مراسم روز 16 آذر امسال با حضور رئیس جمهور محترم و وزرای محترم بهداشت، علوم و ارشاد، مشاورین رئیس جمهور، مسئولان عالیرتبه کشور، رؤسای دانشگاه ها و تعداد زیادی دانشجو از طیفهای مختلف در تالار فردوسی دانشگاه تهران برگزار شد. در سه سال گذشته این مراسم در دانشگاه های شهید بهشتی، صنعتی شریف و علوم پزشکی ایران برگزار شده بود و این بار دانشگاه تهران میزبان بود. در این نشست بعد از سخنرانی کوتاه آقای دکتر نیلی رئیس دانشگاه تهران، 13 دانشجو از تشکلها و نهادهای دانشجویی هر یک حدود 5 دقیقه صحبت کردند و سپس آقای دکتر روحانی سخنرانی نسبتا مبسوطی ایراد کردند. از نظر من چند نکته مهم در نشست دانشجویی امسال وجود داشت:
۱- دانشجویانی که به نمایندگی از تشکل های مختلف صحبت می کردند بسیار صریح، روشن و بدون لکنت نظرات خود را بیان کردند. این یک نقطه مثبت است که رئیس جمهور محترم هم به آن اشاره کردند. همه ما به خاطر داریم که در گذشته نه چندان دور چنین مراسمی اصلا برگزار نمی شد یا اگر می شد انتقادات بسیار محدود و کنترل شده مطرح میشد و بعضاً با عواقبی هم همراه بود. اینکه دانشجویان هم بتوانند و هم این اجازه به آنان داده شود یک فرصت بزرگ است. همانطور که در ردیف اول سالن نشسته بودم و سخنرانی‌های آتشین دانشجویان را می‌شنیدم با خود فکر کردم که چند کشور در این منطقه از دنیا وجود دارد که در آن دانشجویان بتوانند به این صورت مطالب خود را در مقابل فرد اول اجرایی کشور بیان کنند.
۲- تقریبا همه دانشجویانی که صحبت کردند به شدت از عملکرد دولت و شخص رئیس جمهور انتقاد کردند. این البته قابل درک است که دانشجو باید رو به جلو و آرمانخواه باشد اما اینکه در سخنان 13 دانشجو در حضور رئیس‌جمهور فقط نقاط منفی بیان شود و هیچ نکته مثبت جدی مطرح نشود به نظرم غیرمنصفانه و خلاف اصول ارائه بازخورد است. مگر غیر از این است که این فرصت برای بیان بازخوردها فراهم شده و بازخورد اصول مشخصی دارد؟ حتی اگر فرض کنیم که این مجال فقط برای نقد است مگر غیر از این است که نقد باید شامل همه ابعاد موضوع اعم از مثبت و منفی و ارائه پیشنهادات اصلاحی باشد؟ این جلسه چنین شکلی نداشت و تقریبا تمام مطالب متوجه ایرادات بود آن هم بدون پیشنهاد اصلاحی.
۳- چند تن از دانشجویان در حین صحبت پا را فراتر از دایره ادب گذاشتند و نسبت به رئیس‌جمهور و برخی افراد با ادبیات نامناسب و توهین‌آمیز صحبت کردند. حتی اگر مورد قبلی را اقتضای چنین جلسه ای با محوریت دانشجویان فرض کنیم که البته از نظر من محل بحث است، این روش را به هیچ وجه نمی‌توان تأیید کرد. رعایت ادب حتی در برخورد با دشمن سیره و توصیه بزرگان دین است و چطور می‌شود ما با ادعای دنباله‌روی ایشان به گونه دیگر عمل کنیم آنهم در برابر فردی که نماد هویت و اقتدار ملی یک کشور است یعنی رئیس‌جمهور. به نظر می‌رسد برخی از مردم و از جمله دانشجویان هیجان را بر منطق ترجیح می‌دهند و این به نظر من یکی از مشکلات مهم جامعه ما است چون باعث می‌شود تصمیم‌گیری‌های ایشان نیز بر پایه هیجان باشد و همه ما می‌دانیم که عاقبت چنین روشی چگونه خواهد بود. در این میان شعارهای گروه‌های مختلف دانشجویی حاضر در سالن هم مثل سال‌های قبل فضا را هیجان‌زده تر می‌کرد و گه‌گاه هم دانشجویان پشت تریبون خطاب به یکدیگر صحبت می‌کردند یا در سالن شعار می‌دادند و این نشان می‌دهد که فضای مناسب برای گفتگو بین دانشجویان نیز هنوز فراهم نیست و شاید به همین دلیل است که کرسی‌های آزاداندیشی تاکنون عملا برگزار نشده است.
