تردیدی نیست رادیو به عنوان یکی از مهمترین رسانهها در ماه مبارک رمضان نقش ویژهای در انتقال پیامهای رمضان به مخاطبان دارد.
در ذهن بسیاری از ما خاطرات ماه رمضان بیشتر با رادیو و نوای دعای سحر و فضای افطار و ترتیل دلنشین استاد محمد صدیق منشاوی در آغاز هر صبح گره خورده است. اگرچه در سالهای اخیر تلویزیون هم با سرمایهگذاری همهجانبه وارد فضای برنامهسازی در ماه رمضان شده- و البته باید با توجه به کارکرد خود مورد ارزیابی و دقت قرارگیرد- اما هنوز به خصوص در اوقات سحر میتوان گفت که رادیو طرفداران بیشتری دارد و در بسیاری از خانوادهها هنوز نوای رادیو است که با آهنگ دلنشین دعای سحر و دعای نزدیک به اذان صبح روزهداران را مهمان لحظات پرفیض ماه رمضان میکند.
به همین سبب برنامههای سحرگاهی شبکههای مختلف رادیویی در سحرهای ماه رمضان اهمیت بسیاری برای مدیران و برنامه‌سازان رادیویی دارد. شبکههای مختلف رادیویی از ماهها جلوتر تیمهای برنامهسازی سحر ماه رمضان را تعیین و با ترسیم خط مشیهای مشخص و منطبق با سیاستهای هرشبکه به تولید آیتمها، نگارش متنها و انتخاب موسیقی و آهنگ کلی برنامهها میپردازند.
اهمیت برنامههای سحرگاهی ماه رمضان تا آنجاست که مرداد امسال و یکی دو هفته مانده به آغاز ماه رمضان تمامی تهیه‌کنندگان، سردبیران و مدیران گروههای برنامه‌ساز سحر به اتاق معاون صدای جمهوری اسلامی دعوت شدند و درمورد ریز برنامهها گفتوگو کردند تا کیفیت برنامههای سحرگاهی رادیو در سطحی قابل قبول عرضه و در اختیار مخاطب قرار گیرد.
البته نکته حایز اهمیت در این میان شباهت اکثر این برنامهها از حیث قالب و محتوا به هم است. برخی از عناصر در همه این برنامهها مشترک است مثل اعلام دقایق مانده به اذان صبح و پخش دعای سحر و برخی بخشهای کارشناسی و البته پخش ابتهالات و تواشیح که معمولا در فواصل برنامهها استفاده میشود.
در این میان برنامه «بشارت سحر» که امسال از رادیو قرآن پخش میشود با رویکردی متفاوت و قرآنی سعی کرده طرحی نو دراندازد و با استفاده از ظرفیتهای بالای قرآن کریم و با عطف توجه ویژه به مقام و منزلت و ولایت حضرت بقیة‌الله الاعظم ارواحنا فداه رنگ و بوی تازهای به برنامههای سحر رادیو ببخشد.
مجموعه بخشها و آیتمهای این برنامه حول محور دعای سحر شکل گرفته است. هر برنامه موضوعی واحد دارد که برگرفته از فرازهای دعای سحر است، منتها سعی شده به جای پرداخت کلیشهای به این موضوعات از زاویهای نو و دریچهای قرآنی به مضامین دعای سحر نگاه شود.
به همین سبب با استفاده از فرازهای دعای سحر موضوعاتی ملموس و قابل پیجویی در قرآن انتخاب شده و در مورد آن سخن گفته میشود. مثلا با استفاده از فراز «اللهم انی اسالک من بهائک بأبهاه» موضوع برنامه خورشید انتخاب شده بود. موضوعاتی همچون کوه، آب، چراغ، کلمه و ... نیز از دیگر موضوعاتی بوده که در 10 روز گذشته در این برنامه مورد بحث و بررسی قرارگرفته است.
در ابتدای برنامه حدود 10 آیه از آیات قرآن که مرتبط با موضوع برنامه است به همراه ترجمه و با انتخاب قرائات زیبا از اساتید قرائت پخش میشود تا مخاطبان مهندسی موضوع در قرآن را با استفاده از روش تفسیری آیه به آیه دریابند.
