قهر پاکستان و ایران؛ اولین نتیجه احتمالی قطع نامه چهارم

قریشی در گفت و گو با تایمز گفته "ما به گاز برای تامین مطالبه عمومی‌ نیاز داریم. قرارداد گازی ما با ایران نیز باید بدون خط خوردگی باقی بماند مگر آن که تحریم ‌های ایالات متحده این قرارداد را نیز شامل شود."

هماهنگی پاکستان و امریکا در بعد بین‌المللی کاملا مشهود است اما جالب توجه است که هالبروک، نماینده ویژه امریکا در امور پاکستان و افغانستان به اسلام آباد توصیه کرده بود در مورد قرارداد گازی خط لوله صلح اندکی تامل کند اما اسلام آباد سریعا این پاسخ را داد که اگر این قرارداد شامل تحریم شود، به تحریم های ایران متعهد خواهد بود.

این موضع گیری گرچه کاملا به زیان اجرایی شدن خط لوله نیست اما در محتوای خود هماهنگی با امریکا به سود تحریم انرژی ایران را نشان می دهد. طبیعی است که پاکستان به لحاظ همکاری های بین المللی با امریکا نگران منافع موجود در این روابط است و قصد ندارد در صورت هماهنگی بین المللی در مورد ایران از غافله عقب باشد. اما از سوی دیگر تامین انرژی مورد نیاز پاکستان از نزدیک ترین مسیر ممکن یعنی ایران به طور قطع قابل چشم پوشی نیست آنهم برای پاکستان که نیاز فراوان به انرژی را کتمان نمی کند.

به این ترتیب اسلام آباد بر سر دوراهی است؛ یک سو منافع همراهی با امریکا را می بیند و یک سوی دیگر نیاز به تامین انرژی این کشور را به سوی ایران سوق می دهد. در این میان اما اسلام آباد می تواند دست به بازی امتیازگیری بزند. شاید اظهارات وزیر خارجه پاکستان در همین راستا است. قریشی اعلام می کند که کشورش به قرارداد گازی با ایران پایبند است تا زمانی که این قرارداد شامل تحریم های امریکا در مورد ایران نشود. به دقت این سخنان بیان شده تا آزردگی ایران را به دنبال نداشته باشد و هم امریکا را خشنود کند.

در نهایت اگر بسته تحریمی امریکا برای ایران به گونه ای تنظیم شده باشد که قرارداد گازی ایران و پاکستان نیز شامل آن شود، اسلام آباد نیز با اعلام خطر برای منافع اقتصادی کشورش از تعهد به قرارداد خط لوله کنار می کشد.

به این ترتیب سخنان قریشی برای تهران قابل تامل خواهد بود؛ تهران از یک سو به همسایه خود در حفظ همکاری ها و تامین انرژی مورد نیاز این کشور نوید می دهد اما از سوی دیگر باید متوجه احتمالات ناشی از کناره گیری پاکستان از قرارداد خط لوله صلح نیز باشد چرا که ظاهرا اسلام آباد همیشه با تهران هماهنگ نیست.

برای ارائه راهکار البته کمی دیر است؛قرار داد خط لوله گاز ایران به پاکستان در خرداد ماه سال گذشته به امضای روسای جمهور دو کشور رسید. بر اساس تقویم تنظیم شده در ضمایم قرار داد، گاز ایران در فروردین ماه سال 1393 باید تحویل پاکستان شود. قرار است از سال 2014 روزانه 21 میلیون و 500 هزار متر مکعب گاز ایران از طریق خط لوله 750 کیلومتری به پاکستان صادر شود. این خط لوله نخستین خط لوله انتقال گاز از خاورمیانه به آسیا به حساب می آید اما اکنون سرنوشت آن در ابهام قرار گرفته است.

ظاهر و باطن روابط ایران و پاکستان
با اظهارات اخیر وزیر خارجه پاکستان طبیعی است که به زودی ایران در مورد وضعیت خط لوله صلح واکنش نشان خواهد داد اما روابط این دو کشور همسایه به کجا خواهد رفت؟

ایران و پاکستان همواره بر روابط گرم و دوستانه و همکاری های دوجانبه مثبت میان خود تاکید کرده اند اما نقطه آغاز تردیدها و گمانه زنی های منفی در مورد این روابط را پیش از ماجرای دستگیری عبدالمالک ریگی شاهد بودیم.

پس از دستگیری ریگی وزیر اطلاعات کشورمان، دستگاه های اطلاعاتی پاکستان را متهم به حمایت از ریگی کرد و منوچهر متکی نیز  گفت"عوامل شرور در پاکستان اقامت دارند و از آنجا بداخل ایران می آیند. او افزود این گروههای تروریستی با سرویس های اطلاعاتی مستقر در منطقه از جمله در پاکستان و افغانستان ارتباط دارند."

در مقابل وزارت خارجه پاکستان اتهام ارتباط سازمان های اطلاعاتی این کشور با عاملان حمله به سیستان و بلوچستان را رد کرده و اعلام کرد دولت پاکستان از محل اختفای این عوامل هیچ اطلاعی ندارد. سفیر پاکستان در تهران نیز بازداشت این تروریست تحت تعقیب را تبریک گفت، بر همکاری های اطلاعاتی میان پاکستان و ایران تاکید کرد و همکاری نامناسب کشورش با تهران برای دستگیری ریگی را رد کرد.

به این ترتیب دو کشور از همان زمان نسبت به سطح و محتوای همکاری های فی مابین دچار تردید هایی شدند اما ایران هیچ گاه قصد توسعه گمانه زنی های منفی بر سطح و ابعاد روابط موجود میان اسلام آباد و تهران را نداشته است. باید دید این روابط در بعد اقتصادی و انرژی و بویژه در سایه حمایت های امریکا از پاکستان چه سرنوشتی خواهد داشت و آیا در تامل بیشتر اسلام آباد به حفظ و تقویت این روابط اهمیتی داده خواهد شد.