در اجرای طرح هدفمندکردن یارانه‌ها اختلاف نظری وجود ندارد و اجرای طرح بی تردید لازمهی توسعه کشور است اما باید به این موضوع توجه داشت که حضور بخش خصوصی در جریان اجرای طرح، یک لازمه توفیق طرح است. منتها برای توفیق در اجرا طبعا هم‌فکری و نزدیک شدن نظرات لازم است.
باید قیمت‌ها را در اقتصاد ایران واقعی کنیم و میزان انحرافات قیمتی در کالاها و خدمات را کم کنیم که تخصیص بهینه منابع صورت گیرد. برای توفیق در این کار همکاری بین دولت و فعالان اقتصادی میتواند حاصل شود و تردیدی نیست برای حصول این توفیق یک‌سری نکات لازمه اجراست.
در این راستا اول بحث شفافیت برنامه اجرایی است. ارقامی که دولت اعلام میکند و این ارقام به بودجه‌ی کل کشور تنه می زند. این کار، کار بزرگی است. لازمهی کاری به چنین بزرگی شفافیت در برنامه اجراست. ما باید امکان برنامه‌ریزی برای واحدهای اقتصادی به میزان زمان کافی را بدهیم.
مدیر واحد تولیدی باید از چند سال قبل‌تر بداند که چند سال بعد فلان نهاد تولیدی افزایش قیمت خواهد یافت و او به دنبال عوض کردن تکنولوژی خود و بالا بردن بهره‌وری باشد و خود را آماده کند. پس توفیق ما در این برنامه، پیش‌آگهی‌های لازم است نه سورپرایز کردن.
«مدیران واحدهای تولیدی و خدمات نباید در یک حالت بلا تکلیفی خود را حس کنند» بر این اساس باید گفت که ابهام به اجرا کمک نمی‌کند برعکس شفافیت است که به اجرا کمک میکند. علاوه بر آن فرصت کافی برای تطبیق بنگاه‌های تولیدی با فرآیند تغییر داده شود.
مسئله دوم که باید آن را مد نظر داشت مسئله توجه به اهداف است. گاهی در حین اجرا جوری گرفتار مشکلات اجرایی میشویم که اهداف یادمان می‌رود.
پرسشی که در این میان باید به آن اشاره کرد این است که «هدف اصلی از طرح هدفمندکردن یارانه‌ها چیست و چرا بهدنبال واقعی‌کردن قیمت‌ها هستیم؟»
به شخصه اعتقاد دارم در طول سالیان به این نتیجه رسیدهایم که اگر قیمت‌ها واقعی نباشد به اسراف منجر میشود. تخصیص بهینه منابع را از طریق مکانیزم قیمت، بهتر از دلسوزی‌های مداخله‌جویانه دولت در مکانیزم قیمت‌ها می‌توانیم به آن برسیم.
نکند به خاطر توفیق در طرح و نگرانی از بالا رفتن قیمت‌ها دخالت دولت را در تولید و توزیع توجیه کنیم. این تناقض ایجاد میکند. این کار را می‌کنیم که دولت کمتر در مکانیزم بازار دخالت کند.
به گونه ای نباشد که برای جبران بعضی از عوارض ناگزیر به این مداخلات دامن بزنیم. این نکته بسیار دقیقی است که توجه عزیزان ما در مجلس و در سطح سیاستگذاری را می‌طلبد.
ما باید به این موضوع برسیم که انحرافی که در سیستم اقتصادی ایران که به دلیل تفکرات وارداتی ایجاد شده بود انحراف از بازار اسلامی بود. مفهوم مکانیزم بازار رقابتی پیش و بیش از هر کسی به فقه اسلامی بر می‌گردد و مفهوم وارداتی از نظام سرمایه‌داری غرب نیست.
گفتنی است لازمه توفیق در این برنامه را توانمندسازی بخش خصوصی است و در همین رابطه باید به این نکته اشاره کرد که در هدفمندکردن یارانه‌ها تخصیص منابع حاصل از افزایش قیمت‌ها ما باید انتخاب خود را بین دو نگاه تولید محور یا مصرف محور کرده باشیم. به طور ناگفته ما قیمت را که برای تولیدکننده در بخش انرژی در نظر گرفته بودیم بیشتر قیمتی بود که برای مصرف کننده در نظر گرفته بودیم.
باز هم باید این پرسش را مطرح کرد که «آیا در جریان بهینه‌سازی دنبال افزایش بهره‌وری هستیم یا خیر؟ و آیا بهدنبال افزایش بنیه تولید ملی هستیم یا نه؟ »
«اختصاص سی درصد از یارانه ها به تولید شایسته نگاه تولید محور نیست»، بنا براین باید گفت که همین سی در صد هم که تخصیص یافته باید دقت کنیم به نحوی مصرف شود که بنیه تولیدی را در قسمت درآمدی و در قسمت هزینه‌ای افزایش بدهد. اولویت را هم به تغیر تکنولوژی و افزایش بهره‌وری بدهیم.
نباید ایطور باشد که به واحدهای اقتصادی که انرژی بیشتر مصرف میکنند، تخصیصی بدهیم ولی نظارت کافی صورت نگیرد و این بسته‌های حمایتی از جای دیگری سر در بیاورد. این توجه دولت که به واحدهای تولیدی بزرگتر کرده توجه عملیاتی خوبی است، اما توجه کنید واحدهای کوچک و متوسط که مورد توجه قرار نگیرند و از تسهیلات برخوردار نباشند، قیمت بازار توسط آنها تعیین میشود؛ لذا ما پول را خرج کرده‌ایم و کنترل قیمت هم نداشته‌ایم، این نکته دقیقی است.
موضوع دیگری که اخیرا در فضای اقتصادی ایران وجود دارد رفتار های غرب با ایران است. این موضوع در شرایط کنونی اقتصاد ایران مسئله‌ای نیست که نسبت به آن تغافل کنیم. آثار منفی امواج این رفتار های غرب میتواند توفیق دستیابی به طرح را تحت تاثیر قرار دهد و همزمان باید علاوه بر اقدامات سیاسی لازم، اقدامات اقتصادی لازم را برای بهبود شرایط داشته باشیم.
گفتنی است که مسئله تورم و اثری که عدم اصلاح نرخ ارز میتواند داشته باشد در بنیه رقابتی واحدهای تولیدی هم اثر میگذارد و نباید از نظر دور داشت که عوامل برون سیستمی طرح را در نظر بگیریم.
- رییس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران
نظر شما