سعودی‌ها و هتل ریتز کارلتون استانبول؟!

جنگ یمن چهره بزک کرده ۳ دهه اخیر سعودی‌ها را عریان و زیست سیاسی اجتماعی عربستان را متأثر ساخته است، اما متأسفانه احساس می‌شود در زمینه تحولاتی که در عربستان مخصوصاً در زمینه سیاست و حکومت صورت گرفته، گوش شنوا درآن کشور وجود ندارد و آخرین امیدها به رسانه‌هاست که کمی واقع‌بینی در جامعه را رواج دهند، شاید مسئولان و دست‌اندرکاران سیاست خارجی هم هوشیارتر شوند.

زیست سیاسی اجتماعی عربستان روی چند گسل قرار دارد و دولتمردان این کشور برای شرایط جدید خود را تنظیم و برنامه‌ریزی می‌کنند. اگرچه هر کشوری و ازجمله عربستان دارای یک استقلال نسبی بوده و به دنبال تأمین منافع خود است، اما نسل جدید حاکمان سعودی تفاوت‌های عمده‌ای با حاکمان قبلی به لحاظ رفتار، رویکرد، سیاست‌ها، تعاملات جهانی و اهداف دارند و این طبیعی است، اما عربستان دارای گسل‌های متفاوتی و ازجمله بحران جانشینی و درگیری‌های درون خاندانی است و از فعال شدن آن‌ها توسط هر قدرت داخلی و خارجی می‌ترسد.

از سوی دیگر عربستان هم دارای یک ظرفیت تخریبی بوده و هم جامعه عربستان در حال پوست‌اندازی است. طبیعی است که این پوست‌اندازی سیاست‌های جدیدی را می‌طلبد. یکی از موارد این سیاست‌ها تلاش هیئت حاکمه جدیدبرای بهبود چهره و زیبا نشان دادن آن در سطح جهانی با توجه به لطمه‌ای که در اثر جنگ یمن بر آن وارد شده، است. هزینه‌هایی که بن سلمان برای مسائل مربوط به روابط عمومی و بهبود چهره عربستان در غرب کرده و هم‌چنین میزان خریدهای تسلیحاتی سعودی‌ها نشان از آن دارد که عربستان می‌خواهد چهره‌ای پویا و در حال گذار از جامعه خود ارائه کند تا حداکثر پشتیبانی را از غرب و مخصوصاً آمریکا کسب کند، اما متأسفانه اقدامات تخریبی ترامپ و ازجمله سخنان تحقیرآمیزش در مورد سعودی‌ها که باعث شده توازن چهره ژئوپلیتیکی منطقه به‌هم بخورد و عربستان تصور کند می‌تواند با استفاده از توان قدرت خارجی، تعادل و توازن منطقه را به نفع خودش برگرداند، اشتباهی استراتژیک است و لذا هم قدرت‌های خارجی باید مسئولانه‌تر برخورد کنند و هم ایران انتظار گذشته را از عربستان نداشته باشد.

به عبارتی تحولات منطقه‌ای و جهانی به سمت و سویی رفته که می‌توانیم از اهرم‌های قدرت خودمان و پیام‌ها و ایده‌های مربوط به هم‌زیستی مسالمت‌آمیز در منطقه، استفاده کرده و اجازه ندهیم قدرت‌های خارجی براساس منافعشان منطقه را به‌هم بریزند یا الگوبندی جدیدی ایجاد کنند. مسائل و مشکلات بین ایران و عربستان مشخص هستند و رویکرد، پیام، اقدامات و عملکرد ایران می‌تواند تأثیر مستقیم یاغیرمستقیمی بر عربستان بگذارد که وزن ایران در معادلات منطقه‌ای و جهانی واقعی قلمداد شده و در محاسبات جهانی وارد شود.

متأسفانه ما از روش‌های نوین دیپلماسی و یا تعامل با دنیا و منطقه استفاده کافی نمی‌کنیم و بیشتر روابط را در چارچوب‌های سنتی و بین مسئولان دو کشور خفه می‌کنیم و لذا کم‌تر نتیجه می‌گیریم. الآن ابزار، روش‌ها و تکنیک‌های علمی در تنظیم تعاملات خارجی، ازجمله سیاست خارجی به وجود آمده و مناسب است تعریف الگوی جدید تعاملات با همسایگان و ازجمله عربستان در دستور کار قرار گیرد.

در این میان توجه به دغدغه‌های کشورها باید وزن بیشتری در تنظیم راهبردهای سیاست خارجی ما داشته باشد. نه ما باید انتظار داشته باشیم که کشورها با خنجر در پهلو در کنار ما راهی طولانی و پر سنگلاخ را طی کنند و نه آن‌ها از ما انتظار داشته باشند که قدرت و اهرم‌های ایران در سیاست خارجی و نقش مسئولانه‌ای که می‌توانیم ایفاء کنیم نادیده گرفته شود.

منبع: روزنامه ستاره صبح مورخ ۹۷.۷.۱۷