یک روز پس از حملات تروریستی 11 سپتامبر 2001، امانوئل ساکس به این نتیجه رسید که زمان بازگشت به تحقیق در مورد انرژی خورشیدی و رساندن آن به سطح تجاری فرا رسیده است. این استاد مهندسی مکانیک انستیتو فناوری ماساچوست، ام..آی.تی، تحقیقات خود را در مورد انرژی خورشیدی در دهه 1350 / 1970 آغاز کرد و به نتایج قابل توجهی دست یافت؛ از جمله فناوری ساخت سلولهای خورشیدی که در حال حاضر در شرکت « اورگرین سولار» مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما هزینه‌های تحقیقاتی برای فتوولتائیک یا پیل‌های خورشیدی که مستقیما الکتریسیته را از انرژی تابشی خورشید تولید می‌کنند، در دهه 1360 / 1980 به شدت کاهش پیدا کرد و ساکس ناچار به تحقیق در زمینه‌های دیگر شد، مثلا پرینت سه بعدی برای کمک به طراحان جهت نمونه‌سازی سریع سلولهای آزمایشی!
11سپتامبر، مخاطرات سیاست انرژی نفت‌محور ایالات متحده را به ساکس یاد‌آوری کرد. حوادثی که در این روز اتفاق افتاد، به‌قدر کافی انگیزه شروع دوباره را در او ایجاد کرد. اکنون که 8 سال از این اتفاقات گذشته، او مدیر ارشد فناوری در شرکت 1366تکنولوژی است، شرکتی که دو سال پیش برای به سود رسانی نتایج تحقیقات او در ام.آی.تی تاسیس شد.
ساکس که در آستانه شصت سالگی است، 2 سال پس از ترک ام.آی.تی می‌گوید: « من در ابتدا به فتوولتائیک مانند انرژی جوان و ایده‌آل نگاه می‌کردم. آن‌چه مرا دوباره به کار تمام وقت در این مورد تشویق کرد، همان دلایل قبلی بود که موضوع‌های پراهمیت دیگری را نیز باید به آن افزود، مانند امنیت ملی و تغییرات آب‌وهوایی سال‌های اخیر».
اگر از آغاز، ایدهآلیسم به خوبی در این شرکت نقش بازی می‌کرد، پیش‌بینی‌های جاه‌طلبانه طرح‌های تجاری تاکنون به واقعیت رسیده بود. هر 20 نفر سهام دار این شرکت در ابتدا اهداف تجاری اغواکننده‌ای داشتند: ارزان‌تر کردن انرژی خورشیدی نسبت به زغال سنگ طی 3 سال؛ یعنی تولید سلولهای سیلیکونی خورشیدی با هزینه‌ای کمتر از 1 دلار به ازای تولید هر وات انرژی. این پیشبینی در حقیقت به معنی پایین آوردن هزینه‌ها تا نصف ارقام فعلی است که صدالبته خیلی هم ساده به نظر نمی‌رسد.
عده اندکی اعتقاد دارند 1366تکنولوژی، یکی از اولین شرکت‌هایی است که توانایی دست‌یابی به هدف بلند مدت شکستن قیمت انرژی الکتریکی حاصل از سوخت‌های فسیلی را دارد. یکی از آنها هم که به واسطه این فناوری و تیم مدیریتی آن تحت تأثیر قرار گرفته، باب متکاف، از موسسان اترنت و علاقه‌مندان بزرگ تحقیقات انرژیهای پاک و فناوری است. او که مالک شرکت سرمایه‌گذاری پولاریس ونچر است، سال گذشته مبلغ 12.4 میلیون دلار به این شرکت کمک مالی کرد. هم‌چنین ماه گذشته دپارتمان انرژی آمریکا جایزه‌ای 3 میلیون دلاری را برای قدر‌‌دانی از تلاش‌های این شرکت در تولید انرژی خورشیدی ارزان اختصاص داد.
انرژی خورشیدی، هر بار تنها یک قدم
نام شرکت 1366تکنولوژی از ثابت خورشیدی گرفته شده است. ثابت خورشیدی، مقدار انرژی دریافتی از خورشید در هر متر مربع از زمین است که برابر 1366 وات است. این شرکت تلاش می‌کند با تکیه بر اصول اولیه، استفاده از این انرژی را به‌صرفه کند و به همین دلیل، مدیران آن امیدوارند بتوانند با استفاده از این رویه از سایر رقیبان پیشی بگیرند.
ساختمان مرکزی این شرکت که بنای آجری جالب توجهی در میان یک دوجین ساختمان اداری یک شکل در حومه شهر بوستون است، نمایی کاملا متمایز دارد. مجموعه صفحات خورشیدی کاملی در قالب اثری هنری، سرتاسر دیوار این ساختمان اداری ساده را پوشانده است. توده ای از جعبه های تولید و بسته بندی شده توسط ماشین‌آلات ساخت خورشیدی با نام‌هایی عجیب و دور از ذهن مانند «کوره نفوذی» و «رسوب شیمیایی بخار به وسیله پلاسما»، کف این کارخانه کوچک را اشغال کرده‌اند. اینجا همان جایی است که مهندسان در تلاش برای ساخت تعداد اندکی سلول خورشیدی جهت جامه عمل پوشاندن به رؤیا‌‌های ساکس در زمینه انرژی خورشیدی هستند.
