به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، كشاورزان پای تپه‌های كوه‌های زاگرس و شرق بین‌النهرین، شاید نخستین سدسازان دنیا بودند. كانال‌های آبیاری 8000 سال پیش در این منطقه ساخته شدند و بعید نیست كه بندهای كوچكی از چوب و خاشاك و خاك نیز برای انحراف آب از رودها به نهرها، ساخته می‌شد. 6500 سال پیش سومریان، دشت‌های دو سوی دجله و فرات را زیر پوشش شبكه‌های آبیاری بردند.
كهن‌ترین سدی كه بقایای آن پیدا شده است، 3000 سال پیش از میلاد مسیح ساخته شد و بخشی از سامانه آبرسانی شهر جاوا در اردن امروزی بود. این سامانه دربرگیرنده بندی به طول 200 متر برای انحراف آب در 10 مخزن سد كوچك از سنگ و خاك و یك آبراهه برای انتقال آب بود. تا آخرین هزاره پیش از میلاد مسیح، سدهای خاك و سنگی در پیرامون دریای مدیترانه، در خاورمیانه، چین و آمریكای مركزی ساخته شدند.
در دوران صنعتی شدن قرن نوزدهم، در بریتانیا نزدیك به 200 سد بلندتر از 15 متر برای مصارف توسعه شهری ساخته شد. در سال 1900، بریتانیا به تنهایی به اندازه همه كشورهای جهان، سد بزرگ داشت. سدهای قرن نوزدهم بیشتر خاكی و خاكریزهای بودند و غالبا به روش آزمون و خطا طراحی و ساخته می‌شدند. چون تا دهه 1930 شناخت علمی كمی درباره چگونگی رفتار و واكنش خاك و سنگ در زیر فشار وجود داشت.
نخستین نیروگاه آبی جهان كه یك سد جریانی در اپلتون ویسكانسین بود، در 1882 آغاز به تولید نیرو كرد. سال بعد سدهای نیروگاهی در ایتالیا و نروژ نیز ساخته شد. در چند دهه بعد سدهای
برقابی روی رودخانه‌های با جریان پرشتاب اروپا، به‌ویژه در اسكاندیناوی و آلپ ساخته شد. با آغاز قرن بیستم، اندازه سدها و نیروگاه‌های آنها با آهنگ تندی افزایش یافت. پیشرفت در طراحی توربین‌ها، بهرهبرداری از بار هیدرولیكی را از 30 متر در 1930 تا 200 متر در 1990 افزایش داد و پیشرفت در مهندسی سدسازی، ساخت سدهای بلند برای ایجاد بار مذكور را میسر ساخت.
در این میان، مرکز پژوهش‌های مجلس، گزارشی درباره بزرگترین سدهای ایران و جهان از لحاظ ارتفاع، حجم مخزن و ظرفیت تولید انرژی برقابی ارائه داده است. بر این اساس، سد Jinping I در کشور چین با ارتفاع 305 متر بلندترین سد جهان است.
در حال حاضر در ایران سد کارون4 با ارتفاع 230 متر بلندترین سد ایران و بیست و دومین سد بلند جهان است. همچنین سد در حال تاسیس بختیاری روی رودخانه بختیاری از سرشاخه رودخانه دز با ارتفاع 325 متر تاکنون بلندترین سد جهان است.
از سوی دیگر، سد Kariba در مرز كشورهای زامبیا و زیمبابوه با حجم مخزن 180.6 میلیارد مترمكعب بزرگترین دریاچه سد جهان از لحاظ حجم است. در ایران نیز سد كرخه با حجم مخزن 5.9 میلیارد مترمكعب و بعد از آن نیز سد گتوند علیا با حجم مخزن 4.5 میلیارد مترمكعب بزرگترین دریاچه سدهای كشور از لحاظ حجم هستند.
عظیم‌ترین نیروگاه برقابی جهان نیز نیروگاه سد Three Gorges در كشور چین است. این نیروگاه به تنهایی با ظرفیت 22500 مگاوات، تقریبا معادل دو برابر كل انرژی برقابی ایران، ظرفیت دارد.
22535
نظر شما