«خالد نبی» آن‌ قدر منتظر مجوز موزه‌ ماند؛ تا سوخت!

زهرا داستانی: بیش از ۱۰ ماه نیست که از ثبت ملی این گورستان تاریخی گذشته است که حالا خبر آتش‌سوزی‌‌اش همه رسانه‌ها و فضای مجازی را پر کرده است. گرچه به نظر می‌رسد که گورستان خالد نبی قدمتی بیش۱۰۰ سال داشته باشد اما ثبت ملی آن تا تاریخ ۱۲ آبان ۹۵ به تعویق افتاده است. حالا اما عکس‌هایی از این گورستان واقع در۹۰ کیلومتری شمال شرق شهرستان گنبد کاووس منتشر می‌شود که حکایت از آن دارد که بخشی از مساحت این گورستان تاریخی طعمه آتش شده است. آتشی که توسط گردشگران برپا شده و نزدیک به ۳ هزار متر یا ۳ هکتار از مساحت نامشخص این گوررستان را به کام خود کشیده و ماهورهای خاکی را سوزانده است. 

تب گردشگری گورستان خالد نبی را سوزاند 

دسترسی به این گورستان تاریخی بسیار سخت است و آن طور که ابراهیم کریمی، مدیر کل میراث فرهنگی می‌گوید «سال‌هاست که کسی کاری به کار آن ندارد» با این حال اما به نظر می‌رسد که پای گردشگرانی که علاقه زیادی به مکان‌های بکر دارند توانسته به این گورستان باز شود تا آتشی در آنجا برپا کنند و لختی در کنار آن خوش بگذرانند. آتشی که به سوختن ۳ هکتار از ۱۲ هکتاری که پیش از این مدیر کل میراث گلستان در خبرها از آن یاد کرده بود منتهی شده است.

گرچه آنچه که از منابع مختلف اینترنتی و گفته‌های مقامات مسئول درباره قدمت و حتی مساحت این محوطه تاریخی به دست می‌آید، ضد و نقیض است اما براساس گفته‌های کریمی، مدیر کل میراث فرهنگی استان گلستان، محوطه تاریخی خالد نبی با فرم بیضی شکل و کشیدگی در جهت شمالی- جنوبی به مساحت 12 هکتار در استان گلستان، شهرستان کلاله، دهستان تمران و روستای گچی سو واقع شده و بر اساس شواهد سطحی باستان شناختی این محوطه مربوط به قرون اول و میانی دوره اسلامی بوده و یکی از آثار شاخص استان و ایران محسوب می‌شود.

آتش‌سوزی؛ عمد بود یا غیر عمد؟

این آثار تاریخی شاخص ایران اما حالا دچار بی مهری شده است. روز گذشته که خبرهایی از آتش‌سوزی این گورستان در رسانه‌ها منتشر شد شایعاتی از آتش‌سوزی عمدی و شکسته شدن قبرهای این گورستان فضای مجازی را پر کرد. امان محمد حمیدزاده، رئیس هیات امنای مجموعه زیارتی و گردشگری خالد نبی (ع) کلاله در شرق استان گلستان  در گفت و گو با ایرنا اعلام کرد که‌ «فرد یا افرادی ناشناس، محوطه گورستان باستانی این مجموعه زیارتی و گردشگری را به آتش کشیده و تعدادی ازسنگ مزارهای استوانه ای چلیپای این گورستان را شکسته اند.» حالا اما ابراهیم کریمی، مدیر کل میراث فرهنگی استان گلستان عمدی بودن آتش‌سوزی در این محوطه تاریخی را تکذیب می‌کند.

او درباره این آتش‌سوزی و میزان خسارات وارد شده بر گورستان خالد نبی به «خبرآنلاین» می‌گوید: این آتش‌سوزی کاملا غیر عمد و توسط یکی از گردشگرانی که به این محل رفته بوده، اتفاق افتاده و علوفه‌های این محوطه آتش گرفته است.

قبرهای شکسته مربوط به سال‌ها قبل است

کریمی درباره عکس منتشر شده از این گورستان که در آن پوشش گیاهی سوخته و برخی از قبور شکسته شده است، گفت: شکستن عمدی برخی از قبرهای گورستان خالد نبی صحت ندارد. سال‌های سال است که این قبرستان رها شده و کسی کاری به کار آن ندارد. اصلا سنگ این قبرستان ارزش مالی ندارد که کسی بخواهد آن را تخریب کند یا به سرقت ببرد. ضمن اینکه بسیاری از قبور در سال‌های قبل شکسته شده و شکستی قبرهایی که در عکس مشاهده می‌شود مربوط به این حادثه نیست.

 او معتقد است که فضای مجازی برای گرم کردن این موضوع دست به شایعه پراکنی زده و هنوز هم پس از آتش‌سوزی همان ۶۰۰ سنگ قبری که در منابع خبری مختلف از آن یاد شده، در محوطه تاریخی وجود دارد.

مدیر کل میراث فرهنگی استان گلستان گرچه پیش از این اعلام کرده بود که مساحت این گورستان تاریخی ۱۲هکتار است اما در گفت‌وگو با خبرآنلاین می‌گوید که عرصه و حریم و مساحت این محوطه تاریخی مشخص و تعیین نشده است. با این حال نزدیک به ۳ هزار متر از مساحت این گورستان تاریخی در آتش سوخته است.  

موزه باز خالدنبی در انتظار دریافت مجوز 

گورستان خالد نبی اما تنها به یک محوطه تاریخی با ۶۰۰ سنگ مزار محدود نمی‌شود. در این محل سه زیارتگاه و بقعه وجود دارد، که هر یک در گوشه‌ای از کوه آرام گرفته‌اند. زیارتگاه خالد نبی بصورت بنایی مسقف با پلان چهار ضلعی و تعدادی پنجره و در ورودی با طاق هلالی یکی از مکان‌های ارزشمند این محوطه تاریخی است که خوشبختانه از این آتش‌سوزی جان سالم به در برده است. آن طور که مدیر کل میراث گلستان می‌گوید این محوطه تاریخی چشم به انتظار تبدیل شدن به یک موزه‌باز است اما تا کنون پاسخ روشنی از سوی میراث برای تبدیل شدن این محوطه به موزه دریافت نکرده‌اند.

کریمی با بیان اینکه پیگیری‌های قضایی در این مورد انجام شده است، می‌گوید: برای جلوگیری از اتفاقات مشابه تبدیل کردن این گورستان به موزه باز از سه ماه پیش کلید زده‌ایم ولی پاسخ روشنی از سوی سازمان میراث به ما داده نشده است.

او می‌افزاید: همین امسال فنس کشیده‌ایم و کانکس‌های نگهبانی را به آنجا برده‌ایم که در صورت دریافت مجوز از سازمان میراث این گورستان را تبدیل به موزه باز کنیم تا تمامی این موضوعات حل و فصل شود.

کریمی درباره بودجه لازم برای ایجاد موزه باز در این محوطه تاریخی می‌گوید: مشکلی برای تأمین بودجه این موزه نداریم و به محض اینکه مجوز موزه باز صادرت شود سنگ‌های شکسته‌شده از سال‌های قبل را مرمت و در جای خود نصب خواهیم کرد.

۴۲۲۳۵