تصور کنید که بنیامین نتانیاهو که چهل و هشت ساعت پیش جامه نخست‌وزیر اسرائیل را بر تن کرده‌است، در حال دست دادن با بشار اسد رئیس‌جمهوری سوریه در بالکن کاخ سفید و با حضور باراک اوباما است! تصویری خیالی که فرسنگ‌ها با حقیقت فاصله دارد. نتانیاهو شاید نخست‌وزیری خوش‌چهره باشد که بتواند سوژه خوبی برای عکاسان باشد اما او حتی اندک علاقه ای هم به در دست گرفتن جایزه صلح نوبل ندارد.
در مراسم تحلیف نتانیاهو به عنوان نخست‌وزیری جدید اسرائیل،آویگدور لیبرمن رهبر حزب بیتنا که حالا وزیر امور خارجه اسرائیل است، همان‌گونه سخنرانی کرد که پیش‌بینی شده بود؛ خشن و بی‌نهایت افراطی. لیبرمن در این سخنان به راحتی سیاستهای ایهود اولمرت در دوران حضور در قدرت را به باد بدترین انتقادها گرفت.ایهود اولمرت آخرین سال حضور در قدرت را به مذاکرات غیرمستقیم با سوریه گذراند و البته بارها با محمود عباس رهبر تشکیلات خودگردان فلسطین هم پشت میز مذاکره نشست.
لیبرمن در نخستین نطق خود در مقام وزیر امور خارجه اسرائیل به راحتی رابطه دولتش با ایالات متحده را هم به فراموشی سپرد. او حتی کنفرانس آناپولیس را هم که در زمان ریاست‌جمهوری جورج بوش برگزار شد زیر سوال برد.در همین کنفرانس بود که اولمرت با تشکیل کشور مستقل فلسطین موافقت کرد. طرحی که به شدت مورد انتقاد لیبرمن و نتانیاهو است. لیبرمن در این نخستین سخنرانی آب پاکی را بر دستان سوریه ریخت. وزیر امور خارجه اسرائیل به صراحت اعلام کرد که بلندی‌های جولان هرگز به سوریه بازگردانده نخواهد شد. این منطقه در سال 1967 به اشغال اسرائیلی‌ها در امد.
لیبرمن در این خصوص گفت:اگر هستند کسانی که گمان می‌کنند می‌توانند با امتیاز گیری به جایی برسند باید به آنها تذکر دهم که آنها با توسل به این راه تنها فشار و جنگ بیشتر را به صحنه معادلات وارد می‌کنند. اگر صلح می‌خواهید ،خود را برای جنگ مهیا کنید.
با وجود موضع‌گیری‌های سخت و خشن لیبرمن ، بسیاری او را تنها مرد حرف زدن‌های تند و تیز می‌دانند . بر خلاف بسیاری از راستگراهای افراطی در اسرائیل مانند نتانیاهو ، لیبرمن در باطن به راهکار تشکیل دو کشور مستقل در کنار هم ایمان دارد. لیبرمن در گفتگو با هاآرتص در آخرین روزهای پیش از حضور در قدرت اعلام کرده‌بود که دولتش به نقشه راه که طرح آن در سال 2002 ارائه شد،پایبند است. در این نقشه هم بر ضرورت تشکیل کشور مستقل فلسطین تاکید شده‌بود.
بر اساس نقشه راه فلسطینی‌ها باید دست از آنچه که اسرائیل خشونت می‌نامد بردارند و البته فعالیت جنبش‌های مقاومت هم پایان یابد. بر اساس همین طرح،اسرائیل نیز باید به روند شهرک‌سازی پایان داده و از تمامی زمین‌هایی که از مارس 2001 به اشغال درآورده‌است خارج شود. به نظر می‌رسد که لیبرمن به خوبی بر تمامی مفاد این طرح آگاهی دارد. لیبرمن در همین گفتگو دولت اولمرت را به باد انتقاد گرفت که با وجود بارها سخن گفتن از صلح کار چندانی برای تحقق آن انجام نداده‌است. او در این خصوص گفت: می‌خواهم بدانم تلاش‌های اولمرت،ایهود باراک و تزیپی لیونی پس از چندین سال حضور در قدرت به کجا رسید؟
حتی در شرایطی هم که لیبرمن موافقت خود را با تشکیل کشور مستقل فلسطین اعلام کند، نمی‌توان تحقق آن را قطعی دانست. نتانیاهو تا کنون بارها اعلام کرده است که با تشکیل کشور مستقل مخالف است و فلسطین در صورت استقلال هم باید تحت کنترل نظامی و سیاسی اسرائیل باقی بماند. بر اساس طرح نتانیاهو اسرائیل باید بر دستگاه دیپلماسی و ساختار نظامی فلسطین سیطره داشته باشد. مرزهای منتهی به فلسطین هم در زمره تعلقات اسرائیل باقی خواهد ماند.البته نتانیاهو هم آنچنان که می‌نمایاند سخت‌گیر و انعطاف‌ناپذیر نیست. او چندان سیاستمداری ایدئولوژیک نیست. در سال 1998 زمانی که او در مسند نخست‌وزیری اسرائیل بود ،توافقنامه عقب‌نشینی اسرائیل از بخش‌هایی از کرانه باختری به امضا طرفین رسید.
