ژاپنی ها نیروگاه هسته‌ای بحران زده فوکوشیما را چطور پاکسازی می‌کنند؟

محمود حاج‌زمان: خروج میله‌های سوخت راکتورهای صدمه دیده، مرحله مهمی در پایدارسازی کل نیروگاه هسته‌ای فوکوشیما به شمار می‌رود. به دنبال آسیب‌های غیر قابل جبرانی که سونامی سه سال پیش برای این نیروگاه هسته‌ای ژاپن به بار آورد، مسئولان شرکت تپکو (بهره‌بردار نیروگاه) کار خارج ساختن میله‌های سوخت را از راکتور واحد 4 این نیروگاه آغاز کرده‌اند. به گفته شرکت تپکو، عملیات خارج کردن نخستین میله از اولین مجموعه 22 تایی میله‌های سوخت دو روز طول خواهد کشید.

به گزارش بی‌بی‌سی، در مجموع بیش از 1500 مجموعه میله سوخت باید از این واحد خارج شود؛ عملیاتی که از سوی متخصصان کاری بسیار پرخطر توصیف شده است و حدود یک سال نیز طول خواهد کشید. به گفته آنان، انفجار هیدروژن پس از زلزله و سونامی اسفند ۱۳۸۹ باعث شده تا استخرهای ذخیره این تاسیسات مستعد بروز لرزه‌های بیشتری باشند.

میله‌های سوخت لوله‌هایی به طول چهار متر هستند که با قرص‌های اورانیومی پر شده‌اند. ترسی که در خصوص خارج ساختن این میله‌ها وجود دارد این است که برخی از این قرص‌ها طی فاجعه سونامی آسیب دیده باشند. زمانی‌که سونامی با این نیروگاه برخورد کرد، سیستم‌های خنک‌سازی سه راکتور از مجموع چهار واحد نیروگاه را از کار انداخت؛ و این منجر به ذوب شدن بخشی از راکتورها گردید. واحد 4 اگرچه تحت تعمیر قرار گرفت و میله‌های سوخت آن حفظ شد، اما انباشت هیدروژن در این واحد باعث وقوع انفجار و خرابی سازه آن گردید.

فرایند مهم
فرایند خارج ساختن میله‌های سوخت که به دنبال چندین ماه تعمیر و برنامه‌ریزی انجام می‌گیرد، دیروز (دوشنبه) بعد از ظهر به وقت محلی آغاز شد. در ساعت 15:18 دقیقه (9:48 دقیقه صبح به وقت ایران)، بیرون کشیدن نخستین میله سوخت توسط جرثقیل آغاز شد٬ جرثقیل کوچکی که به تازگی نصب شده و درون استخر راکتور پایین می‌رود تا به هر کدام از میله‌های سوخت چنگ بزند و آن را بیرون بکشد.

بیرون کشیدن میله‌های سوخت در گروه‌های 22 تایی انجام می‌شود که پس از خارج شدن، درون محفظه‌ای پر از آب قرار می‌گیرند. خارج کردن هر مجموعه بین 7 تا 10 روز طول می‌کشد. به گفته متخصصان آب‌بند بودن محفظه‌ها بسیار مهم است، تا از تماس میله‌های سوخت با هوا جلوگیری شود. تماس میله‌های سوخت با هوا خطر گرم شدن بیش از حد آنها و ایجاد آلودگی‌های احتمالی را به دنبال خواهد داشت. پس از خارج کردن میله‌های سوخت، آنها را درون استخری به مراتب امن‌تر مجهز به سیستم خنک‌سازی قرار می‌دهند.

بیم‌ها و امیدها 
در ماه‌های اخیر، نیروگاه هسته‌ای فوکوشیما با مشکلات بیشتری درگیر بوده که از جمله می‌توان به مجموعه‌ای از نشت آب سمی و خطاهای کارگران اشاره کرد.

با این وجود، مسئولان شرکت تپکو امیدوارند همه چیز مطابق برنامه پیش رود. یوشی‌هیده سوگا، سخنگوی ارشد دولت ژاپن می‌گوید: «ما امیدواریم که این فرایند به نحوی پیش رود که هیچ مزاحمتی برای ساکنان محلی ایجاد نکند؛ و برداشت میله‌های سوخت طبق برنامه زمان‌بندی، به درستی و در سلامت کامل انجام شود.»

شونیچی تاناکا، رئیس سازمان رگولاتوری هسته‌ای ژاپن هشدار داده که خرده سنگ‌های ناشی از انفجار که به درون استخر راکتور ریخته‌اند، می‌توانند در انجام پروژه مشکل‌ساز شوند. خبرگزاری کیودو از قول وی می‌گوید: «با سوخت نیروگاه باید به دقت رفتار شود. در صورتی‌که به دلیل وجود خرده سنگ‌ها میله‌های سوخت درون چارچوب خود گیر کرده باشند، لازم است اطمینان حاصل شود که هیچ کدام از آنها به زور بیرون کشیده نشود.»

فرایند خارج ساختن میله‌های سوخت از واحد 4 نیروگاه که در اینفوگراف بالا نشان داده شده است به این شرح است:

1. جرثقیل کوچک میله‌های سوخت مصرف شده را از استخر ذخیره‌سازی بیرون می‌کشد. پوسته محافظی بالای ساختمان راکتور آسیب دیده ساخته شده است. 1331 میله سوخت مصرف شده و 202 میله سوخت مصرف نشده باید از واحد شماره 4 بیرون کشیده شود.
2. میله‌های سوخت به دقت درون محفظه‌های فلزی مخصوصی قرار داده می‌شود. هر کدام از این محفظه‌ها 90 تن وزن دارند، و می‌توانند 22 میله را در خود جای دهند.
3. جرثقیل بزرگ‌تر محفظه پر شده را به خارج از استخر منتقل می‌کند، آنها را از ساختمان نیروگاه پایین می‌برد و روی کامیون مخصوص قرار می‌دهد. سپس محفظه‌ها را به استخر ذخیره‌سازی امنی در محل خود نیروگاه منتقل می‌شوند.

۵۳۲۷۵