بررسی جمعیت شناسان نشان می دهد که جامعه ایران به سوی سالمندی حرکت می کند و در سالهای بعد هم ایران مانند ژاپن کشور سالمندی می شود.
زهرا تالانی: کارشناسان و متخصصان این حوزه معتقدند که برای این گروه باید امکانات و شرایطی فراهم شود تا مانند جمعیت جوان امروز دچار مشکل نشوند. از این رو موسسه مطالعات جمعیتی آسیا و اقیانوسیه و عضو هیات علمی موسسه مطالعات جمعیتی آسیا و اقیانوسیه یک مطالعه تطبیقی درباره سیاستهای مرتبط با سالمندی جمعیت در کشورهای منتخب در حال توسعه و توسعه یافته انجام داده است.مجری طرح دکتر محمود مشفق استادیار جمعیت شناسی است.
وی درباره اهداف این مطالعه می گوید:برای برنامه ریزی صحیح برای سالمندان باید بدانیم کشورهایی که اکنون سالمندی را تجربه می کنند و ما نیز در آینده وضعیتی مشابه با آنها خواهیم داشت، چگونه با مسئله سالمندی جمعیت برخورد کرده اند؟ آن دسته از کشورهایی که در مسیر سالمندی جمعیت قرار دارند و وضعیتی شبیه ما دارند، چه سیاست های در پیش گرفته‌اند؟ سیاست های جمعیتی، اجتماعی، اقتصادی و... مرتبط با سالمندی جمعیت با توجه به تجربه عملی کشورها کدام هستند؟
این طرح پژوهشی در جهت پاسخگویی به سوالاتی از این دست انجام می شود. در این طرح پژوهشی با رویکردی تطبیقی به بررسی سیاستهای مرتبط با سالمندی جمعیت در کشورهای توسعه یافته از جمله انگلستان، آلمان، ژاپن، فرانسه و کشورهای در حال توسعه از جمله ایران، کره جنوبی، ترکیه و مصر می پردازد و هدف از آن پیشنهاد مجموعۀ توصیه های سیاستی، جهت مواجهه با ابعاد مختلف سالمندی در کشور است.در این تحقیق سعی شد به سوالات زیر پاسخ داده شود:
1- روند شاخص های سالمندی جمعیت در کشورهای منتخب در حال توسعه و توسعه یافته چگونه است؟
2- کشورهای منتخب چه نوع سیاست‌ها و برنامه های جمعیتی، اقتصادی، اجتماعی و بهداشتی را در باره سالمندی جمعیت در پیش گرفته اند؟
3- چگونه می توان از تجربیات بین المللی در تدوین سیاستهای کارآمد سالمندی جمعیت استفاده کرد؟
4- با توجه به تجربه کشورهای منتخب عمده ترین راهکار های مؤثر در برخورد با مسئله سالمندی جمعیت کدام ها هستند؟
برای شروع تحقیق ابتدا از جامعه آماری باید پرسیده می شد که آیا سالمندی مسئله مهمی است یا نه.در جدول زیر توزیع فراوانی و درصدی نظرات متخصصان در مورد مسئله بودن سالمندی آورده شده است:
| گویه ها | بله | خیر | جمع | |
| در حال حاضر سالمندی جمعیت در کشور یک مسئله جمعیتی است؟ | تعداد | 13 | 37 | 50 |
| درصد | 26 | 74 | 100 | |
| درآینده(20سال بعد) سالمندی جمعیت تبدیل به یک مسئله جمعیتی می شود؟ | تعداد | 40 | 10 | 50 |
| درصد | 80 | 20 | 100 | |
در تمام کشورها نهادهای حمایتی وجود دارند که در دوران سالمندی از آنها حمایت می کنند.در کشور ما هم هرچند نقش پررنگی ندارند اما این نهادها وجود دارد.در جدول زیر از جامعه آماری پرسش شده که نقش کدام نهاد حمایتی در حمایت از سالمندان مهم تر است؟
| گویه ها | اولویت اول | اولویت دوم | اولویت سوم | |
| وزارت بهداشت | تعداد | 13 | 15 | 1 |
| درصد | 31.7 | 44.1 | 16.7 | |
| وزارت رفاه | تعداد | 18 | 15 | 2 |
| درصد | 43.9 | 44.1 | 33.3 | |
| سازمان بهزیستی | تعداد | 10 | 4 | 3 |
| درصد | 24.4 | 11.8 | 50 | |
| جمع | تعداد | 41 | 34 | 6 |
| درصد | 100 | 100 | 100 | |
اما چرا جامعه ایران به سمت سالمندی پیش می رود؟چه دلیلی سبب شده تا آینده ایران با بجران سالمندی مواجه باشد.در جدول زیر از پرسش شوندگان پرسیده شده که کاهش سطح باروری یا افزایش امید به زندگی دلیل این موضوع است:
| گویه ها | تعداد | درصد |
| کاهش سطح باروری | 12 | 25 |
| افزایش امید به زندگی | 1 | 2.1 |
| هر دو مورد | 33 | 68.8 |
| هیچکدام | 2 | 4.2 |
| جمع | 48 | 100 |
