آذرجزایری: این در حالی است که کشورهای همسایه دیگر چون روسیه ، قزاقستان ،ترکمنستان و آذربایجان در برداشت از منابع هیدروکربوری این دریا بسیار موفق عمل کرده اند وروز به روز نیز بر تولید خود می افزایند.
در حال حاضر ایران در جنوب دریای خزر و در عمیق ترین قسمت این دریا واقع شده است و برای استخراج نفت از این دریا نیازمند استفاده از تکنولوژی های استخراج نفت در آبهای عمیق است .تکنولوژی که تقریبا از یکسال پیش تا کنون با اتمام ساخت دکل نیمه شناور ایران-البرز در اختیار ایران قرار گرفته است اما تازه چند ماهی است که این دکل برای حفاری در خزر مستقر شده و حفاری اولیه را برای تخمین میزان ذخایر موجود در این منطقه آغاز کرده است.
با این حال بسیاری از کارشناسان علت تاخیر ایران در برداشت از ذخایر نفتی خزر را بلاتکلیفی سهم این کشور از دریای خزر می دانند.مساله ای که تقریبا دو سالی است بلاتکلیف باقی مانده و آخرین گمانه زنی ها حاکی از آن است که 4 کشور همسایه ما به فکر به توافق رسیدن با یکدیگر بر سر سهم خود از دریای خزر هستند تا در اینصورت ایران را وادار به پذیرش نظر خود کنند.براین اساس بسیاری از کارشناسان اصرار دارند : ایران هر چه زودترباید پیشنهاد برگزاری جلسه ای برای تعیین و تکلیف سهم هر یک از همسایه ها از این دریا را بدهد تا از اطریق بتواند از سهم خود دفاع کند.این در حالی است که هیچ یک از مسوولان، حاضر به پاسخگویی نیستند تا حدی که مسوولان شرکت نفت خزر در گفت وگو با "خبرآنلاین" در خصوص آخرین وضعیت حفاری در خزر تاکید دارند: این مورد بسیار حساس است و ما به هیچ عنوان اجازه پاسخگویی به این موارد را نداریم.
در این بین آمارهای ارائه شده ازآخرین وضعیت نفت و گازی کشورهای همسایه درخزر در شرایطی که ایران هنوز در اول راه قرار گرفته نگران کننده است.
روسیه ،قزاقستان،آذربایجان و ترکمنستان چهار کشور همسایه ای هستند که این روزها به شدت به دنبال افزایش تولید خود از دریای خزر هستند اما آنچه بیش از این مساله نگران کننده به نظر می رسد تلاش های این کشورها برای احداث خطوط لوله برای انتقال نفت و گاز به کشورهای مختلف و گرایش آنها به ایجاد روابط سیاسی است که شاید تا اندازه ای سیاست های نفتی ایران در خزر را بتواند تحت شعاع قرار دهد. مگر آنکه مسوولان دولتی با استفاده از دیپلماسی مشخصی به سمت استخراج نفت و گاز این منطقه بروند. دیپلماسی که با توجه به شواهد کنونی جای خالی آن به شدت احساس می شود.
میزان تولید کشورهای آذربایجان،قزاقستانو ترکنستان براساس اطلاعات آژانس بین المللی انرژی در سال 2009 میلادی از حدود 2076 هزار بشکه درروز در سال های 2010 و 2020 به ترتیب به حدود 3193 و 5385 هزار بشکه در روز خواهد رسید.با توجه به مطالعات و پیش بینی هایی که موسسه مطالعات انرژی آمریکا بر روند تولید، مصرف و صادرات نفت کشورهای یاد شده انجام داده است ،تا سال 2020 میلادی کل نفت صادراتی از ذخایر این کشورها معادل 3315 هزار بشکه در روز خواهد بود. از طرفی ، میزان ظرفیت خطوط انتقال نفت این منطقه در سال های 2010 تا 2020 میلادی در مجموع به حدود 4200 تا 4600 هزار بشکه در روز خواهد رسید(بدون احتساب خطوط لوله نکا-تهران و خطوط لوله احتمالی نکا-جاسک و خط لوله KCTS قزاقستان).
در این بین می توان به خطوط لوله باکو-تفلیس-جیحان با توانایی انتقال روزانه یک میلیون بشکه (افزایش آن تا 2/1 میلیون بشکه در سال 2020) و خط لوله CPC با قابلیت انتقال روزانه 1200 هزار بشکه در روز در سال 2014 میلادی اشاره کرد.
