با گذشت 50 سال از تاسیس اوپک اما ویژگی توسعه نیافتگی اکثر اعضای این سازمان موجب شده است که همچنان از فضای گفتگوی این مجموعه به شکل مطلوب بهره برداری نشود.
بر این اساس، در حالی بر هیچ کس پوشیده نیست که بازارهای جهانی نفت و گاز دارای ویژگی های کارشناسی و تخصصی هستند و نباید مدیریت سیاسی بر این بازارها حکمفرما شود، متاسفانه هم اکنون در اوپک ملاحضات سیاسی در نظر گرفته می شود. از این رو این سازمان نتوانسته است از 50 سال گذشته تاکنون به نحوه مطلوب به اهداف خود دست یابد.
بنابراین در 50 سال گذشته اعضای اوپک نتوانسته اند یک تعاملات علمی پایدار بین یکدیگر ایجاد کنند و حتی در این مدت نتوانسته اند یک دانشگاه تخصصی صنعت نفت راه اندازی کنند.
همچنین این سازمان در نیم قرن گذشته نتوانسته در تعیین الگوهای برنامه توسعه صنعتی و اقتصادی اعضای خود نقش قابل توجه ای ایفا کند به طوری که در برنامه پنجم توسعه ایران هم هیچگاه از مطالعات اوپک استفاده نشده است.
در شرایط فعلی پیش بینی می شود طی سال های آینده چالش های اوپک افزایش یابدکه در این میان می توان از حفظ ظرفیت تولید نفت اعضا به عنوان یکی از این چالش ها یاد کرد.
در همین راستا نیز در شرایط فعلی حفظ سقف تولید چهار میلیون بشکه ای تولید روزانه نفت خام ایران تا افق چشم انداز به یک معجزه نیاز دارد و قطعا عربستان و سایر اعضا هم نمی توانند این سقف تولید نفت فعلی را حفظ کنند.
شاید بتوان یکی دیگر از چالش های موجود اوپک را عدم هماهنگی و توافق برای توسعه میادین مشترک نفت و گاز اعلام کرد. همچنین شاید بتوان ناکامی ایران طی سال های اخیر با وجود مذاکرات متعدد برای توسعه میادین مشترک نفت و گاز خود با عربستان، کویت، عراق، عمان، قطر و امارات رامهر تاییدی بر این ادعا دانست.
براین اساس واضح است که اعضای اوپک در مسائل فنی، اقتصادی، سرمایه گذاری و تکنولوژیکی فقیر هستند، بنابراین باید اقتصاد نفت مبتنی بر دانش در این سازمان حاکم شود و ایران باید پیشنهاد اعمال تغییرات بنیادی را برای بهبود فعالیت های اوپک به دبیرخانه این سازمان ارائه کند.
*استاد کرسی اقتصاد انرژی و اقتصاد سنجی
نظر شما