بعید به نظر می‌رسد این ساختمان ساده و خالی از تجمل، همان جایی باشد که برای اولین بار در صنعت تولید این انرژی، بتواند قیمت‌ها را به زیر یک دلار در هر وات برساند. در حال حاضر ارزان‌ترین سلول های خورشیدی ارایه‌شده به بازار، قیمتی معادل یک دلار بر وات دارد و از لایه‌های بسیار نازک ترکیبات مختلف تلورید کادمیوم تشکیل شده؛ اما 1366تکنولوژی می‌خواهد قیمت ها را با استفاده از سیلیکون که متداول تر و فراوان تر است، باز هم پایین تر بیاورد.
برای رسیدن به این هدف، ساکس و شرکت 1366تکنولوژی، چهار طرح تازه دارند که یکی پس از دیگری کامل خواهند شد. برای درک بهتر بهبود‌هایی که این شرکت در نظر دارد به انجام برساند، باید یک سلول خورشیدی را تجسم کنید: برشی خاص و آماده شده از جنس سیلیکون و سیم‌هایی که سلول ها را به هم مرتبط کرده‌اند تا با اتصال آنها به هم، یک پانل کامل خورشیدی ایجاد شود.
سلولهای خورشیدی معمولی که متداول‌ترین سلولهای خورشیدی هستند، می‌توانند 15 درصد از انرژی تابشی دریافتی را به الکتریسیته تبدیل کنند. ساکس تلاش می‌کند با به‌دام انداختن نور بیشتر و کاهش میزان الکتریسیته تلف شده درون سیم‌ها، این بهره‌وری را به 20 درصد برساند. راز کاهش هزینه ها، بالا بردن بهره‌وری تولید انرژی و جلوگیری از اتلاف آن با استفاده از تغییر روش ساخت بدون افزایش هزینه‌هاست.
اولین ایده جدید 1366تکنولوژی که تله گذاری برای نور نامیده شده، با استفاده از شیارهای v شکل که توسط سیم‌هایی به همین نام به یکدیگر اتصال داخلی پیدا کرده اند، انجام می‌شود. در حالت عادی، نور به صورت مستقیم به این سیم ها که زیر سلول های خورشیدی قرار دارند، برخورد می‌کند و به همان شکل هم بر می گردد. شکل شیار ها و تقابل آنها باعث می شود سیم‌ها، نور را با زاویه به پوشش شیشه ای پانل خورشیدی برگردانند و به همین جهت، نور مجددا درون سلول بتابد. این بازتاب داخلی باعث می شود در مقایسه با حالت تابش مستقیم خورشید، اندکی الکتریسیته بیشتر تولید شود.
ایده دوم، طراحی مجدد سیم های رسانای الکتریکی مورد استفاده در پانل‌های خورشیدی است که با هدف کوچک‌سازی و ارزان‌تر کردن این سیم ها انجام می‌شود. دو مورد بهبود دیگر نیز در مدارهای الکترونیکی پیش بینی شده که یکی از آنها، استفاده از سیم‌های بازتابی برای به دام انداختن بیشتر انرژی خورشیدی دورن سلول‌ها است، البته شرکت از دادن اطلاعات بیشتر در این زمینه خود داری می‌کند.
ساکس می‌گوید: «تک تک این بهبودها و تغییرات به تنهایی بسیار جالب توجهند و هر کدام، موفقیتی بزرگ به‌شمار می‌آیند؛ اما زمان جمع‌بندی ممکن است تغییراتی از هم گسیخته به نظر بیایند».شرکت ادعا می‌کند استفاده از ترکیب این فناوری‌های جدید به 1366تکنولوژی اجازه می دهد بازده تولید انرژی الکتریکی را بدون افزایش هزینه های تولید تا 25 درصد بالا ببرد.
ادغام هدف با فناوری‌های پیشرفته
مدیران 1366تکنولوژی به خوبی می‌دانند که جذابیت یک فناوری جدید یا حتی حمایت سیاسی از آن، نمی‌تواند موفقیت یک کار تازه را تضمین کند. برای مثال، اورگرین سولار که بر اساس مطالعات ساکس در دهه 1980 آغاز به کار کرد، بیش از بیست سال است که سلولهای خورشیدی می‌سازد، ولی هنوز به سود دهی نرسیده است. علاوه بر این، تحلیل‌گران، رکود و شرایط اقتصادی سخت را برای سازندگان تجهیزات دریافت انرژی خورشیدی به دلیل نزدیکی قیمت‌ها پیشبینی می‌کنند.
