عقلانیت و اعتدال، نیاز ضروری جهان امروز/اندیشمندان ایران و کره جنوبی از دین، صلح و امنیت جهانی گفتند

نام سخنران

خلاصه اظهارات

آيت‌الله محمدعلي تسخيري، مشاور مقام معظم رهبري در امور جهان اسلام

* اميدوارم بتوانيم از فضاي به وجود آمده در دوران پسابرجام كه در آن روابط سياسي و اقتصادي، زمينه بيش‌تري براي توسعه روابط فرهنگي ايجاد مي‌كند، استفاده بهتري كنيم.

* مطرح كردن موضوع اين جلسه با عنوان «دين، صلح و امنيت جهاني»، مخصوص يك كشور و يا يك منطقه نيست؛ بلكه با منفعت و مصلحت كل جهان ارتباط دارد؛ زيرا اين موضوع، رابطه با فطرت انساني دارد، امنيت و صلح، به طور طبيعي از انگيزه و غريزه خوددوستي انسانيت نشو و نمو مي‌كند و به طور طبيعي، فطرت انساني اين مسأله را تأكيد مي‌كند؛ متأسفانه انحرافات از فطرت و منافع نامقدسي كه به وجود مي‌آيد مانند تسلط، جنگ و .... اين خواسته‌هاي فطري را كم‌رنگ مي‌كند.

* در طول تاريخ طرح‌هاي زيادي براي امنيت مطرح شده است؛ در عين حال طرح دين و طرح اديان اين بود كه بشريت، سوي خدا حركت كند و تفكرات طاغوتي و شيطاني را كنار بگذارد و به سمت تعاليم الهي برود.

* ما در روايات اسلامي اينگونه داريم كه انبيا اين رسالت را دارند كه بشريت را به سوي عبادت‌الله و درگيري با طاغوت سوق دهند. در همه اديان هم آمده كه وعده الهي به كل مؤمنين اين است كه خداوند شرايطي به وجود خواهد آورد تا همه مؤمنين حالت عبادت‌اللهي داشته باشند.

* همه مؤمنين موظف‌اند كه سعي كنند تا تمدن بشري را به سوي اخلاق انبيا هدايت كنند.

حجت‌الاسلام والمسلمين يونسي، دستيار ويژه رييس‌جمهور در امور اقوام و اقليت‌هاي ديني و مذهبي

* ذات دين براي اين است كه مردم را دعوت به خدا و دوستي بين خود، كند. پيوند انسان‌ با خدا و پيوند انسان با خودشان.

* تا مادامي كه دين اين رسالت را دارد و هدف اصلي را تعقيب مي‌كند، مردم و جامعه بشري از صلح و آشتي و امنيت برخوردارند. ولي از زمانيكه دينداران و پيروان اديان از مسير و هدف اصلي دين جدا مي‌شوند و به جاي اينكه به خدا و محبت به خدا دعوت كنند؛ ديگران را به خود دعوت مي‌كنند، مسير دين هم منحرف مي‌شود.

* كسي كه خود را جاي خدا مي‌بيند، مشرك است و شرك يعني اينكه خود را جاي خدا بنشانيم و يا شريك او بدانيم، دين به جنگ خودپرستي و به جاي خدا نشستن آمده است. خودپرستي، ريشه تمام تعصبات ديني است كه وقتي آمد، حق مي‌گريزد. هر جا كه نَفْس است و خود است، خدا نيست؛ خدا آنجاست كه خودي نبيني. تعصبات ديني امروز بلاي جان بشريت شده است.

* مسلمانان در طول تاريخ مدل‌هايي براي مبارزه با تعصبات ديني تدارك ديده‌اند كه تجربيات موفقي هم بودند. براي نمونه انواع مكتب‌هاي عرفاني، اين خاصيت را داشتند كه مردم را به روح دين، معنويت و محبت، دعوت مي‌كرد و همين موضوع بسياري از جنگ‌ها و مخاصمات و دشمني‌ها را از بين برده است.

* در اين راه بهترين اثر براي دوري جستن از تعصبات ديني، آثار مولوي؛ به ويژه مثنوي معنوي اين شاعر ايراني است. اين كتاب ارزشمند، به نظر من بهترين مدل براي آشتي مسلمانان با خود مسلمانان و مسلمانان با غيرمسلمانان است.

* از سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي درخواست مي‌كنم كه مثنوي معنوي را به زبان‌هاي مختلف ترجمه و آن را منتشر و معرفي كند. البته در اين راه بايد كارگروه‌ها و نشست‌هايي هم براي تفسير گفتمان مولوي برگزار كند. مثنوي معنوي هم اثري اسلامي و هم بيانگر فرهنگ ايراني است و در عين حال اثري بين‌المللي و متعلق به تمام جهان است كه مي‌تواند صلح و آشتي را جهاني كند.

* همچنين در سوي ديگر اين مدل، بايد آثار ديگر اديان كه توانايي معرفي آن فرهنگ و دين به طور كامل را دارند و هم با تعصب مبارزه مي‌كنند را شناسايي و پس از ترجمه آنها را منتشر كرد. در اين باره هم نيازمند تشكيل كارگروه‌هاي تخصصي هستيم.