با توجه به میزان صادرات و همچنین ظرفیت خطوط لوله برای کشور قزاقستان،آذربایجانو ترکمنستان در سال های 2009 تا 2020 ظرفیت خطوط لوله منطقه، 25 تا 40 درصد بیشتر از میزان تولید این منطقه است.
با فرض انتقال روزانه 5/1 میلیون بشکه نفت دریای خزر از طریق ایران،میزان صادرات کشورهای یاد شده به دیگر مبادی صادراتی در سال های 2014 و 2020 میلادی به ترتیب به 900 و 1700 هزار بشکه در روز کاهش خواهد یافت.این امر موجب می شود که مازاد ظرفیت خطوط لوله کشورهای یاد شده در این سال ها در حدود 60 تا 70 درصد افزایش یابد.با توجه به این موارد،افزایش بسیار زیاد ظرفیت مازاد خطوط لوله، باعث ایجاد اشکالات فنی و عدم جریان نفت در این خطوط خواهد شد که این خود دلیلی گویا برای نیاز به برنامه ریزی و تصمیم گیری صحیح به منظور انتقال 5/1 میلیون بشکه نفت خام آسیای میانه از طریق ایران خواهد بود.
همسایه ها در چه حالند؟
براساس آمار و اطلاعات شرکت BP ، ذخایر احتمالی روسیه در خزر حدود 7 میلیارد بشکه تخمین زده می شود که هر چند تا کنون نفتی از ذخایر ان استخراج نشده اما طبق پیش بینی ها این کشور در پایان سال 2010 ، قادر خواهد بود روزانه 200 هزار بکشه نفت ازدریای خزر برداشت کند.
همچنین براساس آمار و اطلاعات شرکت BP ، میزان ذخایر نفتی به اثبات رسیده آذربایجان 7 میلیارد بشکه و ذخایر احتمالی 32 میلیارد بشکه و میزان ذخایر گازطبیعی احتمالی و به اثبات رسیده آن به ترتیب 13/45 و 35 تریلیون فوت مکعب تخمین زده شده است.در سال 2008،تولید نفت آذربایجان حدود 914 هزار بشکه درروز و مصرف آن 71 هزار بشکه در روز و صادرات نفت آن 843 هزار بشکه در روزبوده است.براساس اطلاعات اداره انرژی امریکا به نظر می رسد با تکمیل فاز 3 میدان آذری -چراغ-گونشلی و اضافه شدن سکوی حفاری آب های عمیق گونشلی به آن ، تولید نفت آذربایجان در پایان سال میلادی جاری به 3/1 میلیون بشکه در روز برسد.
در این بین آذربایجان درحال حاضر با احداث سه خط لوله در خزر به دنبال تبدیل کردن کشورش به پایگاه انرژی در خزر است. خط لوله باکو-جیحان-تفلیس ،خط لوله باکو-نوروسیسک(مسیرشمالی) و خط لوله باکو-سوپسا اسامی خط لوله هایی است که آذربایجان در تلاش است با استفاده از انها به قطب انرژی منطقه بدل شود.
در این بین قزاقستان از لحاظ منابع زیرزمینی بسیار غنی است و بزرگترین ذخایر نفت خام قابل استحصال منطقه دریای خزر را داراست؛ به طوریکه تولید ازاین ذخایر حدود 6/1 میلیون بشکه در روز یعنی نیمی از تولید کنونی منطقه خزر است.
میدان تنگیز در امتداد سواحل شمال شرقی دریای خزر واقع شده و بزرگ ترین منبع تولید نفت این کشور به شمار می رود.این میدان در سال 2007میلادی به طور متوسط حدود 280 هزار بشکه در روز تولید داشته است.کنسرسیوم شورون ذخیره نفت خام قابل استحصال این میدان را حدود 6 تا 9 میلیارد دلار تخمین زده است.
با اعمال برنامه تزریق گاز ترش به میدان تنگیز ، طی ده سال آینده این میدان به طور بالقوه می تواند 700 هزار بشکه درروز تولید داشته باشد.
در حال حاضر نیز قزاقستان سه خط لوله برای انتقال نفت خود در اختیار دارد که شامل کنسرسیوم خط لوله خزر،خط لوله قزاقستان-چین و خط لوله atyrau-samara می شود.
در این بین ترکمنستان بیش از دیگر همسایه ها در بخش گاز فعال شده است.بیشتر ذخایر نفتی این کشور در غرب آن ،از جمله در بستر دریای خزر متمرکز شده و ذخایر گاز طبیعی تقریبا در سراسر خاک این کشور پراکنده است.
نظر شما