هفته گذشته در چهارمین همایش نفت، گاز و انرژی که توسط شبکه تحقیقات بین المللی انرژی IRN وبا حمایت موسسه آموزشی و پژوهشی اتاق بازرگانی ایران، موسسه پژوهش در مدیریت و برنامه ریزی انرژی دانشگاه تهران و وزارت نیرو و بسیاری از شرکت های ایرانی و اروپائی در برلین برگزار شد، دکتر علی ماجدی سفیر جمهوری اسلامی ایران درمراسم افتتاحیه همایش مذکور اتحادیه اروپا را به همکاری جدی با صنعت نفت، گاز و تولید برق در ایران دعوت کرد. نمایندگان شرکت های اروپایی و آسیایی حاضر در همایش و سخنرانان نیز آمادگی شان برای مشارکت در صنعت انرژی ایران را اعلام کردند و حضور نمایندگانی از صنعت تولید برق و نفت وگاز ایران در همایش نیز فرصت را برای تبادل نظر های سازنده فراهم آورد.
من نیز از سالیانی که در وزارت نفت طرح معاوضه انرژی با انرژی (معاوضه گاز با برق جمهوری ارمنستان و گاز با گاز جمهوری آذربایجان - نخجوان و معاوضه نفت با نفت در بندر نکا (دریای خزر و خلیج فارس ) را تجربه کرده ام درباره معاوضه انرژی با انرژی تحت عنوان تعریف جدیدی برای انرژی نه بعنوان یک کالا بلکه به عنوان فراهم آورنده خدمات سخن گفتم و خوشحال بگویم که مورد استقبال قرار گرفت. بحث اصلی این است که چرا باید ایران برای تامین امنیت انرژی اروپا از جیب خودش برای تولید گاز و نفت ویا برق سرمایه گذاری کند؟درحالیکه این مصرف کننده نهائی انرژی است که باید دراین راستا پیش قدم شود.
موافقتنامه اصولی (HOA): خوشبختانه علی رغم همه مشکلاتی که وزارت نفت و دولت یازدهم با آن دست وپنجه نرم کردند مجلس دهم راه را برای آزمودن و اجرائی شدن قراردادهای جدید نفتی (IPC) باز کرده است و امروز شاهد آن هستیم که یک موافقتنامه اصولی برای طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی درچارچوب نمونه قراردادهای جدید نفتی، میان شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیومی متشکل از توتال فرانسه، شرکت ملی نفت چین (سیانپیسی) و پتروپارس امضا شد. سرمایه گذاری مورد توافق برای این طرح چهار میلیارد و ٨٠٠ میلیون دلار گزارش شده است. این طرح توسعه‌ای روزانه ۵۶ میلیون مترمکعب گاز طبیعی به ظرفیت برداشت ایران از پارس جنوبی و میدان گازی مشترک با قطر خواهد افزود. فاز یازده از میادین بسیار پیچیده و نیازمند بهکارگیری فناوری‌های مدرن و پیشرفته است. نکته مهم در این موافقت نامه اصولی که مورد توجه قرار می گیرد تاکید بر تامین همه منابع مالی مورد نیاز طرح از سوی پیمانکار جلب و جذب میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری آن هم در شرایطی که هنوز در سطح بین المللی میلیارد ها دلار برای ایران هراسی وجلوگیری از ورود سرمایه گذاری به ایران هزینه می شود دست آورد قابل توجهی است.
نوید بهره برداری از فن آوری های نو در صنایع داخلی:امضاء موافقت نامه اصولی طرح توسعه فاز 11 همانطور که معاون توسعه و مهندسی شرکت ملی نفت ایران گفته است :" تمرکز حدود ۷۰ درصد فعالیت‌های توسعه‌ای در ایران و سهم ۹۵ درصدی نیروی کار ایرانی." از مهمترین تدابیری است که می تواند برای صنایع کوچک و متوسط ایران این نوید و امید را بدهد که با شرکت های اروپائی و آسیائی برای تولید و ساخت کالا و ارائه خدمات مورد نیاز اجرای طرح هائی نظیر طرح توسعه فاز 11 پارس جنوبی مشارکت در واردات دانش فنی و بومی سازی فن آوری های نوین قرن بیست ویکمی امضاء کنند.
