یک سال پیش باراک اوباما در قامت رئیس‌جمهوری ایالات متحده نخستین روزهای حضور در کاخ سفید را تجربه می‌کرد. در همین روزها بود که قاهره به عنوان نخستین مقصد رئیس‌جمهور چهل و چهارم برای سخن گفتن با مسلمانان انتخاب شد. خاطره سخنرانی‌های پیش از پیروزی باراک اوباما در قاهره مجددا زنده شد. یک سال پس از این سخنرانی مجله آلمانی اشپیگل در گفتگو با نویسنده متن این سخنرانی از تاثیر حرف بر عمل آقای رئیس‌جمهور پرسیده است. خانم دالیا مجاهد از جمله مسلمانانی است که به آقای رئیس‌جمهور در جلب توجه جهان اسلام کمک می‌کند.
یک سال پیش بود که باراک اوباما در قاهره از تلاش برای بهبود روابط با مسلمانان گفت. آیا به واقع پیشرفتی حاصل شد؟
به طور کلی پیشرفت‌هایی در رابطه میان مسلمانان و امریکایی‌ها دیده می‌شود . البته بسیاری از پیش‌بینی‌ها در خصوص بهبود جدی این رابطه جامه عمل بر تن نکرد که دلیل آن هم عدم عمل‌کردن به سخنان زیبا بود .
بسیاری از اعراب ادعا می‌کنند که در حالی که اوباما خوب حرف می‌زند چندان درست عمل نمی‌کند. بدین ترتیب این برداشت چیزی بیش از عمل نکردن به سخنان زیبا است ؟
قضاوت در این خصوص بر عهده من نیست. در داخل کابینه کم نیستند کسانی که ادعا می‌کنند در یک سال گذشته و به دنبال سخنرانی در قاهره پیشرفت‌های بسیاری در این حوزه رخ داده است . این افراد به افزایش همکاری‌ها در حوزه‌های علم و تکنولوژی و اعطای وام‌های بلاعوض از سوی امریکا اشاره می‌کنند. بنابراین در این خصوص همواره دو بحث به چشم می‌خورد. اما بی‌شک از نگاه اعراب کار چندان جدی در این حوزه صورت نگرفته است .
آیا آمار و ارقام خاصی برای به تصویر کشیدن این افزایش در روابط دو جانبه در اختیار دارید؟
بله ما تحقیق‌هایی انجام داده‌ایم که بر اساس آن افزایش محبوبیت باراک اوباما در میان کشورهای اسلامی پس از سخنرانی قاهره مشهود است . البته در ابتدای سال جاری باز شاهد کاهش این آمار بودیم .
و دلیل این کاهش آمار؟بر اساس بسیاری از تحقیق‌های انجام گرفته عدم پیشرفت در رابطه میان اسرائیل و فلسطین یکی از عوامل دخیل در کاهش این رقم است.
این مساله نیز بی‌شک بی‌تاثیر نبوده است . بر اساس یکی از تحقیقات انجام گرفته پس از سخنرانی اوباما در قاهره بسیاری از جوانان مصری نقطه عطف در سخنان اوباما را اظهار نظر او در خصوص مناقشه فلسطین و اسرائیل می‌دانستند. اکنون اما بسیاری از جوانان مصری اعتقاد دارند که رئیس‌جمهوری برای عمل به وعده‌هایش کار خاصی انجام نداد .
آیا اعمال فشار واضح بر اسرائیل می‌تواند رقم محبوبیت اوباما را افزایش دهد؟
موارد بسیاری وجود دارد که به باور مسلمانان می‌تواند در افزایش محبوبیت باراک در جهان اسلام کمک کند. در جهان عرب مناقشه اسرائیل و فلسطین از اهمیت بسزایی برخوردار است . در سایر نقاط اما کمک‌های انسان‌دوستانه هم می‌تواند گره گشا باشد.همه چیز به مناطق متفاوت جغرافیایی بستگی دارد . به همین دلیل اشتباه است که ادعا کنیم برای تمامی مسلمانان ، بحث مناقشه اسرائیل و فلسطین بیشترین اولویت را دارد . یکی دیگر از مسائلی که حائز اهمیت است نیز بحث عقب‌نشینی نیروهای امریکایی از عراق است . شاید عقب‌نشینی نیروهای امریکایی از عراق بتواند مجددا آمار محبوبیت باراک اوباما را افزایش دهد .
