مهناز شوقی
پیکان، خودرویی که هیچ ایرانی هنوز هم رفتنش را باور نکرده است، خودرویی که عشق بسیاری از دارندگان آن بود، خودرویی که به گفته بسیاری از کارشناسان صنعت خودرو ایران را از ورشکستگی نجات داد بنا به رسم روزگار در 25 اردیبهشت 1384 خداحافظی کرد و در آن روز جهانگیری، وزیر وقت صنایع و معادن کشور روی آخرین پیکانی که از خط تولید خارج شد، نوشت: «پیکان ارابه‌ای بود که صنعت خودرو بر دوش آن شکل گرفت و امروز به موزه می‌رود تا نظاره‌گر اعتلای این صنعت باشد.» منطقی مدیر‌عامل وقت ایران‌خودرو نیز در همان روز اعلام کرد: «وداع با پیکان به معنای آغاز دوران جدیدی در صنعت خودرو کشور است.» اما این سؤال مطرح است آیا بعد از خروج پیکان از چرخه تولید را می‌توان دوران جدیدی در صنعت خودرو تلقی کرد؟ چراکه خودرو‌هایی که در حال حاضر در کشور تولید و عرضه می‌شود نه از لحاظ کیفیت و نه از لحاظ تکنولوژی روز دنیا در سطح قابل قبولی قرار ندارند و به نوعی کشور طی این سال‌ها تبدیل به قبرستان خودروهای از رده خارج دنیا شده است.
تولید در برزخ
پیکان که37 سال در چرخه تولید بود اما در این مدت تغییرات کیفی کمتری داشته و شکل ظاهری آن تغییر چندانی نکرده بود. طی این مدت حدود 2میلیون و 500هزار دستگاه از این خودرو تولید و فقط به بازار داخلی عرضه شد چرا که این خودرو شرایط صدور را نداشت و بعد از مدتی در بازار داخلی هم بعد از بحث‌هایی مانند حفظ محیط‌زیست، افزایش مصرف بنزین از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست و برخی سازمان‌ها و ارگان‌ها‌ی مربوط جدی گرفته شد و تولید پیکان نیز در آن زمان در برزخ قرار گرفت و سرانجام نیز شرکت ایران‌خودرو پس از کشمکش‌های فراوان با دریافت 250میلیون دلار از وزارت نفت این خودرو مأنوس با مردم را از چرخه تولید حذف کرد. با وجود اینکه برخی تولید و عرضه پیکان را طی سالیان متمادی نشان درجا زدن صنعت خودرو کشور می‌دانند اما بعضی دیگر با آن عاطفی برخورد کرده و خروج این خودرو چند‌منظوره و پربرکت را به نوعی اعدام تلقی می‌کنند. در هر‌حال از آنجا که هرچیزی عمر خاص خود را دارد پیکان نیز خواهی‌نخواهی بعد از 37 سال از چرخه تولید حذف شد.
سردرگمی در بخش سیاستگذاری
با وجود اینکه بحث خروج پیکان از چرخه تولید از 2 الی 3 سال قبل از وقوع آن در کشور مطرح شده بود و سیاستگذاران و مدیران اجرایی صنعت خودرو باید برای جایگزینی آن فکری اساسی می‌کردند اما متأسفانه هنوز بعد از گذشت حدود 4 سال، خودرو جایگزین پیکان مشخص نشده است و این نشان از سردرگمی در بخش سیاستگذاری صنعت خودرو کشور دارد.
با وجود اینکه برخی پراید را عملاً جایگزین پیکان قلمداد می‌کنند و بعضی‌ها نیز منتظر تولید و عرضه لوگان با تیراژ بالا برای این منظور هستند اما لازم به ذکر است که اگر خودرویی هم به صورت جایگزین پیکان تعیین شود مسلماً امتیازات خدمات بعد از فروش پیکان و پایین بودن قیمت آن را نخواهد داشت. سیستم تولید پیکان اعم از بدنه، موتور و... به گونه‌ای بود که هر تعمیرکار ساده‌ای از عیب آن سر در می‌آورد و یا قطعات آن در سراسر کشور در حدی بود که بعضی‌ها به طنز می‌گفتند قطعات پیکان در هر مغازه بقالی یافت می‌شود.
