کنکور، گروگان انواع سهمیه‌‌ها

سهمیه‌های مناطق، خانواده شهدا، جانبازان، شاهد، رزمندگان، آزادگان و سایر، مناطق محروم، داوطلبان بم، زرند، دورود و بروجرد، ‌بهیاران، آموزگاران، کارمندان و دیپلمه‌های کشاورزی، از جمله‌ سهمیه هایی هستند که در کنکور اعمال می شوند.

در توجیه نظام سهمیه بندی در آموزش عالی گفته می شود که مهم ترین دلیل، نبودن امکانات آموزشی و شرایط فراگیری یکسان و برابر برای کلیه داوطلبان ورود به دانشگاه است و هدف از اختصاص سهمیه ایجاد شرایط رقابت برابر در میان داوطلبان است.

جامعه ایثارگری ( خانواده شهدا ـ جانبازان انقلاب اسلامی وخانواده آنها ـ آزادگان و خانواده آنها ـ رزمندگان و جهادگران جنگ تحمیلی ) در آزمونهای ورودی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور در مقاطع مختلف از سه سهمیه شاهد‌، رزمندگان و خانواده شهدا استفاده می‌کنند.  

سهمیه شاهد به صورت 5% اضافه بر ظرفیت کل دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی جهت تسهیل ورود فرزندان شهداء، اسراء، مفقودین و همچنین جانبازان بالای 70% و فرزندان جانبازان 50% و بالاتر و فرزندان آزادگان در مراکز آموزش عالی در نظرگرفته شده است.

این سهمیه در سال 65 به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده است. سهمیه شاهد فقط در آزمون سراسری اعمال می‌گردد، استفاده کنندگان از این سهمیه جهت قبولی در رشته مورد تقاضا باید حداقل 75% نمره آخرین فرد پذیرفته شده بدون سهمیه را در رشته محل مورد نظر کسب کرده باشند.

سهمیه رزمندگان در سال 67 به تصویب مجلس رسیده و مجدداً‌ در  سالهای 71 و 73 مورد اصلاح قرار گرفته است. بر اساس این قانون 40% از ظرفیت دانشگاه‌ها در آزمون سراسری، کاردانی پیوسته، جامع علمی کاربردی، کاردانی به کارشناسی و 20% ظرفیت دانشگاه‌ها در مقاطع کارشناسی ارشد و بالاتر به واجدین شرایط رزمندگی اختصاص می‌یابد.

کسب حداقل 75% نمره آخرین فرد پذیرفته شده در آزمون سراسری و کاردانی پیوسته و غیره و 80% در آزمون‌های تحصیلات تکمیلی برای استفاده کنندگان از این سهمیه الزامی است.

 مشمولین این سهمیه عبارتند از: دارندگان سهمیه شاهد - آزادگان و همسران آنها -  جانبازان 25 % تا  69 %- همسران جانبازان 50 % و با لا تر

در آزمونهای دانشگاه‌ آزاد اسلامی سهمیه رزمندگان با ظرفیت 40% در آزمون سراسری و 20% در آزمون تحصیلات تکمیلی این دانشگاه اعمال می‌گردد.

سهمیه خانواده شهدا که مصوب سال 63 شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌باشد. علاوه بر همسران شاهد منسوبین درجه اول شهدا شامل برادران و خواهران و والدین شهدا می‌توانند از این سهمیه بهره‌مند شوند.

میزان ظرفیت این سهمیه ثابت نبوده و هرساله به نسبت تعداد داوطلبان خانواده شهداء به کل داوطلبان در هر کد رشته ظرفیت خاصی را به خود اختصاص می‌دهد. حد نصاب لازم در این سهمیه 85% نمره آخرین فرد قبولی بدون سهمیه در هر رشته محل می‌باشد.

داوطلبان بر اساس محل اخذ مدرک تحصیلی سه سال آخر دوره متوسطه جزو یکی از سهمیه‌های مناطق محسوب می‌شوند، که بر این اساس برای داوطلبان نظام قدیم محل اخذ مدرک تحصیلی سه سال آخر دبیرستان یا هنرستان، برای داوطلبان نظام جدید، محل اخذ مدرک تحصیلی دو سال آخر دبیرستان یا هنرستان و دوره پیش دانشگاهی مورد توجه می‌باشد.

در رشته‌های استانی، ناحیه‌ای و قطبی حدود 80 درصد ظرفیت به داوطلبان بومی همان استان‌، ناحیه و یا قطب تعلق می‌گیرد.

در رشته‌های مهندسی برق، مکانیک، کامپیوتر، عمران، صنایع و معماری از گروه آزمایشی ریاضی و فنی، رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و دامپزشکی از گروه آزمایشی علوم تجربی و رشته‌های حقوق، روانشناسی و حسابداری از گروه آزمایشی علوم انسانی پس از کسر 40 درصدی سهمیه رزمندگان، پذیرش بومی به صورت 60 درصد گزینش بومی و 40 درصد آزاد صورت می‌گیرد.

در صورت عدم تکمیل ظرفیت سهمیه رزمندگان، باقی مانده ظرفیت به صورت50 درصد گزینش بومی و 50 درصد آزاد به داوطلبان اختصاص می‌یابد.

به عنوان نمونه  اگر رشته عمران دانشگاه صنعتی اصفهان 90 نفر ظرفیت داشته باشد، به این صورت گزینش افراد محاسبه می‌شود: 40 درصد  این تعداد یعنی 36 نفر به رزمندگان و 54 نفر به غیر رزمندگان اختصاص می‌یابد و با توجه به ظرفیت مازاد شاهد 5 درصد،  5 نفر ظرفیت اضافه بر 90 نفر شاهد اختصاص می‌یابد.

ظرفیت غیر رزمندگان به صورت 60 درصد بومی و40 درصد آزاد انجام می‌گیرد.

 60 درصد سهمیه غیر رزمندگان یعنی 32 نفر به بومیان و 40 درصد برابر 22 نفر به سهمیه آزاد تعلق دارد، با این محاسبه: 22 نفر آزاد، 14 نفر منطقه یک، 15 نفر منطقه 2، سه نفر منطقه 3، یک نفر خانواده شهدا، 5 نفر شاهد و 36 نفر رزمندگان ظرفیت را پر می کنند که کل تعداد برابر با 96 است.

در حالی که برخی بر تداوم نظام سهمیه بندی در آموزش عالی به عنوان اجرای عدالت تاکید می کنند و عده دیگری خواهان برچیده شدن سهمیه ها در انتخاب دانشجو هستند و معتقدند که تداوم سهمیه ها به تبعیض های جدید منجر می شود.

برخی نمایندگان مجلس از وجود بیش از 40 نوع سهمیه در گزینش دانشجو سخن می گویند که بعضا با هم متناقضند. شاید ارائه طرحی برای بازبینی سهمیه ها توسط نمایندگان به این آشفتگی پایان دهد.