها نسخه باقیمانده از آن به خط مؤلف به شماره ۱۳۵۶۰ در کتابخانه ملی موجود است. این اثر به خط نستعلیق و دارای ۲۹۲ برگ با قطع ۱۷ در ۲۶ سانتیمتر است. کاغذ آن فرنگی نخودی و جلد مقوایی با روکش کاغذی است که عطف و گوشه‌های آن تیماج قهوه‌ای روشن است. نسخه خطی مذکور، اساس تصحیح محمد کریمی زنجانی اصل قرار گرفته که زیر نظر مهدی محقق انجام شده و انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در سال ۱۳۸۵ آن را چاپ کرده است.
یادآ موزه کتاب و میراث مستند سازمان اسناد و کتابخانه ملی، با هدف معرفی هر چه بهتر این سازمان و معرفی منابع موجود در مخازن، تاسیس شده است، این موزه به جهت اینکه بتواند پویا باشد، سعی بر آن دارد که در مناسبت های مختلف، آثار مرتبط با آن مناسبت را از منابع موجود شناسایی و در معرض نمایش قرار دهد.
رئیس اداره موزه و یادمان های سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران ادامه داد: از این رو از میان مناسبت ها و تقویم فرهنگی سال، مناسبت‌هایی را با منابع موجود شناسایی کرده و تصمیم داریم آثاری را از منابع موجود به نمایش بگذاریم.
امامی بیان کرد: نمایشگاه حاضر به مناسبت بزرگداشت سهروردی با توجه به شناسایی منابع موجود در مخزن مخطوطات، از طرف اداره کل نسخ خطی و با توجه به درخواست موزه کتاب و میراث مستند، برای اولین بار به مدت یک هفته در موزه نمایش داده می شود.
یادآور می‌شود موزه میراث کتاب و میراث مستند ایران بهمن ماه سال گذشته با حضور معاون اول رئیس‌جمهور در کتابخانه ملی ایران گشایش یافت.
احسان شکراللهی درباره رونمایی و نمایش دو نسخه نفیس از آثار سهروردی در موزه کتاب و میراث مستند که برای نخستین بار به نمایش در آمده، بیان کرد: از آنجایی که ما باید دانشمندان‌مان را با هر ابزاری تکریم و معرفی کنیم و یاد و نام آنها و دستاوردهای علمی آنها را معرفی کنیم، تصمیم گرفتیم به مناسبت روز بزرگداشت شیخ اشراق آثار نفیسی از سهروردی را به نمایش بگذاریم
مدیر کل نسخ خطی سازمان اسناد و کتابخانه ملی خاطر نشان کرد: این نسخه، نسخه خطی «نهایه الظهور»، شرح فارسی رساله «هیاکل النور» سهروردی است که با مقدمه و شرح هیکل‌های اول تا سوم، توسط میرزا قاسم علی اخگر حیدرآبادی، در سال ۱۳۶۵ قمری فراهم آمده است
شکرالهی با بیان اینکه در مقطعی از تاریخ با شبه قاره هند تبادل علمی و ادبی داشتیم، اظهار کرد: بسیاری از ادبای ایران با گورکانیان هند رابطه داشتند و از این رو علم به آنجا مهاجرت کرد و به زبان فارسی و علوم اسلامی مسلط شدند.
وی عنوان کرد: شیوه کار اخگر این گونه است که اول عین عبارات عربی را نوشته و بعد ترجمه آن را نقل کرده است و اگر نیاز به توضیحاتی بود، در کتاب آورده است.
مدیر کل نسخ خطی سازمان اسناد و کتابخانه ملی گفت: از نکات برجسته این نسخه، شرح این هیاکل با اشاره به فلسفه اشراق است.
شکرالهی با تاکید بر اینکه این کتاب شامل هفت هیکل (جسم) است، افزود: دانشمندان ایرانی این ذوق و قریحه را داشتند که فصل بندی‌شان، با عباراتی مانند اخگر، جرقه و ... ذوق و قریحه ای بود. این کتاب هم با هیکل فصل بندی شده و درباره وجود، ماهیت و نفس است.
وی در پایان با بیان اینکه این شرح یک بار در ایران و در سال ۸۵ توسط محمد کریمی زنجانی زیر نظر مهدی محقق توسط انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی چاپ شده است، تاکید کرد: بارها این اثر به زبان عربی شرح داده شده اما تنها شرح فارسی همین نسخه است و امیدواریم با معرفی این نسخه علاقه‌مندان به مکتب اشراق، فرصتی برای بازدید از آن داشته باشند. یادآور می‌شود نسخه خطی شرح فارسی رساله «هیاکل النور» با عنوان «نهایه الظهور» برای اولین بار در موزه کتاب و میراث مستند، به مدت یک هفته در معرض دید عموم قرار گرفته است. علاقه‌مندان می‌توانند برای بازدید از این اثر و سایر آثار موجود در موزه، به کتابخانه ملی، واقع در بزرگراه حقانی (غرب به شرق) بعد از ایستگاه مترو، بلوار کتابخانه ملی، مراجعه کنند.
/6262
نظر شما