چه عواملی در رسیدن دعای کال موثرند؟

آیت الله مجتبی تهرانی در ادامه مباحث مربوط به دعا عوامل دیگری که در اجابت دعا تاثیر دارند را نام بر و گفت : " در روایات گذشته که نقل کردم «صوم» و «صلاة» بود. ما می بینیم بعضی از روایات «وضو» را هم مطرح می‏کنند. البته نماز بی‏وضو که نماز نیست؛ اما صرف خود وضو به صورت مستقل و جدای از نماز هم برای دعا کاربرد و نقش دارد.

روایت از امام حسن (ع) است که می‌فرمودند: ای فرزند آدم، ای پسر آدم، چه کسی مثل تو است؟ و حال آنکه پروردگارت فاصله میان خودش و تو را برداشته است؛ هر وقت خواستی که به حضور او برسی، وضو می‏گیری و در برابر او می‏ایستی؛ بدون اینکه میان خودش و تو دربان یا حاجبی قرار داده باشد؛ می‏آیی و از گرفتاری‏ها و نیازت به او شکوه می‏کنی و نیازهایت را از او می‌خواهی و در کارهایت از او کمک می‌جویی. "

وی "رو به قبله نشستن" را یکی دیگر از عوامل اجابت دعا ذکر کرد و توضیح داد : " در بعضی از روایات ـ‌گرچه این‏ها را عامه نقل می‏کنندـ اینطور هست که رو به قبله بنشین و دعا کن. شخصی به نام یعلی بوده که پیغمبر اکرم(ص) به خانه او می‏رفتند و در جایی رو به قبله می‏نشستند و بعد شروع می‏کردند به دعا کردن. در یک روایت دیگر اینطور آمده است که: حضرت دست‏هایشان را بلند می‏کردند و رو به قبله دعا می‌فرمودند.

البته در متن عربی این روایت معلوم می‏شود آن خانه در مکّه و نزدیک به حرم بوده و حضرت در مکانی می‌نشستند که کعبه را می‏دیده‌اند و رو به قبله می‌نشستند. اینکه حضرت در آن جای بخصوص خانه و رو به قبله می‏نشسته، برای انتقال از خانه به صاحب‌خانه بوده است. چون می‌خواستند از صاحب این خانه تقاضا کنند. منظور اصلی از همه این آداب و شرایط، زمینه‌سازی برای «انقطاع از مخلوق و اتصال به خالق» و توجه تام به معبود است. "

استاد اخلاق در این جلسه همچنین درباره نقش این عوامل در به فعلیت رساندن دعا عنوان کرد : " مقتضی اجابت در دعا هست و دعا خودش مسلما کارآیی دارد. اما گاهی کارآیی آن ناقص است و ما می‏خواهیم با این اعمال، کارآیی دعا را تمام کنیم. دعا مثل کاشتن نشای برنج است. دعا که کردم، مثل این است که برنج را کاشته‌ام. حالا این باید سیری کند و مراحلی را بگذراند تا درست شود و کارآیی‌اش تمام شود. نشای دعا را کاشته‌ای، اما کال است؛ باید برسد.

آن نماز گاهی این نقش را دارد که موجب می‏شود دعای کال تو رسیده شود. گاهی هم دعایت بر اثر توجهاتی که در دعا داشتی، رسیده است؛ اما باید پخته شود و به فعلیت برسد. اینجا نقش آن نماز و روزه این است که دعای خام تو را پخته می‏کند. گاهی هم دعایت کاملاً پخته و در ظرف آماده است، ولی باید در صف بایستی تا نوبت تو شود؛ این صورت سوم، همان بحث تسریع در اجابت است. "