سوال و استیضاح از اهرمهای نظارتی قوه مقننه بر قوه مجریه است، نمایندگان برای آنکه بتوانند به خوبی بر قوه مجریه نظارت کنند، باید دارای اهرمهای نظارتی باشند. یکی از این اهرمها سوال است؛ سوال باعث خواهد شد که از یک سو نظارت مجلس بر دولت اعمال شود و از سوی دیگر وزرا می فهمند که بر عملکردی که دارند نظارت خواهد شد. لذا زمانی که برای نمایندگان سوالی از عملکرد وزیری پیش می آید نخست در کمیسونهای تخصصی و پس از آن اگر قانع نشدند در صحن علنی مجلس سوالشان را مطرح می کنند. اما صرف انجام سوال نتایجی را در بر دارد. اول آنکه با این سوال شان نظارتی مجلس به اجرا گذاشته می شود.دوم، مسئول احساس کند که مورد نظارت است، اما در عین این نتایج سوال زمینه ای است برای استیضاح یعنی اینکه وقتی نمایندگان سوال می کنند و می بینند که وزیر مربوطه پاسخگو نیست زمینه برای این فراهم می شود که آن را استیضاح کنند. اما تفاوت استیضاح با سوال در این است که در سوال تنها نماینده ای که از وزیر سئوال کرده سئوال می کند اما در استیضاح نمایندگان می توانند به عنوان مخالف یا موافق وزیر صحبت کنند و نهایت هم در استیضاح بر خلاف سوال وزیر برای ابقا در مقام خود باید رای اعتماد دوباره نمایندگان را اخذ نماید آن چیزی که به شفاف شدن موضوع مورد مناقشه نمایندگان ملت و دولتمردان منجر خواهد شد.
تنها عملکرد وزیر نیست که موجد استیضاح می شود، نمایندگان حق دارند از تمام شئون وزیر سوال کنند و او را مورد استیضاح قرار دهند و این استدلال که استیضاح فقط منوط به عملکرد وزرا می باشد بر اساس قانون اساسی صحت ندارد.
قطعا عملکرد قوای سه گانه باید مطابق قانون اساسی باشد و در این زمینه قانون اساسی هم وظایف قوای سه گانه را مشخص کرده است. در قانون اساسی این مسئله مطرح شده که وقتی نیمی از اعضای هیئت دولت تغییر کنند رئیس جمهور باید برای کل کابینه رای اعتماد بگیرد و طبق قانون اساسی مرجع تفسیر قانون اساسی شورای نگهبان است؛ این موضوع مناقشه ای است که احتمالا از امروز به آن دامن زده شود. باید توجه داشت که شورای نگهبان نمی تواند خارج از اصول قانون تفسیر کند. باید گفت بر اساس قانون در مورد این موضوعات این شورای نگهبان است که رفع ابهام خواهد کرد نه اینکه خودش ابهامی را بیافزاید و لذا شورای نگهبان هر نظری را که مطرح کند تبیین کننده خواهد بود. اما اگر در مورد اینکه این نیم کابینه ای که در قانون اساسی به آن اشاره شده منظور اشخاص هست یا وزارتخانه ها به نظر این گونه می رسد که باید وزارتخانه ها باشد نه اشخاص.
نظر شما