نوزده تصویری را که مشاهده میکنید، برگرفته از مستند تلویزیونی هیرکان (بخش پارک ملّی گلستان) است؛ مستندی که ارزش چندبار نگاه کردن را هم دارد و در نوشتار پیش رو به برخی از دلایل این جذابیتها اشاره کردهام.
چندی پیش، شبکهی مستند سیمای جمهوری اسلامی ایران اقدام به پخش یک مجموعهی تلویزیونی با نام هیرکان کرد. کاری از مستندسازجوان و خوشفکر سینمای ایران، سعید نبی. یکی از قسمتهای این مجموعه با نام پارک ملّی گلستان تاکنون چندبار پخش شده است؛ مستندی که شاید برای نخستین بار میکوشد تا با به تصویر کشیدن جلوههایی از حیات گیاهی و جانوری این پارک ناهمتای ایرانی، دلایل ارزشمندی آن را برای مخاطب شرح دهد.
نکتهی غافلگیرکنندهی این مستند، شاید شروع توفانیاش است که با ضجههای مردمی آغاز میشود که در سیل سالهای نخستین دههی هشتاد در شرق استان گلستان، همهی زندگی و عزیزانشان را از دست دادهاند ... و آنگاه در تعلیقی کنجکاوانه، مخاطب را آرام آرام با خود میکشاند به ژرفای زیباییهای یک محیط رؤیایی که در آن همهی اجزاء بومسازگان (اکوسیستم) در آرامش و امنیت به زندگی خویش مشغولند تا این که صدای مهیب بلدوزرهای وزارت راه شنیده میشود که دارند به بهانهی مقابله با سیل، جاده را تعریض کرده و بدینترتیب آرامش را از زیستمندان پارک ملی گلستان میربایند و صحنههایی از مرگ دلخراش جاندارانی که در زیر چرخ اتومبیلهای محور گرگان به مشهد جان دادهاند؛ پایان بخش این سکانس غمبار اما جسورانه است.
در حقیقت، سکانس پایانی این مستند ارزشمند و زیبا که به تندی سیاستهای طبیعتستیزانهی دولتهای وقت را به نقد میکشد، پاسخی است بر دلایل بروز سیل در پایین دست تنگراه و پارک ملی گلستان. زیرا آشکار است که وقتی درختان را ریشه کن کنیم به بهانهی توسعه و راهسازی، روح آن درختان جانداده، سرانجام انتقام خویش را در قالب سیلهایی ویرانگر از مردم پایین دست خواهند گرفت.
یادمان باشد که بزرگی پارک ملّی گلستان به ۵ صدم درصد از مساحت ایران هم نمیرسد، با این وجود، بیش از ۱۳۰۰ گونهی گیاهی (حدود 20 درصد مجموع گیاهان ایران) را در خود جای داده است که ۲۰ نوع از آنها در هیچ نقطهی دیگری از کره زمین یافت نمیشوند؛ در اهمیت این واقعیت، همان بس که بدانیم: در تمام خاک کشور انگلستان، حتا یک گونهی اندمیک انحصاری) گیاهی وجود ندارد.
باشد که قدر این اندوختههای زیستی و بی نظیر خود را بیشتر بدانیم و البته دعا کنیم تا مانند سعید نبی، مانی میرصادقی، فرهاد ورهرام، رامین ندافی، فتحالله امیری، فخرالدین سیدی و ... بیشتر در این دیار تکثیر شود؛ مستندسازان طبیعت دوست و هوشمندی که هنرمندانه کوشیدهاند تا طبیعت ایران را به رخ جهانیان بکشانند.
برای مطالعه بیشتر:
- همه چیز در باره پارک ملی گلستان
- در گلستان دریافتم که تنها نیستم!
نظر شما