محیط‌ زیست‌ را فراموش نکنید!

توجه به مقوله محیط زیست و اهمیت آن در زندگی امروز نسل بشر امری است که نمی توان از آن به سادگی گذشت. اهمیت فرهنگسازی در این مقوله در ایران وظیفه ای است که باید به جد به آن پرداخت. در غیر این صورت در آینده ای نه چندان دور محیط زیستی در ایران باقی نخواهد ماند که از آن حفاظت شود. بی تردید اهمیت وجایگاه حقوق محیط زیست به بهترین شکل آن در اصل پنجاهم قانون اساسی متبلور شده وپیام آور این مهم می باشد که مسایل زیست محیطی یک امر کاملا فرابخشی بوده ومی بایست کلیه آحاد جامعه علی الخصوص سازمان ها ودستگاها هر یک به فرا خور توان وکارائی تشکیلات خود در حفظ ونگهداری از محیط زیست بعنوان یک وظیفه عمومی از هر فعالیتی که باآلودگی ویا تخریب غیر قابل جبران محیط زیست همراه باشد. آلودگی محیط زیست از اوایل قرن بیستم شروع شد ولی در همان اوان، فقط عده محدودی از مردم از قبیل معدنچیان و کارگران کارخانه‏ها در معرض خطر بودند. ولی امروزه تمام مردم جهان به طور عام و مردم کشورهای صنعتی به طور خاص در معرض زیان‏های ناشی از آلودگی محیط هستند. امر محیط زیست مهم‌ترین مسئله کشور است، چرا که هیچ چیز مهم‌تر از هوا، آب، و خاک سالم برای ادامه‌ زندگی ملت نیست. اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و مواد قانونی پرشمار دیگر، مؤید این امر است. اما، متأسفانه موضوع محیط زیست تاکنون هیچ جایگاهی در برنامه‌های اعلامی و شعارهای انتخاباتی نامزدان ریاست جمهوری نداشته است. با توجه به این موضوع، درخواست‌هایی که در این مورد می‌توان از رئیس‌جمهور آینده داشت، به این قراراست:

1- حفاظت از محیط زیست را به‌ یکی از شعارهای انتخاباتی بدل سازند و برای دولت آینده، برنامه‌ محیط زیستی قوی طراحی کنند. شعار انتخاباتی می‌تواند مضمونی شبیه به این داشته باشد: حفظ محیط زیست، محور توسعه‌ پایدار.

2- اعلام کنند که التزام دولت آینده به «قانون حفاظت و به‌سازی محیط زیست» و دیگر قوانین محیط زیستی التزامی عملی و مؤثر خواهد بود.

3- یک شخصیت برجسته‌ محیط زیستی را که سابقه‌ای روشن در این زمینه دارد، به عنوان معاون خود و رئیس آینده‌ سازمان حفاظت محیط زیست معرفی کنند.

در این راستا، پیشنهاداتی را نیز می‌توان در این مورد مطرح کرد:

1- دولت آینده با ارائه‌ لایحه به مجلس شورای اسلامی، در مورد تغییر ترکیب شورای عالی حفاظت محیط زیست که عالی‌ترین نهاد ناظر بر محیط زیست کشور است، اقدام کند. لازم است در این شورا، علاوه بر وزیران و دیگر مسئولان دولتی، نمایندگانی از دیگر قوای سه گانه، اشخاصی از دانشگاه‌ها و مؤسسه‌های تحقیقات محیط زیست و منابع طبیعی، و سازمان‌های غیردولتی حضور داشته باشند تا شورای یادشده استقلال رأی کافی در برابر مدیران اجرایی که نوعاً به دنبال اجرای برنامه‌های اقتصادی زود بازده هستند، داشته باشد. این تغییر می‌تواند یادگاری برجسته از دولت شما باشد برای دولت‌های دیگر و نسل‌های آینده‌ این سرزمین.

2- دولت آینده، برنامه‌ تنظیم خانواده‌ منسجمی داشته باشد تا رشد جمعیت کشور متوقف شود؛ در حال حاضر، تغذیه و اشتغال همین جمعیت با فشار سنگین بر محیط زیست و منابع تجدید ناپذیر خداداد تأمین می‌شود که ادامه‌ این وضعیت ما را به جای «توسعه‌ پایدار» به سوی تخریب پایدار اقتصاد و محیط زیست می‌راند.

3- دولت آینده، طرحی را برای «مدیریت جامع کوهستان» با کمک استادان دانشگاه، فعالان حوزه‌ محیط زیست و منابع طبیعی، و سازمان‌های مردم نهاد تنظیم کند.

4- دولت آینده، «حفاظت کاغذی» مناطق چهارگانه را به حفاظتی واقعی تبدیل کند و از اجرای طرح‌های «توسعه» در آن‌ها جلوگیری کند. همچنین، دولت وسعت مناطق حفاظت شده را به حداقل ده درصد از گستره‌ کشور برساند.

5- دولت آینده، به جای تصویب طرح‌های رنگارنگ احداث کارخانه و ساختن راه و سد و مانند این‌ها، حداقل یک دوره‌ یک ساله را به ارزیابی انتقادی طرح‌های توسعه‌ای که دولت‌های پیشین اجرا کرده‌اند، اختصاص دهد. دولت باید این ارزیابی‌ها را برای همه‌ افراد و سازمان‌ها آزاد اعلام نماید و اسناد طرح‌ها را در دسترس پژوهش گران قرار دهد.

از آن جا که درآمد ارزی کشور و بخش بسیار بزرگی از درآمدهای داخلی کشور ما، با فروش نفت به دست می‌آید، هزینه نکردن و ذخیره‌سازی درآمدها هیچ زیانی به اقتصاد (حتی در کوتاه‌مدت) وارد نخواهد کرد. در دراز‌مدت، ثابت خواهد شد که اجرا نکردن بسیاری از این طرح‌ها، سود بیشتری برای کشور خواهد داشت.

مدیر گروه دیده‌بان کوهستان و انجمن کوهنوردان ایران