نقوش سنگی باغ قوام پوسید  و کسی کاری نکرد!

«خبرجنوب» نوشت: سربازان بی پا و سلاح، شیرهایی که دیگر یال و کوپالی برایشان نمانده و حتی حیوانات اساطیری که چهره شان مخدوش شده، بخشی از تاریخ مردم سرزمین فارس است که با دیدن آنها تنها این سوال که چرا بی مهری ها به آثار ملی تمامی ندارد در ذهن تداعی می شود؟ سوالی که جوابش در جملاتی چون «مکاتباتی با کارشناسان اداره کل میراث فرهنگی فارس صورت گرفته و هنوز به راهکاری برای حفاظت و مرمت این آثار نرسیده ایم و احتمالا سال آینده وضعیت آثار بهبود خواهد یافت» خلاصه می شود!

شماره 1073 فهرست آثار ملی متعلق به بنایی قاجاری در شیراز است که به نارنجستان قوام یا باغ حکومتی قوام معروف شده و هم اینک به یکی از جاذبههای گردشگری ایران تبدیل شده که تمامی گردشگران تورهای ورودی به فارس از این اثر تاریخی دیدن می کنند .
این بنای تاریخی در دوره قاجار و به دستورمحمد خان قوام الملک ساخته شد که ساخت آن به مدت 10 سال به طول انجامید.
نارنجستان قوام يكي از آثار بسيار مهم و ارزشمند از نظر معماري، تاريخي، فرهنگي و تزئينات دوره قاجار به شمار مي رود و به دليل اين ويژگي ها، حدود 42 سال قبل در فهرست ملي به ثبت رسيده است و چنانچه بگوييم پرونده مرمتي اين بنا نيز سالي يكي دوبار گشوده مي شود، اغراق نكرده ايم.
اما آنچه كه اين روزها گردشگران با ورود به اين بناي تاريخي- فرهنگي كه به باغ موزه نيز شهرت دارد روبه رو مي شوند، تخريب سنگ هاي ازاره اين بناست كه داراي حجاري هاي زيبايي مي باشد. در اين سنگ هاي ازاره، نقوش برجسته اي ديده مي شود كه در نوع خود بينظير است، هرچند كه در حال حاضر اين نقوش آسيبهاي جدي ديده و خطر نابودي كامل آن را تهديد مي كند اما باز هم جلوه و زيبايي خاص خود را دارد. اين نقوش سنگي شامل تصاويري از حيوانات اساطيري (گاوهاي شاخدار)، شيرهاي بسته شده در غل و زنجير و سربازاني با لباسهاي قاجاري و سلاح به دست مي باشد كه اين روزها وضعيت خوبي ندارد به طوري كه شيرهاي نقوش سنگي مجموعه ديگر يال و كوپال ندارند و پاها و اسلحه سربازان نيز پاك شده است. تخريب اين نقوش به حدي است كه حتي برخي از گردشگران را متعجب مي كند و به سوژه اي براي عكاسي آنها تبديل شده است، اما در اين ميان برخي از بازديدكنندگان نيز هستند كه با لمس قسمت هاي تخريب شده اين نقوش سنگي، با صداي بلند ابراز تاسف مي كنند!
به اعتقاد برخي از فعالين حوزه ميراث فرهنگي، تخريب اين نقوش سنگي امري اجتناب ناپذير است اما مي توان با نحوه نگهداري صحيح و اصولي، اين تخريب ها را به تعويق انداخت و يا وضعيت آنها را تثبيت كرد، ولي شواهد موجود نشان مي دهد كه اين آثار تاكنون مورد مرمت و ساماندهي و بهسازي قرار نگرفته و حتي شرايط مناسبي هم براي حفاظت از آنها فراهم نشده است.
در اين رابطه علي اكبر عوض پور مدير مجموعه باغ موزه نارنجستان قوام به خبرنگار ما گفت: هنوز به يك راهكار عملي براي حفاظت و مرمت اين نقوش دست نيافتهايم.
به گفته وي، مكاتباتي هم با كارشناسان اداره كل ميراث فرهنگي فارس داشته ايم و به پاسخي كه منجر به حفاظت و مرمت و ساماندهي اين نقوش گردد، نرسيده ايم.
مدير مجموعه باغ موزه نارنجستان قوام ادامه داد: كارشناساني كه در زمينه فناوري نانو فعاليت داشته اند نيز در اين رابطه پيشنهاداتي ارائه كردند اما هنوز به تائيد كارشناسان ميراث فرهنگي نرسيده است.
وي با تاكيد بر اينكه هرگونه اقدام در اين بناي ملي بايد طبق نظر كارشناسان ميراث فرهنگي صورت گيرد، افزود: اميد است هرچه سريع تر به يك راهكار عملياتي براي حفاظت و مرمت اين نقوش سنگي برسيم.
