مهدی خاکی‌فیروز: میدان ولیعصر، اول خیابان کریمخان از همیشه شلوغ‌تر است. مسافران برای گرفتن تاکسی تا وسط خیابان جلو آمده‌اند. مسافری وامانده از سوار شدن، میان خودروهای در حال حرکت وول می‌خورد تا شاید یک تاکسی گیر بیاورد و مامور راهنمایی و رانندگی که مستأصل شده، او و دیگر عابران را به کنار خیابان هدایت میکند: «آقا! چند روز دیگر اگر برای گرفتن تاکسی تا وسط خیابان بیایی و ترافیک را مختل کنی، ماموران می‌توانند جریمه ات کنند.» برای او باورکردنی نیست. جریمه عابران متخلف؟ هر چند سال یکبار حرف‌اش را می‌زنند و هیچ وقت هم اجرا نمیشود. روایت طنزآمیز روزنامه همشهری، آذرماه سال 1383 از ماجرا: عابران پیاده حداکثر تا 15 آذرماه فرصت دارند نسبت به اخذ پلاک و یا تعویض پلاک خود اقدام کنند. پس از این تاریخ نداشتن پلاک هم جزو تخلفات راهنمایی و رانندگی محسوب شده و مشمول اخذ جریمه می‌شود و شامل 171 مورد تخلف می‌شود که به تصویب هیأت وزیران رسیده است.
روایت رسمی روزنامه‌های فروردین 1388: به زودی طرح جریمه عابران پیاده متخلف اجرایی می‌شود. این‌بار قضیه جدی است.
شاید اول تابستان
لحن راننده تاکسی به التماس کردن نزدیک می‌شود: «آقا تورا به خدا برای به اصطلاح عابرین هم قوانین سختگیرانه درنظر بگیرید. باور کنید گاهی در عرض بزرگراه می‌دوند یا از فضای سبز وسط بزرگراه می‌پرند جلوی ماشین. بارها با این صحنه مواجه بودم و گاهی کنترل ماشین خیلی مشکل می‌شود.» نایب رئیس کمیسیون قضایی مجلس اعتراض رانندگان را بحق میداند: «راهور ناجا قانونی را برای تصویب پیشنهاد کرده که به موجب آن در صورتی که عابر پیاده‌ای بر اثر عدم رعایت قوانین کشته شود، هیچ‌گونه حقوقی به وی یا خانواده‌اش تعلق نمی‌گیرد.» فرهاد تجری همچنین می‌گوید: راهنمایی و رانندگی ناجا در قانون اخذ جرایم راهنمایی و رانندگی، پیشنهاد کرده تا عابران پیاده در صورت تخلف و بی‌توجهی به قوانین جریمه شوند.
او البته عجله‌ای برای تصویب این قانون ندارد: «با توجه به شرایط رانندگی در شهرهای بزرگ کشور، نیاز به داشتن قوانین جدید در حوزه راهنمایی و رانندگی و استفاده از آخرین ابزارها و روش‌ها، تصویب این قانون نیاز به زمان بیشتری دارد. این قانون احتمالاً تابستان امسال در کمیسیون قضایی آماده می‌شود تا برای تصویب به صحن علنی مجلس برود.» در بیشتر کشورهای توسعه یافته و در برخی کشورهای در حال توسعه، چنین جریمه‌ای وجود دارد. متاسفانه بیشتر اوقات عابران پیاده با رفتارهای غیر مسئولانه خود، باعث راهبندان و ترافیک می‌شوند و هیچکس نیز پاسخگوی این اوضاع بلبشو نیست.
حرکت روی خط مرگ
سردار رویانیان رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی کشور می‌گوید: «عابر پیاده حق ندارد از مکانی غیر از معبر عابران پیاده عبور کند. خطوط عابر پیاده برای عبور آنان از عرض خیابان‌ها تعیین شده است و افرادی که از خارج از خطوط عابر پیاده رد می‌شوند باید جریمه شوند. اگر غیر از این بود که دیگر تعیین خط عابر پیاده مفهومی نداشت. رفت و آمد عابران تهرانی را اگر از یک ارتفاع نگاه کنیم، یکی از بدترین جلوه‌های ترافیکی در کشور را خواهیم دید. »
وی متذکر می‌شود: «متأسفانه آمار مرگ و میر عابر پیاده در کشور ما زیاد است. این مشکل نه تنها در شهرها، بلکه حتی در جاده‌ها و بزرگراه‌ها هم دیده می‌شود. به عنوان مثال آمارها نشان میدهد که ٢٩ نفر فقط در زیر پل عابر پیاده اتوبان تهران- کرج جان باخته‌اند در حالی که اگر عابران تخلف نمی‌کردند و از روی پل عبور میکردند هیچگاه چنین حوادثی رخ نمی‌داد. گاهی عابران در فاصله ٥متری خطوط عابر پیاده قرار دارند ولی از محل خط کشی شده عبور نمی‌کنند.»
جریمه؛ رایج در بقیه کشورهای دنیا
جالب است بدانید که پلیس واشنگتن هم از چند هفته پیش، برای حل مشکل بی‌توجهی مردم به چراغ قرمز عابر پیاده، به جریمه کردن شهروندان روی آورده است. جریمه بی‌توجهی عابران پیاده به چراغ راهنمایی ۲۵ دلار است که چندان رقم خوشایندی نیست. در دیگر ایالت‌های آمریکا نیز جریمه‌هایی جدی وجود دارد. سپتامبر سال گذشته یک زن 82 ساله آمریکایی که از خط عابر پیاده در یک تقاطع شهر لس‌آنجلس آهسته عبور کرده بود، خود را با یک جریمه 114 دلاری مواجه دید!
