واقعیت ایران در منطقه

ممکن است در نگاه نخست، چنین امری بدیهی باشد اما انجام آن به سادگی گذشته نیست. دلیل این مدعا تغییر جایگاه این کشور در جامعه جهانی است. "برجام" فرصت شگرفی بود که ایران بتواند با شتاب به جامعه جهانی بازگردد و موقعیت‌های از دست رفته خود را بازسازی کند. افزایش صادرات نفت از یک میلیون بشکه به 4‌میلیون و ارتقاء دوباره جایگاه ایران به عنوان سومین کشور تولید کننده نفت در اوپک؛ افزایش تجارت خارجی با جامعه جهانی به گونه‌ای که واردات آسیایی‌ها از ایران تا 92 درصد رشد پیدا کرد؛ توافق‌ها و قرادادها با طرف‌های اروپایی از جمله در حوزه‌های فناوری، حمل و نقل، نفت و گاز و سرانجام رشد اقتصادی بیش از 6‌درصد حداقل فرصت‌‌هایی است که ایران درپی برجام به آن دست یافت. جامعه جهانی نیز از ایران استقبال کرده است.

در این‌حال ایران در کنترل تحولات منطقه آشوب‌زده خاورمیانه نقش تأثیر‌گذار داشته است. این نقش بیش از هر‌چیز در چارچوب اراده جهانی برای مبارزه با تروریسم معنا و مفهوم دارد. به‌عبارت دیگر این کشور در بروز منطقه‌ای خود تا‌کنون به عنوان یکی از اصلی‌ترین جبهه‌های مبارزه با داعش و جریان‌های افراطی عمل کرده است. حضور مستشاری ایران در عراق و سوریه به‌طور مشخص در مبارزه با جریان‌های تروریستی است که نه تنها خاورمیانه، بلکه جامعه جهانی را دچار ناامنی و وحشت کرده است. پیروزی ائتلاف ضد تروریستی در حلب و پیشروی نظامی علیه مواضع داعش در عراق، مشروعیت لازم را برای نقش آفرینی در این‌باره دارد. حسابرسی به نقش و دامنه نفوذ ایران در منطقه و بالتبع جامعه‌جهانی در‌پی "برجام" گویای این واقعیت است که حضور فعال این کشور در عرصه‌های مختلف سازنده و مؤثر است.

ممکن است جریان‌های مخالف با برجستگی نقش ایران در منطقه دلخوش به سیاست‌هایی باشند که دولت آینده "دونالد ترامپ" وعده داده است. اما مخالفان تهران به یک نکته کلیدی توجه ندارند و آن سیاست‌های جایگزین است. آیا این جایگزینی می‌خواهد با محدود‌ کردن منطقه‌ای ایران، عرصه رابرای سیاست‌ها و بازیگری دولت‌های محافظه‌کاری بازکند که خاستگاه تروریسم در منطقه هستند؟ اعتراض دولت‌های عربی از گشترش نقش ایران به این دلیل است که هدف سیاست‌های این کشور سرکوب جریان‌های تکفیری است. به عبارت دیگر ایران و مخالفانش در دوجبهه متعارض مبارزه با تروریسم و حامیان تروریسم قرار دارند.

همین مهم سبب شده است تا امریکا و اروپا با نگاه باز شاهد تحولاتی باشند که در منطقه جریان دارد. پیروزی ائتلاف علیه تروریسم در سوریه و عراق همسو با خواست جهانی است که دولت‌های عربی مخالف با نقش آفرینی موفق ایران قادر به هضم آن نیستند. غرب و به ویژه امریکا براین حقیقت اذعان دارند که مخالفان ایران در شمار حامیان تروریست‌هایی هستند که وضعیت آشوب زده کنونی را در آستانه سال 2016 رقم زده‌اند. دولت ترامپ اگرچه ماهیتی نظامی دارد اما از اساس خصلت معامله‌گر دارد. ترامپ تاجری است که هزینه و فایده را خوب می‌داند. بعید است مخالفان ایران به همه آنچه که امید بسته‌اند، دست یابند.