دیگر پاییز برگ‌ریزان با آن رنگ‌های سحرانگیزش تمام می‌شود و جای خود را به زمستان برفی و سرمایش می‌دهد. این شب، شب شب‌نشینی، هندوانه، آجیل، قیسی و خنده است. شب فال حافظ و شب شور و زندگی.
آیین‌های به جای مانده
هنوز رسوم و آیین‌های برجا مانده از گذشته بین مردم رواج دارد. قدیمی‌ها خاطرات خوشی دارند، شب‌هایی كه به سادگی برپا می‌شد و با تمام دلخوشی به پایان می‌رسید. هندوانه و گردو، شیرینی و قیسی وقاووت چیده می‌شوند داخل سینی بزرگ. مهمان‌ها دور هم جمع می‌شوند و شب‌نشینی آغاز می‌شود.
«ملیحه نوری» یكی از زنان قدیمی زنجان است و آشنا به این رسوم شهر. وی در مورد رسوم این شب می‌گوید: از گذشته رسم بر این بوده که در شب یلدا خنچه به نوعروسان از طرف خانواده داماد اهدا می‌شد.
وی اظهار می‌کند: در این خنچه‌ها شامل آجیل و هنداونه و پارچه‌های قیمتی بود که به عروس‌های جوان هدیه می‌دادند.
وی در مورد غذاهای سنتی این شب می‌گوید: مسما، خورش فسنجان و قورمه سبزی جزو غذاهای محبوبی است که توسط بانوان در خانه برای اهالی خانواده در شب یلدا پخت می‌شود.
این بانوی کهنسال ادامه می‌دهد: خنچه‌ها در سینی‌های بزرگ با ظرافتی خاص روی هم چیده می‌شوند و پارچه‌ای قرمز به نام «شال» روی آن كشیده می‌شود. وی می‌افزاید: «قاووت» از دیگر خوراکی‌های خوشمزه در این شب است و طرز تهیه آن به این شکل است که گندم بو داده و آسیاب شده با شیره انگور، دارچین، هل و شكر مخلوط می‌شود و در كنار انار و هندوانه قرار می‌گیرد.
وی سپس به پخت شیرینی و نان‌های محلی در زمان‌های قدیم اشاره می‌کند و می‌افزاید: چند سال پیش شیرینی و نان‌های سنتی «توكل محمدی» كه همیشه شیرینی‌هایش آغشته می‌شد به روغن حیوانی در زنجان پخت می‌شد. نان روغنی«اردك» نیز به خانواده عروس هدیه داده می‌شد.
بهجت خانم از گفتن این نكته هم غافل نمی‌شود كه هر طبقه ای در آن شهر بنا بر وضعیت خود خرید می‌کردند و مهمانی ترتیب می‌دادند.
چله و حافظ
«ذبیح الله شاه محمدی» پژوهشگر زنجانی از شعر‌خوانی حافظ و تفأل در این شب می‌گوید: مردم در این شب به حافظ تفال می‌زنند و هر کسی بنا برنیتی که دارد شعر را می‌خواند.
باسوادهای خانه شاهنامه می‌خوانند یا قصه‌ای از قدیم می‌گویند مثل داستان خضر نبی.
وی ادامه می‌دهد: طبق یکی از رسوما قدیم در این شب، یكی از بزرگان بعد از بریدن انار، دانه‌هایش را برمی‌دارد و می‌گذارد كنار چراغ توری زنبوری تا چراغ هم از سرخی انار انرژی بگیرد و انار به قول مادر‌بزرگ می شود «چراغ پایی».
بازار آجیل و میوه
آجیل و میوه جزو جدایی‌ناپذیر شب چله است و هرکس با توجه به توان مالی که دارد از بازار خرید می‌کند. رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار زنجان در مورد قیمت انواع آجیل چنین می‌گوید: قیمت آجیل در پایین و بالای شهر فرق می‌کند.
