این تنها یک سوال نیست، بیشتر منعکس کننده یک نگرانی است.
""پس از حلب، جنگ در سوریه ادامه خواهد یافت؟""
با اوج گرفتن جنگ حلب از حدود یک ماه پیش وخاتمه ظاهری نبردهای مستقیم در هفته قبل،معلوم نیست چرا تصور پایان جنگ بوجود آمده است.نه زمینه های سیاسی و دیپلماتیکی ونه تجربه نظامی 5سال جنگ، دلیل محکمی برای قبول این تصور دربرابر ما قرار نمی دهد.
در یک نگاه محدود ؛نبرد حلب اتفاق مهمی بود که به دلیل شدت حملات حمایتی روسیه از ارتش سوریه و نیروهای وفادار به اسد نمی توانست نتیجه یی جز آنچه مشاهده می کنیم در پی داشته باشد.از همان ابتدای ماه نوامبرکه جنگ و خون ریزی به اوج دهشتناک خود رسید و مخالفان دولت سوریه در شرق حلب عقب نشینی های خودرا از این منطقه آغاز کردند منابع نظامی و اطلاعاتی مقیم منطقه معتقد بودند برای روس ها مسئله حلب به این دلیل اهمیت ویژه پیدا کرده که تصور می کنند می توانند سرنوشت مخالفان را تعیین کنند. در غیر این صورت دلیلی نداشت جنگی بزرگ راشروع و تا این مرحله ادامه دهند.درست یا غلط؛ وجود همین دیدگاه های صرفا نظامی عامل اصلی تداوم جنگ در سوریه شده است. اکنون آقای پوتین متحد اصلی آقای اسد در سفر به ژاپن تحت تاثیر نتیجه جنگ حلب اعلام کرده کشورش آماده آتش بس در سراسر سوریه است و در همین زمینه رایزنی هایی را با ترکیه آغاز کرده. اینکه چرا او اکنون خواستار آتش بس سراسری شده؟، صرف نظر از اینکه موقعیت فرعی آقای اسد در سوریه و همه کاره بودن روسیه را نشان می دهد، دو نکته بسیار مهم را به وضوح آشکار می کند.اول، برداشت پوتین از موقعیت تضعیف شده مخالفان در برابر خود. دوم، ضعف آشکار سیاست خارجی و زمین گیر شده ایالات متحده که تاثیر مستقیم آن در موقعیت مخالفان به وضوح مشاهده می شود.
در برداشتی معمول از سیاست خارجی منفعل رئیس جمهور رو به پایان آقای اوباما ، آقای پوتین به این نتیجه رسیده که هر اقدام فعلی اودر سوریه با واکنشی معنادارو تعیین کننده از سوی واشنگتن مواجه نخواهد شد. وانگهی تازمان استقرار آقای ترامپ در کاخ سفید و تسلط بر اوضاع، او به حداقل 3 ماه وقت نیازدارد.در چنین شرایطی بی تفاوت ماندن آنهم از نوع روسی آن منطقی نیست. فکر می کنم پوتین با توجه به شرایط نظامی در سوریه و نیز برتری آشکار دیپلماتیکی در عرصه بین المللی، از مسیر تحولات سوریه به دنبال محاصره واشنگتن است (جنگ و آتش بس همزمان ) تا بتواندبا دستی پر همتای آمریکایی آتی خود وادار به مذاکره و معامله یی کند که نمی دانیم چیست و چه ابعادی دارد؟. پوتین هرچند مدعی ست ترامپ شریکی خوب در آینده خواهد بود اما منطقا این افسر ارشداطلاعاتی - عملیاتی سابقKGBنمی تواند قمار خاورمیانه که امروز سر میز سوریه به نفع اودر جریان است را به بهای خوشبینی نا مطمئن آینده رها کند. برخی دیپلمات های روس در مسکو اذعان می کنند پوتین بیش از شخص ترامپ، از سنت گرایان تندرو ضد روسیه خصوصا در کنگره ، سازمان اطلاعات مرکزی،وزارتخارجه ووزارت دفاع و نیز متحدان ناتو نگران است که بالقوه می توانند در کوتاه مدت به خوشبینی های او نسبت به ترامپ خاتمه دهند.صرف نظر از عنصر زمان، در ماهیت دیدگاه درستی به نظر میرسد. روس ها اگر بتوانند منطق سیاسی - نظامی خودرا با شیوه یی که در سوریه پیش گرفته اند به جلو ببرند دیگر چه جایی برای سیاست خارجی ایالات متحده در منطقه خاورمیانه و یا حتی اروپا می توان متصور بود؟. روسیه یی که هم جنگ را در بعد محلی آن برده ،هم بار ارزشی و روانی آتش بس را به نفع خود مصادره کرده است و هم ازدرون بی اعتمادی ریشه زده به ایالات متحده ،همپیمانان سنتی واشنگتن مانند ترکیه که ظاهرا سیاست خارجی اعراب خلیج فارس را نمایندگی می کند به یک متحد تبدیل کرده است ولو به صورت تاکتیکی.
اینکه پوتین می گوید ترکیه را کنار خود دارد و از طرفی قرار است بزودی نشست مشترک وزرای خارجه ایران،ترکیه و روسیه در مسکو برگزار شود نشان می دهد مسکو مترصد است تمام کیک توت فرنگی سوریه و سایر تحولات منطقه یی را به نفع خود مصادره و سهم دیگران از خامه آن را آنطور که مایل است تقسیم کند.آیا موفق خواهد شد!؟. این را فعلا نمی دانیم!.اما اینکه نتیجه نبرد حلب اثباتا منشاء اینهمه تحول یک طرفه شود بیش از حد خوشبینانه به نظر می رسد. تفسیرپیروزی در حلب یعنی پیروزی در همه عرصه ها و ابعاد جنگ سوریه، شایدقدری خوش باورانه باشد. چراکه این تلقی یک طرفه به ماهیت تحولاتی ست که قرار است سرنوشت خاورمیانه را تعیین کند.آیا می توان متصور بود بازی یک جانبه پیش برود؟.آنهایی که اینگونه می اندیشند با تاریخ خاورمیانه مدرن نا آشنا هستند.گرچه دقیقا نمی دانیم چه خواهد شد؟ اما تجربه مدرن سیاست به ما یاد داده دیپلماسی یعنی ""صبوری در عمل ،تامل در نتیجه و احتیاط در برداشت""-آرمان-
matinmos@gmail.com
نظر شما