جعفریان نوشته است : " مساجد خاصی در تهران پایگاه انقلاب اسلامی بود و از میان این مساجد، مسجد هدایت با هدایت آیت الله طالقانی یکی از جدی‌ترین آنها بود. آنچه درباره این مسجد در اسناد ساواک مانده واقعا خواندنی است. مسجد هدایت در خیابان جمهوری از مساجد انقلابی کهن است که طی چند دهه از اواخر دهه بیست تا انقلاب نقش مهمی در روند انقلاب اسلامی داشت.
بر اساس اسنادی که منتشر شده و بیشتر آن حاوی برنامه های مذهبی ارائه شده در آن و عمدتا سخنرانی منبرهایی است که در آنجا سخن می گفتند، می تواند سیر فعالیت این مسجد را در طول این چند سال به ویژه از حوالی سال 40 تا 57 به دست آورد. "
رئیس کتابخانه و مرکز اسناد مجلس در ادامه عنوان کرده است : " امامت مسجد مزبور در اختیار آیت الله طالقانی بود اما هر بار که ایشان به زندان می رفت یا ممنوع المنبر می شد، سخنرانان دیگری در این مسجد و بیشتر شب های جمعه سخنرانی داشتند. در دوره هایی که آیت الله طالقانی در زندان بود، به ویژه سالهای 44 - 46 بیشتر آیت الله سید ابوالفضل زنجانی منبر می رفت و تلاش می کرد تا منبرش آرام تر باشد. وی یکی از روحانیون روشنفکر تهران بود که در این منبرها به صراحت نه فقط از قمه زدن و زنجیر زدن که از سینه زنی هم انتقاد می کرد. بیشتر تکیه وی روی مطالبی بود که خرافه می دانست و سعی می کرد نوعی دین عقلانی را ارائه دهد. شب های پیش از پانزده خرداد 42 سخنران مسجد هدایت ، آیت الله مکارم شیرازی بود که سخنان تندی علیه حکومت اظهار کرد. (مسجد هدایت، 1 / 179) "
وی همچنین نوشته است : " آقای هاشمی رفسنجانی هم سخنرانی بود که گهگاه در آنجا منبر می رفت. سخنرانی وی در 27 / 9 / 47 در باره فلسطین بود که ضمن آن از پیروزی الجزایر نیز سخن گفت و آخرش گفت: شما نیز می توانید بدین وسیله پیروز و از دست استعمارگران رهایی یابید (مسجد هدایت: 1 / 414).
مقایسه سخنرانان نشان می دهد که هیچ کس صراحت لهجه آیت الله طالقانی را نداشته و ایشان تقریبا بی پرده و صریح به انتقاد از اوضاع می پرداخته است. مسائل اخلاقی جامعه به طور عمده، استبداد و نبود آزادی و انتقاد از بسیاری از سیاست های جاری، از مسائلی است که به خصوص آیت الله طالقانی در طول سالهای 41 - 43 مطرح می کرد تا آن که به زندان افتاد... "
متن کامل این مطلب را اینجا بخوانید. برای مطالعه قسمت دوم این مطلب با عنوان "سخنرانی هاشمی رفسنجانی در 41 سال پیش" اینجا را کلیک کنید.
نظر شما