جریمه عابران متخلف، در کشورهای اروپایی خیلی شدید است و گاهی جنبه طنزآمیز هم پیدا میکند. یک نمونه جالب مربوط به آتن است. عابر پیاده‌ای به خاطر عبور از روی خودرویی جریمه شد که میان پیاده رو پارک شده بود. به گزارش تلویزیون دولتی یونان، «تاسوس پولیاسیس» به خاطر ایراد صدمه و خسارت به خودرویی محکوم به پرداخت جریمه شده که میان یکی از پیاده‌روهای شهر شلوغ پایتخت پارک شده بود.
این مرد یونانی هرچه در دفاع از خود استدلال کرد که به هیچ عنوان امکان عبور از کنار این خودرو نبوده و وی مجبور به رد شدن از روی آن شده تأثیری نبخشید.
قانونی که چندان هم جدید نیست
به نظر می‌رسد کارشناسان پلیس راهور و اعضای کمیسیون قضایی مجلس، فرصت کافی برای مطالعه قوانین قبلی را ندارند و به همین دلیل می‌خواهند قانونی را تصویب کنند که قبلاً تصویب شده است.
ماده ٣٣٣ قانون مجازات‌های اسلامی تاکید دارد اگر خودرویی با سرعت مطمئن در شهر حرکت کند و نقص فنی هم نداشته باشد و با عابر پیاده‌ای در محل غیرخط کشی شده برخورد کند، عابر مقصر شناخته می‌شود. این ماده قانونی اکنون سال‌هاست در محاکم قضایی ایران به فراموشی سپرده شده است.
ماده 8 قانون نحوه رسیدگی به تخلفات و اخذ جرایم رانندگی مصوب 30/3/1350 نیز تأکید دارد: در صورتی که عابر پیاده در عبور از سواره‌‌رو و معابر و خیابان‌ها جز از نقاطی که خط‌کشی شده و مخصوص عبور عابر پیاده است (محل مجاز) از محل دیگری (محل‌های‌غیرمجاز) عبور نماید متخلف شناخته می‌شود و مکلف به پرداخت جریمه مقرر در آیین نامه می‌باشد و در صورتی که در این قبیل نقاط غیرمجاز وسیله نقلیه موتوری با عابر پیاده تصادف نماید راننده وسیله نقلیه در صورتی که تمامی مقررات راهنمایی و رانندگی را رعایت نموده باشدمسئول شناخته نمیشود.
نمایندگان مجلس شورای ملی در سال 1350 در تبصره این ماده، چیزی را تصویب کرده‌اند که اکنون پس از 38 سال به عنوان یک قانون ابتکاری توسط پلیس راهور به مجلس پیشنهاد شده است. در شهر تهران در خیابان‌‌هایی که به وسایل ایمنی عبور عابر پیاده مجهز شده باشند و مقررات زیر به وسیله شهرداری برای اطلاع عموم آگهی شود، عابر پیاده مکلف است فقط از محل‌‌های مخصوص عابر پیاده عبور کند و در غیر این صورت اگر تصادفی بین وسیله نقلیه و عابر پیاده در سواره‌‌رو واقع شود، مسئولیت جزایی متوجه راننده نخواهد بود و راننده آزاد خواهد شد.
عابری که چندان هم مقصر نیست
یکی از عمده ترین تخلفات عابر پیاده عبور از محلی به جز خط‌کشی است. برخی می‌گویند عابر پیاده هیچ تفاوتی از نظر امنیت جانی خود در عبور از خط‌کشی و غیر آن نمی‌بیند چون تقریباً هیچ راننده‌ای در محل خط کشی عابر پیاده، حق تقدم عبور عابر را رعایت نمی‌کند. یکی دیگر از تخلفات عابر، راه رفتن در خیابان است. در جایی که پیاده رو در اشغال اجناس مغازه داران و یا پارکینگ خودروی آنها و یا عبور موتور سوار است، پیاده رو هم محل امن‌تری برای عابر نیست.
اخذ جریمه با کدام روش
در کشورهای اروپای غربی، شهروندان موظفند کارت شناسایی ملی خود را همیشه همراه داشته باشند. این کارت الکترال که می‌تواند حساب‌های بانکی، موقعیت شغلی و محل سکونت شهروندان را مشخص کند و به همین دلیل راهکار خوبی برای اخذ جریمه از عابران پیاده متخلف است.
اما کارت ملی و سامانه مرکزی آن در ایران، هنوز راه درازی را پیش‌رو دارد. جریمه خودرو را به اجبار موقع فروش ماشین باید پرداخت کرد. ولی جریمه عابر را چطور می‌توان دریافت کرد؟
در فرانسه همه موظف به داشتن کارت ملی خود در همه حال هستند و اگر کسی نداشت بازداشت می‌شود و اگر آدرس آن درست نبود باز هم جرم است.
به این ترتیب هر کس خلاف کند کافی است توسط پلیس تفهیم اتهام شده و شماره کارت ملی‌اش برداشته شود. در این کشور جریمه مثل قبض برق به آدرس فرد ارسال می‌شود. اگر طی 45 روز پرداخت نشد چند برابر می‌شود و بالاخره مأمور دولت آن‌را می‌گیرد. به نظر می‌رسد اجرای طرح پلیس راهنمایی و رانندگی در گرو همکاری سازمان ثبت احوال است. با این حال به گفته یک مقام آگاه در پلیس راهور، پیش‌نویس قانون مذکور در غیاب کارشناسان این سازمان نوشته شده است.
نظر شما