یکی از بخشهای دلنشین و متفاوت این برنامه آیتم عرض ارادت به محضر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم است که بسیار مبتکرانه طراحی شده و حال و هوای نویی به برنامه میدهد. کارشناسیهای برنامه در پنج بخش و با محوریت شرح دعای ابوحمزه، شرح دعای جوشن کبیر، شرح دعای سحر، تفسیر یک آیه مرتبط با ولی عصر در هر جزء و معرفی جزء هر روز است که با چینشی متفاوت و منسجم و در زمانهای حداکثر پنج دقیقهای ضمن ارائه اطلاعات دینی و قرآنی به مخاطب، شنونده را خسته نمیکند.
همچنین بخش نمایشی برنامه که در فضایی زنده و نو و متفاوت با نمایشهای رادیویی به طرح مسایل قرآنی در قالب گفت‌وگوی دو خواهر میپردازد نیز از نکات قابل توجه این برنامه به شمار میرود، هرچند در یکی دو شب اخیر این بخش به دلایل نامعلومی متوقف شده است.
اما نقطه اوج برنامه را باید پخش متفاوت دعای سحر و طراحی هوشمندانه برای لحظات اذان صبح دانست. درواقع در این برنامه به جای پخش یکنواخت دعای سحر و صرفا اعلام زمان، با انتخاب و گزینش قطعات نهایتا بیست ثانیهای از سخنان بزرگان - که عموما شامل مسایل اخلاقی یا در ارتباط با ولی عصر است- سعی شده مخاطبان رادیو در کنار شنیدن دعای سحر یکی، دو نکته علمی و ولایی نیز فرابگیرند.
میتوان گفت این نوآوری خاصیت تکانشی خوبی برای مخاطب دارد و توجه مخاطب را به درک مسایل دینی و قرآنی تشویق میکند. پس از پخش دعای سحر فضای برنامه کاملا رنگ و بوی امام زمانی میگیرد. قطعات انتخاب شده و حتی دعای مقام معظم رهبری پیش از اذان متوجه به حضرت بقیت الله است.
در این میان آیتم نویی نیز ساخته شده که پیش از آغاز هرروز به مخاطب یادآوری میکند که روز جدید را - طبق روایت وراده در مفاتیح الجنان - مهمان کدامیک از معصومین علیهم السلام هستند. آیتمی که اگر خوب روی آن کار شود فضای دلنشین و دل انگیزی به آغاز روزهای ما میدهد. بعد از اذان نیز فضای امام زمانی ادامه پیدامیکند و عموما دعاها یا نواهایی در این بخش پخش میشود که ضمن حفظ فضای فاخر رادیو قرآن کمتر از رادیو شنیده شده است.
نکته قابل توجه در این برنامه از حیث فرمی، سرعت بالای برنامه است به گونهای که هر برنامه بدون فواصل و نواها حداقل بیست آیتم جداگانه دارد و مخاطب هیچگاه از شنیدن برنامه خسته نمیشود. همچنین در این برنامه رادیویی سحرگاهی به جز نواهای قرآنی که معمولا شامل حدود بیست فراز تلاوت قرآنی است و بخشهای کوتاه سخنان بزرگان دینی 10صدای متفاوت در طول دو ساعت استفاده شده که اسباب دلزدگی مخاطب از صداهای یکنواخت فراهم نیاید.
متنهای احساسی متین و فاخر در کنار اجرای خوب گوینده و انتخاب جدید و جذاب موضوعات نیز از دیگر نقاط برجسته و قوت این برنامه است. البته باید توجه داشت که این کار درکنار نو بودن ممکن است برای مخاطبان رادیو قرآن کمی نامأنوس باشد که در گذر زمان قابل اصلاح است.
بنابر آن چه گفته شد برنامه «بشارت سحر» را میتوان برنامهای با شاخصهای قرآنی، نو، مبتکرانه و جذاب توصیف کرد که در تکاپوی راههای جدیدی برای انتقال مفاهیم قرآنی در اوقات غیرقابل تکرار سحر است. درعین حال پراکندگی برخی بخشها، عجله در ارائه برخی آیتمها، جابجایی آیتمها به گونهای که مخاطب را دچار سردرگمی میکند از نقاط ضعف برنامه است که باید در روند کلی برنامه حتما اصلاح شود.
* مدیر گروه قرآن و تفسیر رادیو
نظر شما