سخنرانی‌های پرشور و پرطمطراق مانند اظهار نظرهای باراک اوباما در قاهره می‌تواند ابزاری باشد برای بالا رفتن استانداردهای دیپلماتیک در سطح بین‌الملل. اما آیا از پس از سخنان عاری از عمل نوعی ناامیدی ظهور نخواهد کرد ؟
نمی‌توانیم با قاطعیت ادعا کنیم که عدم ایراد این سخنرانی‌های پرطمطراق بهتر از سخن گفتن و عمل نکردن است . من همچنان اعتقاد دارم که سخنرانی باراک اوباما در قاهره فصلی جدید در رابطه میان غرب با جهان اسلام بود . بسیاری از تنش‌های موجود در غرب بر سر حمله به اسلام با همین سخنان فروکش کردند .
این لحن جدید چگونه توانست خط ممیزی میان اوباما و بوش بکشد. خطی که در نهایت همگان اوباما را بوش دوم نخوانند؟
با همین اظهار نظرها بود که اکنون برانیگختن احساسات ضد امریکایی در جهان سخت‌تر شده است . با وجود تمامی ناکامی‌ها و انتظارهای بر آورده نشده باز هم میزان محبوبیت باراک اوباما نسبت به جورج بوش در همین برهه زمانی رشد داشته است. تروریست‌ها در این برهه زمانی برای هر آنچه که می‌خواهند انجام دهند باید هزار و یک دلیل بتراشند .
طرز تفکر مسلمانان داخل ایالات متحده نیز در این یک سال تغییر کرده است؟
مسلمانان داخل ایالات متحده برای باراک اوباما ارزش بسیاری قائل هستند. در میان مسلمانان نرخ محبوبیت باراک اوباما قربی به 85 درصد است . این رقم به نسبت سایر روسای جمهور بسیار بالا است .
حادثه تروریستی در میدان تایمز زنگ خطری بود دال بر افزایش تروریسم داخلی در ایالات متحده . آیا می‌توان از این حملات به این نتیجه رسید که مسلمانان داخل ایالات متحده رادیکال می‌شوند؟
همان طور که می‌بینید مسلمانان داخل ایالات متحده بسیار کمتر حملات تروریستی را محکوم می‌کنند و بیشتر نگران قتل عام هم‌مذهب‌های خود توسط شبه نظامیان یا جنگنده‌های امریکایی در افغانستان ، پاکستان و عراق هستند . اما هیچ‌گونه مدرک مستدلی وجود ندارد که بتوانیم با استناد به آن ادعا کنیم که مسلمانان امریکا اندک‌اندک این کشور را تبدیل به میزبانی مناسب برای حملات تروریستی می‌کنند.
شما از مشاوران باراک اوباما در امور مسلمانان هستید و متن سخنرانی او در قاهره را نیز مورد بازبینی قرار دادید؟ به گذشته نگاه کنید آیا این حرکات موفقیت‌آمیز بودند؟
سخنرانی اوباما در قاره موفقیت آمیز بود به این دلیل که آنچه اوباما بر زبان آورد در تاریخ ثبت شد و تاثیری هر چند مقطعی گذاشت که قابل کم‌رنگ شدن نیست .این سخنان در حقیقت نشان‌دهنده نوعی تغییر در گفتمان بود . باید بپذیریم که باراک اوباما رئیس‌جمهوری است که سخن گفتنش برابر با عمل کردنش است . شاید تاثیر این سخنان امروز و فردا عیان نشود اما چند سال بعد بتوانیم دیروز اوباما در قاهره را مورد قضاوتی صحیح قرار دهیم.
اشپیگل چهارم ژوئن / ترجمه : سارا معصومی
نظر شما