بدیهی است این سیاست نوین اقتصادی درراستای اقتصاد مقاومتی و اقدام وعمل برای تعریف شرایطی است که اقتصاد ما در برابر شوک های احتمالی تاب آور باشد. نماینده یک شرکت اروپائی دربرلین به من گفت با آنچه شرکت آنها در ایران تجربه کرده است تردیدی ندارد که با نیروی جوان و کارآمدی که ایران دارد چنانچه قوانین ومقررات مناسب تصویب واحترام به قانون واجرای قانون و مبارزه با فساد و اختلاس بهتر شود ایران در تولید و ساخت می تواند با چین هم رقابت کند و به محور (هاب) برای تجارت انرژی ، عرضه خدمات فنی و مهندسی و غیره تبدیل شود.
معاوضه انرژی با انرژی: خوشبختانه همزمان با امضاء موافقت نامه اصولی طرح توسعه فاز 11 پارس جنوبی مهندس حمیدرضا عراقی، مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران در حاشیه نمایشگاه مطبوعات به خبرنگاران گفت: "یک شرکت خصوصی پس از توافق با کشورهای ترکمنستان برای خرید و آذربایجان برای فروش گاز با ایران برای انتقال این گاز وارد مذاکره شده است." در این قرارداد که به قرارمعلوم ٦ ماهه است، درصدی از سوی شرکت خصوصی مبتکر طرح به عنوان حق معاوضه (سوآپ) به ایران پرداخت می شود. براساس این توافق به طور میانگین روزانه سه تا ٦ میلیون مترمکعب گازطبیعی از ترکمنستان دریافت و به آذربایجان تحویل خواهد شد.
تبدیل گاز به برق - شبکه انرژی خزر: یبش از دو دهه از آن دوران که طرح تعریف جدیدی برای انرژی نه بعنوان یک کالا بلکه بعنوان فراهم آورنده خدمات از زمانی که دیپلماسی انرژی یعنی همکاری های انرژی در منطقه خزر،آسیای مرکزی وقفقاز پس از فروپاشی شوروی سابق دروزارت نفت تعریف شد می گذرد.
براساس تعریف و سیاست گذاری جدید درآن دوران همکاری های نفت و انرژی در چارچوب سازمان همکاری اقتصادی اکو و حوزه دریای خزر با ساخت بندر نفتی نکا، طرح معاوضه نفت با نفت (دریای خزر با خلیج فارس) ، طراحی و ساخت سکوی حفاری بالارونده ونیمه شناوردر بندر نکا، .طرح معاوضه گاز با برق با ارمنستان و گاز با گاز با جمهوری آذربایجان و غیره تعریف شد. متاسفانه طرح معاوضه نفت با نفت در دولت دهم متوقف شد.
اما کارشناسان طراح آن سیاست گذاری ها به کارشان ادامه دادند و این بحث نیز دنبال می شد که بهترین راه صادراتی گاز طببعی تبدیل آن به برق و صادرات برق است. البته در این راستا طی سالیان اخیر فن آوری های نوینی امکان تحقق این نظریه را بیشتر میسر کرده است. درهمین راستا اهمیت فعال سازی بخش خصوصی برای تجارت انرژی در منطقه از طریق معاوضه انرژی با انرژی به نحوی که بتوان ارز جدیدی را برای تجارت انرژی تعریف کرد مورد توجه قرار گرفته است. زیرا، درزمان حاضر تبدیل گاز به گاز طبیعی مایع (LNG) مقرون به صرفه نیست و دولت قطر درحال حاضر با مشکلات عدیده ای از نطر قیمت تمام شده LNG وقیمتی که بازار برای آن می پردازد مواجه است.
هزینه احداث خطوط لوله برای انتقال گاز طبیعی هم گران وهم از نظر سیاسی با مشکلاتی همراه است در حالیکه تبدیل گاز به برق و صادرات آن هم اکنون درشمال اروپا مورد توجه ویژه قراردارد و به احتمال قوی کنسرسیومی که با شرکت ملی نفت ایران موافقت نامه اصولی سرمایه گذاری برای توسعه طرح فاز یازده پارس جنوبی را امضاء کردند درگفتمانی که اخیرا" در همایش چهارم فوق الذکر در برلین توسط برخی از کارشناسان مطرح شد موضوع تبدیل گاز به برق و صادرات برق از ایران و شبکه انرژی خزر را مد نظر دارند.
*کارشناس بین‌الملل انرژی
22435
نظر شما