این جنگ با خاورمیانه چه خواهد کرد؟

شدت و سرعت تحولات خاورمیانه مجال هرگونه ارزیابی و بررسی آنها را بامشکل روبرو کرده است. حتی زمانی که تمامی مشکلات خاورمیانه در اختلافا ت اعراب و اسرائیل خلاصه می شد "دوید اوئن" وزیر خارجه وقت بریتانیا در اواخر دهه هفتاد گفته بود "حتی فرصت نمی کنیم تیتر روزنامه ها را بخوانیم،به سرعت کهنه می شوند".امروز که جای خود دارد.

جنگ در حلب از یک سو،بحران مزمن سوریه مستقلا از سوی دیگر،جنگ در عراق، انفجارات متعدد و ناامنی در ترکیه، بحران دائمی اسرائیل و فلسطینیان ومشکل شهرک سازی در اراضی اشغالی،موضوع مناقشه برانگیز و ممتد توافق هسته یی ایران با قدرت های جهانی و اقدامات کنگره علیه آن و یامشکلات ناشی از رقابت ها و اختلافات ایران و اعضای شورای همکاری خلیج فارس از جهات دیگر تنها بخشی از سلسله مشکلاتی هستند که زنجیر وار گریبان خاورمیانه عربی و خلیج فارس را گرفته است.اکنون حداقل از موضع کسانی که ناامنی در منطقه عمومی خاورمیانه آنها را نگران کرده این سوال مطرح است که اگر تحولات در همین مسیرابتدایی وپر مخاطره فعلی پیش برود، چه سرنوشت شومی در انتظار جامعه بین المللی قرار دارد؟، آنگاه که می بینیم فقط در یک بحران (سوریه) با موجی از تروریسم افسار گسیخته از یک سو و موج ویرانگر پناه جویان فراری از جنگ به اروپا از سوی دیگرروبرو شده ایم. از همه مهمتر این بحران به سرعت پای سایر نیروها و کشور های تاثیر گذار بر جنگ سوریه را رسما به میدان جنگ باز کرده و تروریسم هم متقابلا مقاومت عجیبی از خود نشان می دهد که مقابله با آن را زمان بر و به شدت پر هزینه کرده است.آیا متوجه شرایط هستیم!؟.
مشکل اصلی خاورمیانه آن است که بازیگران رسمی و نیمه رسمی تحولات، تصور می کنند توانایی تسلط بر شرایط گریز از مرکزنیروها و کنترل تبعات آن را دارند.بی اساس بودن چنین تصوری نیاز به توضیح ندارد. دستکم در دو نمونه؛ ترکیه پس از تحولات سوریه و عراق ونیز جامعه اروپا درپی بحران های لیبی و سوریه و شروع موج ویرانگر مهاجران و پناهجویان جنگی به این قاره و گسترش تروریسم، به خوبی نشان دادند نمی توان از تبعات آنچه از آن گریزانیم، مصون بمانیم.اروپا نمی تواند چون ماگریتای مقدس خود را قدیسی مصون از خطا تصورکرده و به امید آنکه آقای ترامپ در آینده کاری خواهد کرد، مسئولیت ها را به گردن ایالات متحده بیاندازد و پای خودرا از گل خاورمیانه بیرون بکشد.مشکل تاثیر تحولات خاورمیانه تنها در موج مهاجرت و تروریسم خلاصه نمی شود.آنچه در حال تبدیل شدن به یک کابوس است به قدرت رسیدن افراطیون عوام گرایی ست که از خارج مرزهای اروپا حمایت سیاسی می شوند . آنها با ساختارشکنی سنت های سیاسی اروپا،با چپ نمایی کهنه، شنل راست گرایان را بردوش انداخته،اما تمام اصول راست مدرن را به سخره گرفته اند.همه این اتفاقات نتیجه بی توجهی به تحولات خاورمیانه طی 6 سال گذشته بوده که ثبات و امنیت معنا دار این منطقه برای همه بسیار مهم است.ما تصور نمی کردیم سوریه و خاورمیانه اینگونه شود!! (چیزی شبیه استدلات مضحک تونی بلر در علل شروع جنگ عراق)قانع کننده نیست وعذری بدتر از گناه به شمار می رود.
در میان اخبار بسیار نگران کننده در منطقه، خبر مهم اقدامات دیپلماتیک ایران و اعراب همسایه اش برای حل مسائل و مشکلات میان خود چندان توجهی را به سوی خود جلب نکرد. چند روز پیش در مقاله یی پیرامون تحولات منطقه اشاره کردم گزارش ها و اخباری از میانجی گری کویتی ها برای حل اختلافات تهران با پایتخت های عربی جنوب خلیج فارس با ارسال نامه یی از سوی حسن روحانی رئیس جمهور ایران در دست است که آن زمان نه تایید شد و نه تکذیب. اما اینک وزارتخارجه ایران وجود چنین تحرکاتی را تایید کرده و اینکه امیر کویت مسئولیت رایزنی های مهمی را به عهده گرفته است. یک مقام ارشد وزارتخارجه کویت که مایل به افشای نام خود نبود می گوید"دولت او خواهان چنین نقشی ست. اما می پذیرد که کار بسیار بسیار ختی پیش رو دارد.اما امیر کویت میداند چه میکند و به نامه حسن روحانی پاسخ خواهد داد". توصیف سختی راه از سوی این مقام ظاهرا اشاره یی مستقیم به گفتگو با سعودی هاست. توپخانه های تبلیغاتی تهران وریاض که در حال شلیک هستند،شاید اقدامات امیر کویت بتواند آنها را خاموش کند. کویت موفق خواهد شد یا نه؟ این بستگی به موضع گیری اروپا و مشخصا بریتانیا دارد که در منطقه نفوذ زیادی داردو اینکه اروپا و بریتانیا در منطقه چه اهدافی را دنبال خواهند کرد؟.اگر مکانیزیم همانی باشد که خانم می در نشست سران شورای همکاری به آن اشاره کرد اروپا نفیا و اثباتا باید موضع خود را روشن کند.نمی توان به ثبات در خاورمیانه و مشخصا صلح سوریه فکرکرد اما به خلیج فارس و مسائل ایران و اعراب و مشخصا عربستان فکر نکرد. بریتانیا چرا نقش خود در منطقه از این راه دنبال نمی کند؟.matinmos@gmail.com