۴- رئیس‌جمهور محترم نه تنها در طول صحبت‌های تند دانشجویان هیچ واکنشی نشان ندادند بلکه در سخنرانی خود نیز بسیار متین و مستدل صحبت کردند و از منظری به موضوع نگاه کردند که جامع اطراف و دیدگاه‌ها بود. آنچه در بیانات دانشجویان آمده بود تقریبا موضوع بحث رئیس‌جمهور قرار گرفت و ایشان ضمن اشاره به دستاوردهای دولت بطور صریح در باره مواردی که مشکلات ادامه دارد توضیح دادند. تأکید ایشان در یک کلام بر این بود که ما هرجا دستاوردی داشته‌ایم محصول "اجماع و اتفاق" بوده است و از اینکه وقتمان برای تعارضات بیحاصل و جناحی گرفته شود گله کردند. شخصا از سخنرانی حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن روحانی لذت بردم.
حضور وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی در برنامه ثریا
در بیست و چهارم آذرماه وزیر محترم بهداشت در برنامه تلویزیونی ثریا حاضر شد. این همان برنامه‌ای است که 2 سال قبل به شدت به طرح تحول سلامت و البته پزشکان حمله کرد و اعداد و ارقام عجیبی را نمایش داد که نتیجه بگیرد طرح تحول سلامت در جهت خدمت به پزشکان و افزایش درآمد آنان اجرا شده است. تقریبا همان اتفاق اما این بار در حضور وزیر بهداشت تکرار شد و مسیری تعقیب شد که در آن جز تخریب چیزی وجود نداشت. این موضوع از دو جهت قابل تأمل است که بی ارتباط به بحث جلسه دانشجویی در حضور رئیس جمهور هم نیست.
نکته اول اینکه چطور ممکن است طرحی که تقریبا تمام مسئولین ارشد کشور بارها به منافع حاصل از آن برای مردم اذعان کرده‌اند هیچ نکته مثبت قابل بیانی نداشته باشد که در یک برنامه از مهمترین شبکه تلویزیونی سراسر کشور بشود به آن اشاره کرد. این که ما در رسانه ملی به یک طرح ملی چنان حمله کنیم که انگار از اساس غلط و باعث خسران کشور است، روش قابل قبولی است؟ چه دستاوردی از این روش به دست خواهد آمد؟
البته طرح تحول سلامت دارای نقاط قوت و ضعف مختلفی است که علت بسیاری از آنها را باید در پس زمینه‌های اجتماعی- اقتصادی- فرهنگی جامعه جستجو کرد. روشی مانند پرداخت کارانه که حدود 20 سال قبل انتخاب شد و امروزه خیلی مورد تهاجم قرار می‌گیرد، معلول همین پس زمینه‌ها است و اکنون شاید بتوان دوباره آنرا مورد نقد و بررسی قرار داد. اگر بنای رسانه بر اطلاع رسانی و شفاف سازی است تمام ابزارهای لازم برای این کار را در دست دارد و می تواند به خوبی از آنها استفاده کند.