سال گذشته که موضوع کاهش جمعیت در کشور مطرح شد و کارشناسان نسبت به این موضوع هشدار دادند،برخی سیاستهای جمعیتی از سوی دولت تنظیم شد تا مشوق افزایش جمعیت باشد و در مجلس هم تصویب شدند.در جدول زیر سوال شده که آیا دولت باید در این موضوع دخالت کند یا خیر؟و آیا دولت در سطح باروری برای پیش گیری از کاهش جمعیت در سن و سالمندی جمعیت موثر است؟
| گویه ها | تعداد | درصد |
| بله | 26 | 52 |
| خیر | 24 | 48 |
| جمع | 50 | 100 |
همانطور که جمعیت سالمند در کشور افزوده می شود اما نقش حمایتی خانواده ها از آنها کم می شود و در حالیکه خانواده در گذشته گسترده بود امروز هسته ای شده و سالمندان گاها در مراکز نگهداری سپرده می شوند.در جدول زیر از جامعه آماری در مورد عوامل کاهش میزان حمایت و پشتیبانی خانواده ها از سالمندان سوال شده است:
| گویه ها | تعداد | درصد |
| کاهش تعداد فرزندان خانواده ها | 17 | 54.8 |
| کاهش تعداد زنان خانه دار | 3 | 9.7 |
| افزایش طول سالمندان | 1 | 3.2 |
| نیاز به مراقبتهای بیشتر در دوره سالمندی | 9 | 29 |
| عوامل دیگر | 1 | 3.2 |
| جمع | 31 | 100 |
اما افزایش جامعه سالمندی چه عواقبی دارد و چرا از نظر متخصصان جمعیت شناسی یک بحران محسوب می شود؟
| گویه ها | اولویت اول | اولویت دوم | |
| افزابش بار وابستگی سالمندان | تعداد | 29 | 7 |
| درصد | 65.9 | 19.4 | |
| کاهش جمعیت در سن کار | تعداد | 9 | 13 |
| درصد | 20.5 | 36.1 | |
| سالخورده شدن نیروی کار | تعداد | 4 | 9 |
| درصد | 9.1 | 25 | |
| کاهش حجم جمعیت در سطح ملی | تعداد | 2 | 1 |
| درصد | 4.5 | 2.8 | |
| افزایش ورود مهاجران خارجی به کشور | تعداد | - | 6 |
| درصد | - | 16.7 | |
| جمع | تعداد | 44 | 36 |
| درصد | 100 | 100 | |
چه سیاستهای جمعیتی به افزایش جمعیت کمک می کند تا جامعه ایرانی با بحران سالمندی مواجه نشود؟افزایش مرخصی زایمان یا اختصاص مرخصی استحقاقی به پدران.در جدول زیر انواع سیاستهای جمهیتی که به عنوان مشوق از سوی دولت در نظز گرفته شده و از پرسش شوندگان پرسیده شده که کدام بهتر است؟
| گویه ها | خیلی زیاد | زیاد | متوسط | کم | خیلی کم | جمع | میانگین | |
| پوشش بیمه اجباری درمان رایگان مادران | تعد اد | 24 | 13 | 6 | 3 | 2 | 48 | 4.1 |
| درصد | 50 | 27.1 | 12.5 | 6.3 | 4.2 | 100 | ||
| دادن وام مسکن به زوجین تازه ازدواج کرده | تعداد | 21 | 13 | 11 | 1 | 2 | 48 | 4 |
| درصد | 43.8 | 27.1 | 22.9 | 2.1 | 4.2 | 100 | ||
| افزایش مرخصی زایمان با حقوق | تعداد | 22 | 9 | 8 | 6 | 3 | 48 | 3.9 |
| درصد | 45.8 | 18.8 | 16.7 | 12.5 | 6.3 | 100 | ||
| اختصاص سبد تغذیه رایگان ماهانه به مادران شیرده | تعداد | 16 | 16 | 10 | 5 | 1 | 48 | 3.9 |
| درصد | 33.3 | 33.3 | 20.8 | 10.4 | 2.1 | 100 | ||
| فراهم کردن امکان حضور منعطف و ساعات کار موظف زنان شاغل باردار و دارای بچه زیر 5 سال | تعداد | 17 | 13 | 11 | 6 | 1 | 48 | 3.8 |
| درصد | 35.4 | 27.1 | 22.9 | 12.5 | 2.1 | 100 | ||
| طرح بازنشستگی برای مادران و زنان خانه دار | تعداد | 17 | 10 | 11 | 7 | 2 | 47 | 3.7 |
| درصد | 36.2 | 21.3 | 23.4 | 14.9 | 4.3 | 100 | ||
در نتیجه گیری این تحقیق عنوان شده است که سالخوردگی جمعیت در ایران امری محتوم و اجتناب ناپذیر است. و الگوها و روندهای آن تندتر از سایر کشورهای منطقه است. همچنانکه می دانیم هر پدیده جمعیتی اگر به موقع مدیریت نشود تبدل به بحران خواهد شد. لذا پدیده سالمندی مستلزم سیاستگذاری های جمعیتی است.
بنابراین این سیاست ها باید در دو بعد سیاستهای اقتصادی ، اجتماعی و سیاست های تعدیل ساختاری از طریق اثر گذاری بر سطح باروری و جلوگیری از کاهش آن و حفظ آن در سطح جانشینی بر اساس نظرات اجماعی کارشناسان جمعیتی بین 2.5 – 2 فرزند برای هر مادر پیگیری شود.
45232
نظر شما