لوگان که از آن به عنوان جایگزین نخست پیکان نام برده می‌شد ابتدا در قالب یک پروژه ارزان‌سازی خودرو تعریف و قیمت پایه آن 5 میلیون تومان تعیین شده بود اما اکنون شنیده‌ها حاکی از آن است نه تنها این خودرو را نمی‌توان با این قیمت به بازار عرضه کرد بلکه با مشکلاتی که در تأمین قطعات آن در این چند سال به وجود آمده است تولید آن در کشور با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو است به گونه‌ای که در حال حاضر به دلیل پاره‌ای مشکلات که هنوز علت دقیق آن مشخص نیست تولید خودرو «تندر 90» در شرکت ایران‌خودرو متوقف شده است. و به گفته یک منبع آگاه در صنعت خودروسازی کشور نیز در حال‌حاضر 75هزار دستگاه تندر90 به صورت «سی کی دی» وارد کشور شده است که از این تعداد 50هزار دستگاه آن در اختیار پارس‌خودرو و 25هزار دستگاه مابقی نیز در ایران‌خودرو تولید شده است. این منبع اگاه به خبر می‌گوید: تاکنون فقط بیش از25 هزار دستگاه از این خودرو به مشتریان تحویل داده شده است و خودروسازان به دلیل اینکه می‌خواهند قیمت این خودرو را افزایش دهند میزان واقعی تولید را اعلام نمی‌کنند. وی در ادامه می‌گوید: قطعاً بعد ازگذشت چند ماه از پیش‌فروش این خودرو، خودروسازان به جای تندر 90 به جایگزین کردن خودرو دیگر برای تحویل به مشتریان اقدام خواهند کرد که این امر درحال‌حاضر در حال انجام است. با این وجود عملاً جایگزینی این خودرو به جای پیکان منتفی است و مدیران صنعت خودرو و سیاستگذاران این صنعت باید به فکر یک جایگزین مناسب برای این خودرو باشند. از سوی دیگر پراید اگرچه طی این مدت توانسته رکورد پرتیراژترین تولید خودرو را به خود اختصاص دهد اما به چند دلیل یکی اینکه پیکان با همه عیب و ایرادهایی که داشت آنگونه که مردم می‌گویند ایمنی آن از پراید بیشتر بود ولی از لحاظ ایمنی پراید بسیار شکننده است. همچنین موتور نصب‌شده در این خودرو که ساخت داخل است هرچند در روزهای نخست کم‌مصرف به نظر می‌آمد اما طی این مدت که از عمر این خودرو می‌گذرد مصرف سوخت آن به موازات عمرش زیاد‌تر شده است پس نمی‌توان آن را جایگزین پیکان دانست گرچه به اندازه پیکان هم تولید شود.
تولید مجدد
شاید وقتی آخرین پیکان تولیدی کشور را به موزه می‌بردند کسی تصور نمی‌کرد این ارابه روزی دوباره از موزه بیرون بیاید اما از آنجا که خودروهای روز دنیا حداقل به لحاظ قیمت نتوانستند جای پیکان را پر کنند بحث تولید مجدد پیکان که طی این چند سال چندین‌بار در محافل خبری مطرح شد و طرح این بحث واکنش‌هایی را به دنبال داشت به طوری که برخی از نمایندگان مجلس و کارشناسان این حوزه تولید مجدد این خودرو حتی در صورت تغییر کامل موتور را بدون توجیه اقتصادی می‌دانند و معتقدند که تولید مجدد پیکان به معنی بازگشت به عقب است.
پیکان را شاید هنوز هم بتوان در استرالیا دید، محبوب‌ترین مکان‌هایی که بعد از ایران‌خودرو در آن تولید یا فروخته شده است را می‌توان انگلستان و استرالیا دانست.
نظر شما