همین برنامه اگر هدفی غیر از تخریب داشت می توانست با بیان ابعاد مختلف طرح و عوامل مختلف اقتصادی اجتماعی مرتبط با آن بهترین فرصت را برای نقد آن فراهم کند اما ورود به بحث و شیوه اجرای برنامه به صورتی بود که هر بیننده‌ای به سرعت متوجه جهت برنامه میشد و طبعا به همین اندازه به آن اهمیت می دهد. همین روش بود که باعث شد آقای دکتر هاشمی به صراحت اعلام کنند که با این روش مردم به رسانه اعتماد نخواهند کرد.
نکته دوم اینکه همه می دانیم میزان رضایت مردم از وزارت بهداشت علیرغم نارسایی‌های مزمن و متعددی که وجود داشته، در طی سه سال گذشته بطور چشمگیری افزایش یافته و این دستگاه طبق گزارشات رسمی در نظرسنجی‌ها بیش از ۳۰ رتبه ارتقا داشته و در ردیف سه دستگاه اول از این جهت قرار گرفته است. آیا ما برای همین مردم برنامه تهیه می‌کنیم یا برای کسان دیگری؟
اگرچه برای خالی نبودن عریضه در گزارشی که از پشت نرده‌های بعضی بیمارستان‌های بزرگ دانشگاهی شهر تهران تهیه شده بود چند نقطه‌نظر مثبت هم مطرح شد، اما آیا بینندگان چنین برنامه‌ای هدف آنرا درک نمی‌کنند؟ آیا واقعا تصور می‌کنیم نشان دادن محرومیت‌های روستاهای دورافتادهای در جنوب استان کرمان بیانگر وضعیت سلامت کشور است؟
شکی نیست که ما کمبودهای بسیاری در ارائه انواع خدمات، و از جمله خدمات سلامت، در کشور داریم و شکی نیست که امکان رفع همه این کمبودها با منابع فعلی کشور وجود ندارد. شاید وزیر بهداشت اولین سیاستمداری باشد که این موضوع را بطور شفاف بیان کرد. هیچ کشوری در دنیا نتواسته است موضوع عدالت در سلامت را حل کند حتی کشوری مثل سوئد با 10 میلیون نفر جمعیت و سرانه سلامت چند هزار دلاری؛ چنانچه وزیر بهداشت این کشور در سخنرانی خود در دانشگاه علوم پزشکی تهران بیان کرد.
اما نکته اینجاست که اتفاقا آنچه در سه سال گذشته در این حوزه اتفاق افتاده عمدتا حول دو محور حمایت مالی و افزایش دسترسی است که هر دو از ابعاد مهم عدالت در سلامت هستند و مردم بدون شک این تغییر را به خوبی احساس می‌کنند. بنابراین منصفانه این است که ضمن تأیید این دو هدف بزرگ طرح تحول سلامت، درباره بخش‌هایی از آن که محل بحث است صحبت کنیم و با بیان ایرادات، راه حل کارشناسانه پیشنهاد کنیم.
برداشت نهایی من از این برنامه تقریبا دو ساعته تحمل و صراحت بیان وزیر بهداشت در مقابل حملات غیرمنطقی مجری برنامه و نادیده گرفتن منافع حاصل از یک طرح بزرگ ملی برای تخریب یک عضو دولت یا کل آن بود. ما در کشور آن قدر منابع انسانی و انرژی نداریم که صرف جدال با یکدیگر کنیم گذشته از آن که بد نیست ببینیم حاصل جدال‌های گذشته برای کشور چه بوده است.
نقد، چنانچه رئیس جمهور محترم در مراسم روز دانشجو گفتند حق مردم و نیاز دولت است اما تخریب موضوع دیگری است. ادبیات توهین آمیز با دولتمردی که خود را در معرض نقد صریح قرار می دهد یا سیاه نمایی طرحی که توانسته رضایتمندی بخش قابل توجهی از جامعه را به خود جلب کند خدمت نیست، بلکه تبدیل فرصت به تهدید است. فرصت امیدبخشی بابت دستاوردهای کشور بجای تهدید بی‌اخلاقی و بی‌اعتمادی.
* رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران
۴۷۴۷
نظر شما