عبدالرحیم گواهي، رييس مركز پژوهش‌ اديان جهان

* با توجه به اجراي برجام و وضعيت جديدي كه در فضاي بين‌الملل ايجاد شده است، مي‌توانيم در حوزه‌هاي مختلف توسعه پيدا كنيم. اعتقاد من به اين است كه توسعه علمي و صنعتي بر اساس فرهنگ و تمدن است و گفت‌وگوي اديان كمك مي‌كند به اينكه گفت‌وگوي فرهنگي و بعد از آن گفت‌وگوي‌هاي صنعتي رشد پيدا كنند.

* بحث‌هايي از جمله «جنگ تمدن‌ها» در سال‌هاي اخير مطرح شده‌اند كه هيچ اصالتي ندارند؛ چون در ايران و كره و بسياري از كشورها و مناطق دنيا همزيستي مسالمت‌آميز اديان و اقوام مختلف را شاهد هستيم. بنابراين طرح مسايلي همچون جنگ تمدن‌ها، بيش‌تر جنبه تبليغاتي و پروپاگاندا دارند. زمان اين نزاع‌ها و تخاصم‌ها و مناقشات گذشته است و امروز شاهد حضور توأمان اديان مختلف از جمله اسلام و مسيحيت، در آفريقا و آسيا و همه جاي دنيا هستيم.

* به عنوان پيروان اسلام و مسيحيت، دشمنان مشترك بسياري براي جنگيدن با آنها داريم؛ دشمناني مانند سكولاريسم، ليبراليسم، لائيسيته و ... پس معقول نيست كه دنبال رقابت با هم باشيم؛ چه رسد به اينكه بخواهيم با هم مبارزه كنيم.

* گفت‌وگوهاي فرهنگي مي‌تواند مفيد باشد اگر از همه ابزارها استفاده كنيم و با پيشنهادات درست، مواجه شويم. در زمان گفت‌وگو به جاي متقاعد كردن طرف براي حضور در اين سو، بايد تأكيد كنيم كه در كنار يكديگر قرار بگيريم و با احترام به هم، فرهنگ‌ها و تمدن‌هاي سنتي را از حالت نمايشي خارج كنيم.

* همه به يك خدا اعتقاد داريم و معتقديم كه خدا يكتاست و خدا را مي‌پرستيم. چه مسيحي باشيم و چه مسلمان و چه يهودي، نبايد از ياد ببريم كه همه در مسير خداي يكتا گام برمي‌داريم.

* علم از زمان افلاطون و ارسطو، داراي دو  شكل متريال و متافيزيك بود، اما در حال حاضر علم خالي از معنويت است و به علم ماترياليستي، تنزل پيداكرده است.

* بايد تلاش كنيم تا معنويت ارتقا پيدا كند، در اين صورت خداوند هم ما را ياري خواهد رساند و نبايد فراموش كنيم كه ما پيروان اديان توحيدي، رقباي هم نيستيم؛ بلكه دوستان يكديگر هستيم.

حسن بلخاري، مديرگروه مطالعات عالي هنر دانشگاه تهران

* در آموزه‌هاي ديني و يا به عبارتي در هر دين و مشربي حتي در مشارب فلسفي و فكري، صلح به دو وجه صلح درون و صلح برون، تقسيم مي‌شود.

* صلح درون به اين معناست كه انسان ابتدا بايد در خود به امنيت و آرامش برسد و اگر به آن دست نيابد، يقيناً صلح برون اتفاق نخواهد افتاد، چون عصاره عالم در انسان است و اگر انسان در آرامش باشد، دنيا در آرامش است.

* صلح درون بر سه مبنا استوار است: صلح با خدا كه اديان مكلف به اين صلح هستند، صلح با عالم كه حفظ محيط زيست محصول آن است و صلح با انسان‌ها. مهم‌ترين ابزاري كه انسان را به صلح درون هدايت مي‌كند، دين به معناي كامل و حقيقي كل آن است.

* در اين نشست دوستاني از شرق (هر چند مسيحي) هستند. شرق قلمرو تعاليم و كتب مقدس و مهمي است. در قلمرو شرق قرائت‌هاي مسيحي مي‌تواند تابعي از قرائت «اوپانيشادها» باشد. آيه 12 از فصل پنج بهگودگيتا (كتاب مقدس اوپانيشادها) وقتي با آيه‌اي از قرآن مرتبط مي‌كنيم، خواهيم دانست كه انسان در تمامي اديان و مكاتب، صلح درون مي‌خواهد.

* در آيه 12 از فصل پنج بهگودگيتا آمده است: «روح وقف شده‌اي كه در راه عشق و عبوديت استوار است، به صلح و آرامشي حقيقي دست پيدا مي‌كند؛ زيرا نتايج و ثمرات تمامي اعمال خود را نثار من مي‌كند.» اين كلماتي است كه «كريشنا» عنوان مي‌كند و بيانگر خلوصي است كه تمام اديان به آن تأكيد مي‌كنند؛ به ويژه مسيحيان كه هر عملي را براي خدا انجام مي‌دهند.