عوض پور همچنين اضافه كرد: به طور حتم سال آينده پرونده مرمت و احياي اين نقوش سنگي گشوده خواهد شد، هرچند كه هم اينك نيز حفاظت از اين آثار در دستور كار است.وي يكي از دلايل تخريب اين آثار را شست وشوي بيش از حد دانست و گفت: متاسفانه طي سال هاي گذشته اين آثار مورد شست وشوي بي رويه قرار گرفته كه از دلايل اصلي تخريب و پوسته شدن سنگ هاي تاريخي است هرچند كه اين شست وشوها متوقف شده اما بايد تدابيري هم براي ايجاد محافظ برروي نقوش انديشيده شود.
عوض پور در ادامه اين گفت وگو به ايجاد كانال هاي دفع رطوبت در اين محل اشاره كرد و افزود: اين كانال ها تاثير بسزايي در تخريب بيشتر آثار داشته و نم و رطوبت در بنا نفوذناپذير شده است.بنابر اين گزارش، نقوش سنگي ازاره هاي عمارت نارنجستان قوام شباهت بسياري به ديگر بناهاي دوره قاجار در شيراز دارد. به طور مثال چنين نقوشي را مي توان در خانه تاريخي محتشم و يا ديوانخانه وكيل نيز ديد، اما آسيبي كه نقوش سنگي نارنجستان قوام با آن مواجه است، بسيار شديدتر مي باشد و آن طور كه فعالين حوزه ميراث فرهنگي و گردشگري فارس معتقدند، مي طلبد اين نقوش هرچه سريع تر سروسامان گيرد چرا كه نارنجستان قوام همواره مورد توجه گردشگران داخلي و خارجي است.
بنا براین گزارش این بنا دارای اندرونی و بیرونی به سبک دوره قاجار میباشد که بیرونی به عنوان دارالحکومه یا محل رتق و فتق امور سیاسی، نظامی، دیدار با نمایندگان و سفرای دول خارجی و اندرونی به عنوان منزل شخصی مورداستفاده قرار میگرفته است.
طاق نمای ورودی در جبهه جنوبی عمارت واقع شده که اشخاص از طریق این مدخل به یک هشتی و از آن به دو راهروی کناری که به حیاط اصلی مرتبط است وارد میشوند.
ساختمان نارنجستان از دو بخش شمالی با ایوان ستوندار جانبی و یک طبقه زیر زمین و دو طبقه فوقانی که محل انجام کارهای اداری و تشریفات بوده است و بخش جنوبی با چهار اتاق در گوشه جنوب شرقی و جنوب غربی که محل استقرار خدمه بوده ،مي باشد.
در این بنای ملی هنرهایی چون نقاشی،حجاری ، مقرنس ،گچبری و آینه کاری به کار رفته است به طوری که در قسمت انتهایی تالار شرقی و غربی اتاقهایی با نقوشی زیبا دیده میشود. در تزیین سقفهای نقاشی شده چه سقفهايی تخته کوبی شده و یا سقفهايی با تیرهای قلمدانی از موادی چون گل اخری، اکلیل، شنگرف، لاجورد و سایر رنگهای معدنی استفاده شده است.
همچنین در این بنا انواع طرحهای آجرکاری سنتی از قبیل شطرنجی، بند سنگ و خفته راسته به چشم میخورد. این طرحها با نهایت استادی و مهارت کار شده است و همچنین در تمامی بدنهها و سقف دو بهار خواب (دو طرف ضلع شمالی) با گچبریهای زیبایی تزیین شده که این تزیینات به طرحهای سنتی گیاهی معروف میباشد.
سقف فضای هشت ضلعی ورودی نیز ازمقرنس آویخته که به طرز زیبایی کاشیکاری و تزیین شده، بهره گرفته است.در قسمت ازارههای دو ضلع جنوبی و شمالی صحنههای مختلفی بر روی سنگ حجاری شده که مقتبس از نقوش تخت جمشید و به فرم حیوانات افسانهای و یا تصویر سربازان قاجاری و نقش اسلیمی مشبک و یا تصویر درختانی به سبک مینیاتوری میباشند.
در تالار آیینه و تالار شاه نشین از دو نوع آیینه کاری استفاده شده که در نوع اول آیینههای ساده به شکلهای مختلف و با فرمهای هندسی بهکار رفته و در نوع دوم از آیینه به عنوان زمینه استفاده شده و قطعات کوچک آیینه به عنوان نقش و طرح و شیشههای ساده و رنگی به عنوان روکش بر روی آن قرار گرفته است به این نوع کار «چهار رویه» میگویند.

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 750156

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
9 + 9 =