او گفت: این ترجمه به دلیل استفاده از حداقل واژه‌های عربی، نشان‌دهنده رسایی زبان فارسی در بیان معانی قرآن است و مبنایی برای ادبیات این زبان به شمار می‌آید، به همین سبب شایسته است که این اثر با توجهات متولیان امر، بازیابی و تصحیح شود. آذرتاش آذرنوش، رئیس بخش عربی دایره‌‌المعارف بزرگ اسلامی در نشست «تاریخ ترجمه قرآن» که عصر روز سه‌شنبه در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران برگزار شد، ضمن بیان این مطلب که ترجمه فارسی قرآن، حادثه عظیمی در ادبیات است، اظهار داشت: نخستین ترجمه فارسی قرآن کریم همزمان با ترجمه تاریخ بلعمی محمدبن جریرطبری در سال 360 هجری صورت گرفت. این ترجمه حادثه عظیمی در ادبیات فارسی به شمار می‌آید.
وی در ادامه افزود: نخستین ترجمه فارسی قرآن کریم به دلیل استفاده از حداقل واژه‌های عربی، نشان‌دهنده رسایی زبان فارسی در بیان معانی قرآن است و مبنایی برای ادبیات این زبان به شمار می‌آید، به همین سبب شایسته است که این اثر با توجهات متولیان امر، بازیابی و تصحیح شود. وی با تشریح عملکرد مترجمان این اثر، گفت: مترجمان این اثر، جبران کاستی‌های آن را به عهده خواننده گذاشته‌‌اند تا پس از دریافتن معنای کلام متن فارسی که از نظر نحوی به شدت تحت تأثیر ساختار عربی اما از لحاظ زبانی سرشار از واژه‌های ناب فارسی بود، این معانی را در ذهن خود پردازش کنند و به جان کلام آن دست یابند. آذرنوش به استفاده از روش معادل‌یابی کلمات در این ترجمه اشاره کرد و گفت: استفاده از روش معادل‌یابی نباید سبب تحقیر و ارج ننهادن به این اثر شود. وی به بهره‌گیری از معادل‌یابی که گاهی به نامفهوم بودن عبارات و جملات می‌انجامد اشاره کرد و افزود: به سبب بیم مترجمان از تحریف کلام خدا، اصرار به پایبندی کامل به آن بود، در غیر این صورت مترجمان، آگاهی کامل به اشکالات این روش و نارسایی‌های آن داشتند. اما نکته قابل توجه این کتاب، ترجمه کلام خدا به فارسی برداشتن گامی بزرگ در ادبیات زبان فارسی است.
رئیس بخش عربی دایره‌‌المعارف بزرگ اسلامی با اشاره به غلبه ساختار عربی بر ترجمه‌های بعدی قرآن کریم اظهار داشت: با گذشت زمان این غلبه کمرنگ‌تر و کاربرد واژه‌های عربی بیشتر شد. این نویسنده به استفاده از نخستین ترجمه قرآن کریم در برگردان‌های بعدی آن اشاره کرد و یادآور شد: حتی تا امروز اکثر ترجمه‌های قرآن کریم با استفاده از ترجمه نخستین آن صورت گرفته‌اند؛ به گونه‌ای که برخی ترجمه‌ها در دوره‌های مختلف تنها تقلیدی از آن به شمار می‌آیند.
وی با اشاره به تأخیر ترجمه قرآن به زبان فارسی گفت: ناتوانی نسبی زبان فارسی در قرون نخستین هجری از یک سو و مخالفت‌های گسترده با ترجمه قرآن به سایر زبان‌ها از سوی دیگر را میتوان از دلایل اساسی تأخیر در ترجمه قرآن کریم بهزبان فارسی برشمرد. آذرنوش با اشاره به مخالفت سه فرقه بزرگ اسلامی؛ اشعری، حنبلی و مالکی با ترجمه قرآن به سایر زبان‌ها گفت: این مخالفان دلایل خود را تشکیل قرآن از کلام مستقیم خدا و ناتوانی همگان از آوردن شبیه آیات آن برمی‌شمردند.
وی افزود: در این میان ابوحنیفه به همراه دیگر متجددان که معتقد به لزوم خواندن و فهم متن قرآن توسط مسلمانان غیر غرب به ویژه ایرانیان بودند، از حامیان ترجمه این کتاب آسمانی به زبان فارسی به شمار می‌آمدند. آذرنوش با بیان این که دانشمندان ایرانی طی هزار سال، 850 ترجمه از قرآن کریم ارائه کرده‌اند، تصریح کرد: این مترجمان تمام شیوه‌های موجود در ترجمه این کتاب مقدس را آزموده‌اند و با وجود کاستی‌های برخی از آنها، با کمی دقت و توجه میتوان جریان روح و خط اصیل قرآن را در سطور آن دریافت. رئیس بخش عربی دایره‌‌المعارف بزرگ اسلامی در پایان ابراز امیدواری کرد که روزی با کمک جمعی از متخصصان، ترجمه‌ای استاندارد از قرآن ارائه شود تا حداقل برای چندین سال مرجع مترجمان و مخاطبان قرار بگیرد.
نظر شما