لبنان ؛ خاکریز اول

در جمعه هفته گذشته ( 11 روز پیش) در اقدامی کم نظیر بشار اسد رییس جمهوری سوریه به همراه  ملک عبدالله پادشاه عربستان در یک هواپیمای مشترک از دمشق راهی بیروت شدند . این نخستین سفر دو رهبر عربی به بیروت بود.

این سفر مهم ارزیابی شد و ناظران منطقه ای دلیل انجام آن را  تلاش عربستان برای نزدیک کردن سوریه به محور ریاض - قاهره و بهبود رابطه بیروت - دمشق با میانجیگری عربستان دانستند .

رابطه سوریه با دولت لبنان در پی ترور 5 سال پیش رفیق الحریری نخست وزیر فقید لبنان در بیروت رو به تیرگی رفت و لبنانی های طرفدار جبهه حریری ، انگشت اتهام را به سمت سوریه گرفتند .

این روابط کمابیش با تنش ، تا هم اکنون ادامه یافته و سفر دو رهبر مهم عربی به بیروت به عنوان نشانه ای از تغییر اتمسفر منطقه ارزیابی شد .

نکته دیگر این سفر در موضوع پرونده ترور رفیق حریری خلاصه می شود . ظاهرا بنا به گزارش های برخی رسانه های منطقه و نیز برخی محافل سیاسی ، دادگاه بین المللی بررسی کننده ترور حریری قصد دارد تا افرادی از گروه حزب الله را به دست داشتن در این ترور متهم کند.

حزب الله از پیش موضع خود را در قبال این دادگاه مشخص کرده و گفته که این دادگاه آلت دست اسرائیل و آمریکا برای وارد کردن فشار سیاسی به جریان مقاوت در منطقه یعنی حزب الله و سوریه در سطح میانی و جمهوری اسلامی ایران در سطح بالاتر است. سید حسن نصرالله دبیر کل حزب الله لبنان نیز  دوشنبه شب با برگزاری یک کنفرانس خبری در بیروت در یک اقدام پیش دستانه اسنادی از دست داشتن اسرائیل در ترور حریری ارائه کرد و با این کار خود تلاش کرد تا از استراتژی تهاجمی برای دفاع در برابر احکام دادگاه حریری استفاده کند .

از سوی دیگر در صورت صدور چنین احکامی از سوی این دادگاه ممکن است طرفداران حزب الله (جناح 8 مارس) با مخالفان حزب الله ( جریان 14 مارس) درگیر شوند و لبنان بار دیگر در خطر ورود به یک جنگ داخلی وحشتناک قرار بگیرد.

ظاهرا سفر ملک عبدالله و بشار اسد به لبنان به هدف کاستن از خطر چنین جنگی صورت گرفت و رایزنی های عبدالله و اسد در بیروت ناظر بر حفظ وحدت گروه های داخلی لبنانی بود .

درگیری مرزی لبنان با اسراییل

4 روز پس از این سفر، نیروهای مرزی ارتش لبنان و اسراییل در نقطه  مرزی روستای " العدیسه " لبنان درگیر شدند و در این درگیری سه سرباز ارتش لبنان و یک افسر ارتش اسرائیل کشته و تعدادی نیز زخمی شدند .

این درگیری نشان از بالا بودن سطح حساسیت نیروهای دو طرف مرز بود و حاکی از این حقیقت بود که نیروهای ارتش لبنان برای دفاع از امنیت مرزها در آمادگی کامل به سر می برند .

این قدرت نمایی ارتش لبنان در هفته گذشته لابی های اسراییلی در کنگره آمریکا را به جان نمایندگان کنگره انداخته تا به هر نحوی که شده سیاستمداران کاخ سفید را به کاهش کمک های نظامی به ارتش لبنان مجاب کنند .

سیاست کمک به ارتش لبنان که از سوی ایالات متحده آمریکا در 4 سال گذشته و پس از جنگ 33 روزه حزب الله و اسرائیل به مورد اجرا گذاشته شد ، با هدف کم کردن قدرت حزب الله و افزودن به قدرت ارتش لبنان بوده است و در این راستا ایالات متحده در 4 سال گذشته بیش از 700 میلیون دلار کمک نظامی به ارتش لبنان کرده است .

این کمک ها در حالی انجام شده که ظاهرا هدف آن ، مقابله با نفوذ حزب الله در جنوب لبنان و ستاندن  بهانه ضعف ارتش لبنان از حزب الله بوده است.

حزب الله در سال های گذشته همواره در برابرانتقادهای مخالفان در قبال موضوع خلع سلاح با اشاره به این نکته که ارتش لبنان فاقد توانایی دفاع در برابر تجاوزات اسراییل است ، به تسلیح نظامی خود ادامه داده و اگر ارتش لبنان آن قدر تجهیز شود که قادر به دفاع از خود در برابر تجاوزات نیروهای خارجی ( اسراییل) باشد ، دیگر ( به زعم آمریکا و غرب ) منطقا لزومی به تداوم نظامی بودن حزب الله نیست و حزب الله لبنان در " دست و دلباز ترین حالت " باید دندان نظامی خود را کنده و تبدیل به حزبی سیاسی شود .