فرانک ون میرلو، قائم‌مقام این شرکت در صحبت هایش به این نکته اشاره می‌کند که: «بحران اقتصادی هم بی‌تأثیر نیست. این بحران در حال حاضر باعث شده تا دریافت حمایت‌های مالی بسیار سخت تر از قبل شود. این شرکت با خوش بینی بسیار، بخش تولید کارگاهی این محصولات را اکتبر / مهر گذشته افتتاح کرد. اما شرایط بد اقتصادی پیشرفت این فرایند را کند کرده است».
ون میرلو در حال حاضر ناچار به تعدیل هزینه‌ها شده، در حالی که پیش بینی کرده بود در پاییز کارخانه بزرگ‌تری را برای بهره‌برداری در سال آینده احداث کند. این روزها او فقط امیدوار است که شرایط اقتصادی، قدری بهتر شود تا بتواند بودجه مورد نیاز کارخانه را در حدی کاملا واقع‌بینانه تأمین کند. او ادامه می‌دهد: «طرح تجاری شرکت هم نیاز دارد که انعطاف پذیر شود. این شرکت می‌تواند در کنار ساخت یک کارخانه جدید تولید سلولهای خورشیدی، حق ثبت فناوری‌های تازه را به سایر تولیدکنندگان این زمینه نیز ارائه کند تا قسمتی از هزینه‌ها به این شکل جبران شوند، کما این‌که در حال حاضر هم مشغول انتقال این فناوری است».
ون میرلو 48 ساله که در هلند به دنیا آمده، در مقوله انرژیهای تجدید پذیر یک تازه‌وارد به حساب می‌آید. وی نیز مانند بسیاری از کارآفرینان زمینه‌های مختلف فناوری با هدف سرمایه گذاری ریسک پذیر برای دست‌یابی به سود عالی وارد این جریان شده است. البته آگاهی از تغییر شرایط آب‌وهوایی و اهمیت امنیت ملی نیز در انتخاب او بی تأثیر نبوده‌اند.
وی قبلا یک شرکت روباتیک تأسیس کرده بود، اما پس از رها کردن ام.آی.تی و فروش شرکت، یک‌سالی را صرف مطالعه علمی و دانشگاهی کرد تا تصمیم نهایی را برای ورود به این صنعت بگیرد. او روی انرژی خورشیدی سرمایه‌گذاری کرده است، چون ایمان دارد این انرژی بالاترین پتانسیل را برای ایجاد تغییر ناگهانی در صنعت انرژی داراست.
ون میرلو بی جهت هم خوش بین نیست، او می‌داند این صنعت هنوز نوپا است و راه طولانی برای اثبات خودش پیش رو دارد. او می‌گوید: «در حال حاضر، سهم انرژی خورشیدی از تجارت انرژی بسیار ناچیز است، بنابراین ما به رشد و توسعه بسیار زیادی در این صنعت نیاز داریم و تنها چیزی که واقعا می تواند ما را به رشد عالی برساند، ترازنامه مالی قابل قبول است».
مطمئنا شرکت فعلی ون میلرلو هم با استفاده از همین کلمات هنوز سر پا ایستاده، چرا که هنوز هیچ یک از محصولاتش را در سطح معنی داری تولید و بازاریابی نکرده است. ساکس و میرلو، هر دو اذعان دارند بعضی وقت‌ها به گفته‌های خودشان درمورد انرژی خورشیدی ارزان قیمت شک کرده‌اند. پانل‌های خورشیدی نزدیک به ده سال است که هم‌چنان برای مصارف خانگی گران مانده اند. این پانل‌ها در مناطق مختلف بین 20 هزار تا 35 هزار دلار قیمت دارند.
اما ون میرلو می گوید: «من و ساکس هر دو تصمیم داریم به محض کامل شدن پانل‌های خورشیدی شرکت 1366تکنولوژی، آنها را در خانه هایمان نصب کنیم. اگر ما در این کارآفرینی موفق شویم، دورنمای بلندمدت تبدیل انواع انرژی ها را به یکدیگر در صنعت انرژی با اطلاعات تازه و اختراعات جدید پیوند خواهیم داد».
ساکس، پاییز گذشته در جشن افتتاح کارخانه خود از سیاست‌مداران محلی و کارکنان این شرکت درخواست کرد تا بیش از گذشته به انرژی پاک و تأثیرات اقتصادی آن اهمیت دهند. ون میرلو نیز در این زمینه می‌گوید: «دانش این فناوری درک شده است، مواد اولیه آن فراوان است و نتایج آن، موفقیت‌آمیز. تنها چیزی که این میان باقی مانده، ایجاد عظیم‌ترین صنعت در تاریخ بشریت است. وقت دارد از دست می‌رود».
سی‌نت، مارس 2009 - ترجمه: محبوبه عمیدی
نظر شما