به جای تشویق رشد جمعیت، واردات را کنترل کنید

ابراهیم علیزاده:پس از مطرح شدن بحث افزایش جمعیت توسط رئیس جمهوری، واکنش های متفاوتی از سوی مقامات و مسئولان مختلف کشور بروز داد که رئیس جمهوری در پاسخ به این واکنش ها چند روز قبل بار دیگر بر این موضوع تاکید و حتی معیار استان شدن شهر کاشان را همین افزایش جمعیت عنوان کرد. به هر حال این چنین اظهار نظری ابعاد و آثار متفاوتی در بخش های مختلف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور دارد که یکی از این ابعاد عرصه اشتغال کشور است که شاید متاثر شدنش از این افزایش جمعیت بیش از هر بخش دیگری نیز باشد.

در این مورد برای بررسی مناسب بودن یا نبودن زمان و شرایط مطرح شدن افزایش جمعیت از نظر وضعیت بازار کار کشور پای صحبت های علیرضا محجوب، رییس فراکسیون کارگری مجلس نشستیم که هرچند اعتقاد به تئوری کنترل افراطی جمعیت ندارد اما با توجه به شرایط بازار کار کشور این افزایش جمعیت را به نفع کشور نمی داند.

 *مدتی است رئیس جمهوری بحث افزایش جمیعت را مطرح کرده که می خواهم بعد اشتغال یا بیکاری آن را بررسی کنید و بگویید از این نظر آیا شرایط برای مطرح شدن چنین موضوعی فراهم است؟

آقای رئیس جمهوری در این مورد نظر شخصی خود را مطرح کرده است. من بعید می دانم که نظر خود اعضای هیات دولت هم این باشد و همه با او هم نظر باشند. این ابتکار و پیشنهاد شخصی خود رئیس جمهوری است و اطلاعاتی هم ندارم که این موضوع را در کابینه مطرح کرده است یا نه. اما با شناختی که ما از کابینه داریم بعید می دانم این گونه باشد و غالب وزرا این گونه فکر نمی کنند.

*در مجلس نگاه ها چطور است؟

مجلس هم غیر از این فکر می کند. شما دیدید که این پیشنهاد به گونه ای بود که علمای قم را که قبل از این اصلا در این مورد به هیچ وجه صحبت نمی کردند، به واکنش واداشت. این علما برای اولین بار به اظهار نظر آمدند و در این مورد اظهار نظر کردند.

البته این پیامد مثبتی بود که برای اولین بار علمای قم واکنش نشان دادند و در واقع عملا با کنترل جمعیت همراهی کردند. چرا که مجبور شدند بگویند در اسلام تشویق به افزایش جمعیت به این معنا نیست که جمعیت قابل کنترل نباشد. از این منظر شاید بتوان به این پیامد که منجر به واکنش علما شد نگاه مثبتی داشته باشیم.

*گفتید این موضوع یک پیشنهاد شخصی و نظر خود رئیس جمهوری بوده است. حال می خواهم بدانم نظر شخصی شما در این مورد چیست؟ البته با توجه به وضعیت بازار کار کشور.

 اگر مراد این است که من چگونه در این مورد فکر می کنم باید به این موضوع اشاره کنم که قاعدتا بازار کار ما به گونه ای است که اگر ارزهایی که در این سال ها در همین دولت مصرف کردیم، صرف تولید می کردیم، بهتر بود.

برابر ارقام سازمان بین المللی کار (ILO) که معادل هر 10 هزار دلار را یک شغل محسوب می کند، با محاسبات ما به طور جاری حداقل 26 میلیون شغل را از دست دادیم و اگر به طور ثابت هم محاسبه کنیم حداقل دو میلیون شغل را طی چهار سال اخیر از دست داده ایم.

*در این مورد بیشتر توضیح می دهید. منظورتان از آن ارزهایی که مصرف کردیم چیست؟

می خواهم بگویم اگر ما می توانسیم جلوی واردات را بگیریم و این سرمایه را صرف تولید می کردیم تئوری رئیس جمهوری حتما درست بود و ما جمعیت کم داشتیم و ناچار بودیم از نیروی جمعیت بیگانه استفاده کنیم. اما الان فریاد ما از نیروی کار بیگانه است و باعث شده مثلا در عرصه ساختمانی کارگران خارجی کار کنند. آمارها نشان می دهند که 40 درصد شاغلان بخش ساختمانی کشور نیروی کار داخلی و باقی نیروی کار غیرایرانی هستند. به عبارتی 60 درصد شاغلان یک بخش ما که بخش ساختمان باشد خارجی هستند و این در حالی است که نیروی کار ایرانی مشغول به کار نیست.

بنابراین به جای طرح افزایش جمعیت بهتر است که به کنترل واردات بپردازیم و هر موقع در آنجا موفق بودیم و سرمایه هایی که برای تامین نیاز واردات خود به خارج می فرستیم را صرف تولید کردیم حتما می توانیم این بحث افزایش جمعیت را مطرح کنیم.

*در کنار این اعتقاد شما، برخی هم معتقد هستند افزایش جمعیت در ایران حتی در دوران رونق اقتصادی هم نباید باشد. با وجود این، فکر می کنید اگر واردات کنترل شود مشکلی نیست که این افزایش جمعیت مطرح شود؟

من در تئوری جمعیت طرفدار مالتوس نیستم. همان طور که می دانید تئوری کنترل جمعیت به یک اقتصاددان کلاسیک بدبین به نام مالتوس تعلق دارد که از دنبال کننده های راه اقتصاد دان دیگری به نام آدام اسمیت است. او جنگ و قحطی را هم مثبت می دانست چون می گفت که باعث کاهش جمعیت یا افزایش رفاه می شود. او می گفت هرچه جمعیت کمتر زندگی بهتر. منتها به حدی افراطی بود که قحطی و جنگ را هم نعمت خدا می دانست که برای کاهش جمعیت نازل شده است.

اما ما معتقدیم جمعیت پدیده ای است که براساس واقعیت های اقلیمی و واقعیت های اقتصادی کشور تعریف می شود. با این محدودیت های واقعیت های اقلیمی و با این محدودیت های واقعیت های اقتصادی، افزایش جمعیت به نفع ما نیست. ولی اگر وضعیت عوض شود معلوم نیست که ما بگوییم حرف بدی است. این حرف برای امروز در شرایط حال حاضر قابل قبول نیست.