برخی کارشناسان بر این باورند که حتی در شرایطی هم که تزیپی لیونی با دیدگاه‌های معتدل‌تر از نتانیاهو روی کار می‌امد، باز هم امید چندانی به برقراری صلح نبود چرا که ساختار داخلی فلسطین در حال حاضر از شکاف عجیبی رنج می‌برد. البته در جبهه دیگر هم نتانیاهو آنقدر تجربه سیاسی در چنته دارد که بداند اعتبار او به عنوان رهبر اسرائیل به موفقیتش در برقراری نسبی صلح بستگی دارد. شاید به همین دلیل دولت جدید اسرائیل چندان هم فکر مصالحه با سوریه را از ذهن بیرون نکند. بسیاری بر این باورند که امتناع اولیه نتانیاهو در پذیرفتن بازگرداندن بلندی‌های جولان در حقیقت شیوه‌ای دیپلماتیک است برای به پای میز مذاکره نشاندن دمشق.
لیبرمن نیز در نخستین نطق خود اعلام کرد که دولتش به دنبال برقراری صلح در برابر صلح است و نه صلح در برابر زمین. البته لیبرمن هم به خوبی می‌داند که پیش‌شرط سوریه برای صلح بازگرفتن بلندی‌های جولان است. البته این احتمال وجود دارد که لیبرمن هم در صورت درک تمایل جدی سوریه برای صلح چندان هم بر بلندی‌های جولان اصرار نورزد. بشار اسد رئیس‌جمهوری سوریه اما از مدتها پیش مذاکرات پشت پرده با اسرائیل البته به شکل غیرمستقیم و با میانجی‌گری ترکیه را آغاز کرده‌است.در گذشته دو نخست وزیر اسرائیل اسحاق رابین و ایهود باراک موافقت خود را با عقب‌نشینی از بخشی از بلندی‌های جولان اعلام کرده بودند. نتانیاهو هم در دوره پیشین نخست‌وزیری‌اش کانال‌های غیرمستقیمی برای مذاکره با سوریه داشت.
باراک اوباما نیز اندکی پس از راه‌یابی به کاخ سفید ، دو مقام ارشد خود را راهی دمشق کرد تا مزه دهان رهبران سوریه را برای برقراری رابطه حسنه با واشنگتن بچشد. این حرکت بدین معنا بود که ایالات متحده قصد دارد دمشق را از انزوا خارج کند. ارتباط گیری میان دمشق و تل‌آویو می‌تواند مسیر را برای تحقق صلح مد نظر امریکا در خاورمیانه هموارتر کند. کاخ سفید امیدوار است که دمشق با عادی‌سازی روابط با اسرائیل از ایران و حزب‌الله لبنان فاصله بگیرد.
سیاست باراک اوباما در برقراری صلح در خاورمیانه بر پایه " ابتدا سوریه" برقرار است . این در حالیست که اعراب انتظار دیگری از امریکا دارند . حل مناقشه میان فلسطین و اسرائیل نخستین و اصلی‌ترین مطالبه اعراب از کاخ سفید است.اما اوباما قصد دارد در لحظه با تمامی کارتهای در اختیار بازی کند. بی‌شک در این مسیر نتانیاهو و لیبرمن هم با اوباما هم‌مسیر خواهند شد.
منبع: تایم / ترجمه : سارا معصومی
نظر شما