ظاهرا این سیاست هم برای واشنگتن و غرب افاقه نکرده تا جایی که پس از درگیری اخیر ارتش لبنان با نیروهای اسراییلی ، لابیست های طرفدار اسراییل نمایندگان کنگره را تحت فشار قرارداده اند تا کمک نظامی 100 میلیون دلاری آمریکا برای سال 2011 را بلوکه کنند .

استدلال لابیست ها بر دو نکته متمرکز است :

نخست این که هیچ تضمیمی ندارد که این کمک ها به صورت غیر مستقیم به حزب الله لبنان نرسد . این لابیست ها و نمایندگان کنگره می گویند که حزب الله در ارتش لبنان هم نفوذ دارد و بسیاری از فرماندهان و افسران ارتش لبنان طرفدار حزب الله هستند و ارایه کمک های نطامی آمریکا به ارتش لبنان در واقع به واسطه " اسب های تروای " حزب الله در ارتش لبنان به جیب این جنبش شیعی مقاومت نیز  سرازیر می شود .

بهانه دیگر این گروه پس از درگیری سه شنبه هفته گذشته در مرز لبنان با اسرائیل پدید آمد . این گروه می گویند که آمریکا با دست خود نیرویی را تقویت می کند که سه شنبه هفته گذشته ثابت شد که هیچ تسامحی با ارتش اسراییل ندارد و به دنبال فرصتی است تا به واسطه دهه ها تجاوز و اشغالگری اسرائیل در لبنان ، از سربازان و ارتش اشغالگر دشمن انتقام بگیرد .

این استدلال ها برخی نمایندگان کنگره را به این نتیجه رسانده که واشنگتن باید فعلا موضوع کمک های نظامی به ارتش لبنان را متوقف کند .

خاکریز اول رقابت های منطقه ای

تحولات و فعل و انفعالات صحنه سیاسی لبنان به واسطه خاصیت این کشور کوچک ، همه روبنای درگیری و یارگیری  بزرگی است که در زیر بنای تحولات لبنان می توان دید .

صحنه درگیری در لبنان در واقع رویارویی دو نیرو با یکدیگر است . در یک طرف حزب الله با حامیان داخلی اش در لبنان ، سوریه و ایران قرار دارند و در طرف دیگر عربستان ، مصر ، آمریکا و دیگر متحدان عربی و غربی آنها در منطقه هستند .

بنابراین ، لبنان از این جهت برای هر دو طرف معادله قدرت در منطقه مهم است که بالا بودن دست هر کدام از این دو نیرو در این کشور ، فی نفسه می تواند یک برگ برنده بازی باشد .
صحنه لبنان به گونه ای است که هر گونه فشاری به حزب الله و قدرت نفوذ سوریه در این کشور به طور طبیعی از قدرت  اهرم های  منطقه ای ایران در مواجهه با اسراییل و آمریکا خواهد کاست و برعکس در صورتی که حزب الله لبنان یا سوریه در لبنان دست بالا را داشته باشند ، فضا برای مانور سیاست منطقه ای جمهوری اسلامی ایران بازتر خواهد بود .

صحنه لبنان به لحاظ رقابت های ژئوپلتیک منطقه ای " بازی با حاصل جمع صفر " است و بازنده بودن یک طرف به معنای برنده شدن طرف دیگر است .

به واسطه اینکه دو طرف معادله سیاسی منطقه هیچ نرمشی نسبت به یکدیگر ندارند ، فرمول بازی با حاصل جمع صفر کماکان صحنه رقابت های سیاسی درون لبنان را برای بازیگران بزرگ منطقه ای جذاب خواهد کرد و همین جذابیت بود که در انتخابات سال گذشته میلادی ، عربستان سعودی با حمایت پشت پرده آمریکا دهها میلیون دلار به برخی گروه های سیاسی مدافع خود در لبنان داد تا خرج تبلیغات انتخاباتی خود کنند .

اهمیت امروز لبنان در صحنه خاورمیانه نه به واسطه خود لبنان که به واسطه یارگیری هایی است که دو جبهه مقابل ، در این کشور بسیار کوچک خاورمیانه ای کرده اند و این یارگیری و جبهه بندی نه از درون لبنان بلکه ازخارج  به این کشور منتقل شده است .

بنابراین خاکریز لبنان و صحنه رقابت های منطقه ای قدرت های بزرگ منطقه ای و بازیگران عمده دراین کشور ، خاکریزی مهم است و از آن جهت تعیین کننده است که شکست یا پیروزی در این کشور در واقع اهرم های طرف های عمده درگیر نزاع قدرت در منطقه را " تقویت کرده " یا  "خواهد سوزاند " .