درک مدرن مسکو از تجربه یک نبرد تاریخی

تصمیمات و اقدامات فرماندهان اتاق عملیات روسیه در جنگ سوریه بی شباهت به موارد مشابه اسلاف آنها در عملیات سقوط برلین در سال 1945 نیست. از ماه های میانی سال 1944 و پس از عملیات نرماندی که آثار اضمحلال و سقوط آلمان نازی آشکار شد،قوای متفقین استراتژی عملیات اصلی خود را روی اشغال و تسخیر برلین متمرکز کردند.عملیاتی که در اواخر ماه اپریل سال 1945 با ورود ارتش سرخ تحت فرمانده افسانه یی شوروی " مارشال ژکوف" به برلین و نهایتا تسلیم رایش به قوای متحدین در اوایل ماه می همان سال به اتمام رسید.

نکته مهمی که ازاواسط ماه اپریل آن سال علی رغم هماهنگی هایی که در اتاق مشترک عملیات جنگ صورت می گرفت و توجهات را به سوی خود جلب  کرد، سرعت پیشروی نا معمول ارتش سرخ به سمت برلین بودو  این سوال را مطرح کرد که "علت عجله و شتاب روس هاچیست؟" . خاطرات ژنرال ژکوف بعدها نشان داد عملیات برلین شخصا توسط استالین فرماندهی و به ژکوف دستور داده شده بود "قبل از متفقین وارد برلین شود".این دستور هوشمندانه دلایل متعددی داشت که 3 دلیل مهمترین آنها بود:
نخست، سقوط برلین یعنی پایان جنگ.خاتمه نبرد ها و سقوط فاشیزم آنقدر ارزش تاریخی داشت که به نام او و جماهیری شوروی ثبت شود.

دوم، از نگاه استالین اشغال و تسلط هرچه بیشتر برلین،مسلما قدرت چانه زنی او در مذاکرات سیاسی پس از جنگ بالا را خواهد برد.(تحولات بعدی جامعه جهانی درستی نظریه او حداقل در اروپارا به اثبات رساند) هرچند چرچیل دست اورا از قبل خوانده بودو اجازه نداد همه برلین از حلقوم جماهیری شوروی پایین برود.

سوم، استالین مترصد بود با اشغال تمام عیار و بی رقیب برلین ، ضمن اسارت و ربایش شمار بیشتری از دانشمندان آلمانی،منابع علمی و ساختار صنعتی و تکنیکی این کشور به ویژه در حوزه نظامی و موشکی را غارت کند - که کرد.

این مقدمه طولانی تجربی و تاریخی، امروز تصویری شفاف تر از سیاست و دیپلماسی روس ها در سوریه برابر ما قرار می دهد،آنگاه که مشاهده می کنیم آنها بی محابا وباوعجله ،قبل از دیگر بازیگران صحنه مترصد سروسامان دادن به اوضاع سوریه مطابق منطق خودشان هستند. ""دمشق به مثابه برلین"". با این منطق همه اعم از رقیب یا رفیق در برابر کار انجام شده قرار خواهند گرفت. علت عجله آقای پوتین برای "پایان جنگ و شروع فرآیند صلح" در سوریه از جنبه اخلاقی شاید و صرفا تاحدی قابل درک باشد.اما از جنبه واقعیات جنگ و تجربه چند سال اخیر همراهی با چنین دیدگاهی راحت نیست.پیچیدگی تحلیل وقایع جاری سوریه صرفا در یافتن دلایل اخلاقی تقاضای آتش بس و صلح مورد انتظار روسیه خلاصه نمی شود. به هرحال مدتهاست که سازمان ملل و آقای دی میتسورا تاکید و تصریح کرده اند از هرگونه اقدام به آتش بس و تحقق صلحی ولو موقت در سوریه استقبال می کنند. فکر می کنم مشکل اصلی نه در تئوری صلح،که در شتاب یک طرفه و مستقلی ست که روسیه در پیش گرفته و با همکاری ترکیه یعنی دشمن نامتعادل و سرخورده دیروز و همراه سربه زیرو تحقیر شده امروز!!،برنامه ستاد عملیاتی خود در سوریه را (جدای از نقش ایران)پیش می برد.چیزی شبه استفاده مارشال ژکوف از سربازان شکست خورده و تحقیر شده لشکر زرهی ویستولا آلمان نازی برای تسخیر برلین!.شواهد مستقل اکنون به وضوح نشان می دهد طرح روسیه برای آتش بس سراسری در سوریه ،اساسا بخشی از یک پلان جامع تربوده که چارچوبه اجرایی آن قبل ازآغاز جنگ های 3 ماهه حلب طراحی شده بود.در واقع ما اکنون با فاز اجرایی دوم این نقشه روبرو هستیم، نه با جنبه اخلاقی آن.

اعلام به یکباره پیشنهاد آتش بس و یا طرح مسائلی مانند آمادگی مشترک مسکو و آنکارا با ائتلاف ملي سوريه برای آغاز مذاکرات "دوره انتقالی" که صورت تلطیف شده تعیین سرنوشت آقای اسد است،همان قدر بهت آور و تعجب برانگیز بود که ظاهرا بی خبری ایران از آن!.وزیر دفاع ایران گفته اسد کاملا حق دارد در انتخابات شرکت کند.

سکوت تقریبا 24 ساعت اولیه تهران (هر چند بعدا از آن حمایت کرد)از طرح آتش بسی که مسکو و آنکارا با ااصرار آن را "اقدام مشترک روسیه - ترکیه برای صلح" توصیف می کنند، به خودی خود نشان می دهد تحولات در مسیر متفاوتی قرار گرفته اند. چاووش اوغلو در مسکو گفته اولا ،قادر نیست نقش ایران در آتش بس را تضمین نماید. ثانیا ،حزب الله لبنان باید خاک سوریه را ترک کند. این سخنان بدون آنکه با واکنشی از جانب مسکو روبرو شود،اخلاقا و عملا به این معناست که از امروز مسئولیت هرگونه شکست در آتش بس و صلح مستقیما متوجه تهران است.

ظاهرا روسیه با عجله در صدد تعیین تکلیف وضعیت سوریه و نشانه گذاری در سرحدات خاورمیانه تا پیش از سروسامان یافتن اوضاع در ایالات متحده و تا حدی اروپا ست که تضمینی وجود ندارد شرایط در دو سوی آتلانتیک الزاما به نفع روسیه تمام شود.سنارویی زیرکانه که قبل از شروع عملیات حلب آغازو اینک با موضوع آتش بس در میانه آن قرار داریم. فعلا که پای شورای امنیت به میان آمده .اما "انتهای سناریو چگونه قرار است اجرا شود؟ و تهران به عنوان یک متحد که هزینه سنگینی تا کنون پرداخت کرده در کجای داستان قرار دارد؟ -آفتاب یزد
matinmos@gmail.com