«مرتضی انتصار» با بیان این‌که قیمت آجیل بین 22 تا 60 هزار تومان در نوسان است، ادامه می‌دهد: آجیل از لحاظ قیمت در مقایسه با سال گذشته تفاوت محسوسی نداشته است.
وی سپس به پایین آمدن قیمت تخمه جابونی اشاره می‌کند و می‌افزاید: قیمت تخمه جابونی 30 درصد در مقایسه با سال گذشته کاهش داشته است و در مقابل قیمت بادام هندی از افزایش 25 درصدی برخوردار بوده است.
بادام هندی گران است
انتصار دلیل گرانی بادام هندی را در محدود بودن واردات می‌داند و می‌افزاید: قاچاق این محصول موجب شده است قاچاقچیان قیمت آن را با توجه به کاهش واردات بالا ببرند.
رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار در ادامه از قیمت 52 تا 56 هزار تومانی هر کیلو فندق سخن می‌گوید و اظهار می‌کند: قیمت هر کیلو بادام زمینی هم در حدود 68 هزار تومان است.
کشمش از دیگر محصولاتی است که در سبد آجیل شیرین قرار دارد، انتصار در مورد قیمت آن می‌گوید: با توجه به این‌که سال پرباری از نظر انگور داشتیم قیمت کشمش سبز پایین آمده تا جایی که شما می‌توانید هر کیلو از آن را بین 9 تا 16 هزار تومان خریداری کنید.
وی در مورد قیمت پسته می‌گوید: قیمت یک کیلو از این محصول تفاوتی با سال گذشته نداشته است و حدود 42 تا 58 هزار تومان در بازار عرضه می‌شود.
کاهش توان خرید مردم موضوع دیگری است که رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار به آن اشاره می‌کند و می‌افزاید: با توجه به رکود اقتصادی باید بگویم خرید مردم در مقایسه با سال گذشته 40 درصد کاهش یافته است.
وی ادامه می‌دهد: تنها در روزهایی که یارانه به مردم تعلق می‌گیرد بازار آجیل فروشان گرم می‌شود.
هندوانه به وفور است
اگر سری به بازار گرم خرید میوه در هوای سرد سال بزنید اولین میوه‌ای که شما را برای شب «چله» جذب می‌کند هندوانه است.
رئیس اتحادیه میوه و تره‌بار در این خصوص اظهار می‌کند: قیمت هر کیلو هندوانه بین 1000 تا 1200 تومان است.
«مرتضی هاشمی» با اشاره به این‌که در مورد هندوانه با کمبود مواجه نیستیم و از شهرهای هرمزگان و خوزستان واردات داشتیم، می‌افزاید: در حال حاضر 500 تن هندوانه در انبار‌ها موجود است. وی سپس به قیمت هر کیلو میوه اشاره می‌کند و می‌گوید: پرتقال تامسون، نارنگی و سیب سید درجه یک به ترتیب در بازارهای عمده فروشی 1000، 2000 و 4000 تومان به فروش می‌رسد.
هاشمی به این موضوع هم اشاره می‌کند که هم اکنون قیمت هر کیلو سیب سید به علت کمبود 30درصد افزایش یافته است.
قیمت شیرینی شب یلدا
مگر می‌شود شب چله را بدون شیرینی گذراند. رئیس اتحادیه قنادان در خصوص قیمت شیرینی می‌گوید: طبق تعرفه اعلام شده، هر کیلو شیرینی خشک 9000 تومان و شیرینیِ تر 13 هزار تومان است.
«رسول محمدی» با اعلام این نکته که بسته به مواد به کار برده در شیرینی‌ها این قیمت‌ها نیز بالا می‌رود ادامه می‌دهد: در شب یلدا از افزایش قیمت شیرینی خبری نیست.
وی سپس به کمبود مواد اولیه چون پودر نارگیل که وارداتی است، اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: امسال به دلیل کاهش برنج قیمت هر کیلو آرد برنج 1500 تومان افزایش یافته است.
46
نظر شما