* حالا به سخنان قرآن گوش فرا مي‌دهيم: «كساني كه براي رضايت حق صبر مي‌كنند و ستايش مي‌كنند حق را و آنچه خداوند به آنها روزي داده در راه خدا پنهان و آشكار از براي مردمان ديگر انفاق مي‌كنند و هر كه با آنها بدي كرد، اينان با آنها نيكي مي‌كنند و بدي را با نيكي پاسخ مي‌دهند، سراي آخرت از براي آنان است. آن جنّاتي كه وارد آن مي‌شوند آناني كه از پدارنشان و همسرانشان و فرزندانشان شايسته هستند و ملائكه از هر بابي وارد مي‌شوند و مي‌گويند؛ سلام بر شما به واسطه آنچه صبوري كرديد در عالم».

* تفاوت ماهوي به لحاظ معنا در مفهوم بين اين آيه قرآن و آنچه در آيه 12 از فصل پنج بهگودگيتا آمده، وجود ندارد.

* دين آمده تا درون انسان را به نور صلح و آرامش مصفا كند و اگر چنين شود، جهان مملو از صلح و امنيت خواهد شد.

ابوذر ابراهيمي‌تركمان، رييس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي

* بشر امروز، بيش از هر زمان ديگر به صلح نيازمند است. رشد علمي بشر در سال‌هاي اخير به صورت فزاينده و با سرعت پيش رفته است، اما در كنار اين پيشرفت‌ها، اخلاق و توجه به همزيستي مسالمت‌آميز و نيز صلح، نه تنها در حد مطلوب نبوده بلكه در برخي مواقع به قهقرا كشانده شده است و بر اساس آنچه در طول سال‌ها بر جهان، گذشته است، اگر بخواهيم آينده را پيش‌بيني كنيم، پيش‌بيني‌ها بسيار نگران كننده است.

* جهان در عصر حاضر شاهد پایمال شدن ابتدایی‌ترین حقوق انسان ها است، عصری که پیشتر گمان می‌رفت، باید آن را عصر حقوق بشر نامید.

* بايد توجه داشت كه جهالت مدرن در عصر کنونی مهمترین عامل دوری انسان از صلح و مدارا است؛ از این رو وظیفه رهبران و کسانی که سخنانشان در دیگران نافذ است، این است که به زدودن جهالت از پندار و کردار جوامع بیاندیشند و راه های عملی برای برون رفت از چنین وضعیتی را تبیین کنند.

* در سال‌های اخیر خشونت‌های سازمان یافته، در بسیاری از نقاط جهان رو به گسترش بوده که متأسفانه، مرتکبین چنین خشونت‌هایی برای کاستن از رنج‌های بعدی، کوشیده‌اند تا با بهره‌گیری از آموزه‌های دینی و آیینی، به مقدس سازی چنین خشونت‌هایی روی آورند.

* باید کوشید تا از نهادینه شدن و استقرار جاهلیت مدرن جلوگیری کرد و مبارزه با جهالت مدرن و بازگشت به خرد و معنویت دو راه اساسی برای نیل به بازگرداندن اندیشه صلح به بشريت است.

* انسان برای درست زیستن به خرد نیازمند است و برای آرام زیستن نیاز به توجه به معنویت دارد. بازگشت توأم به خرد و معنویت می‌تواند غبار غفلت را از جان آدمی بروبد و اندیشه محبت به دیگران را در وجود او به اندیشه برتر مبدل کند و صلح و همزیستی مسالمت‌آمیز را به دنبال بیاورد. انسان به دست خود، خود را در رنج بی‌شمار فرو می‌غلطاند. و با خود دشمنی می‌کند.  وکسی که با خود دشمن باشد نمی‌تواند با دیگران در صلح باشد. پس باید ابتدا انسان را با خودش آشتی داد و سپس انتظار صلح از او داشت و آشتی انسان با خود تنها با بازگشت به خرد و معنویت میسر است.

* روشن است که عقلانیت و اعتدال و امنیت، نیاز ضروری جهان امروز ماست و افراط گرایان با نادیده گرفتن این نیازها و با مجموعه اقداماتشان، به جای تلاش برای سازش و رسیدن به موافقت و همراهی و همگرایی، با ناسازگاری و مجادله فضای جوامع را متشنج کرده و با افراط در عقیده و عمل به افزایش بحران‌ها و تنش‌ها کمک می‌کنند.

* رهبران ادیان می‌توانند با فراخواندن پيروان اديان به متون و نصوص اصيل دینی، توجه به خردورزي و احترام به باورهای دیگران، به تامين امنيت جهاني كمك كنند.

* در اين راستا توجه به جوانان نقش بسزايي دارد، زيرا متاسفانه بخش قابل توجهي از گرايش به گروه‌هاي تروريستي در غرب و شرق را همين جوانان تشكيل مي‌دهند. اهميت اين موضوع منجر به نگارش نامه‌هايي به عنوان جوانان مغرب زمين توسط رهبر معظم انقلاب اسلامي ايران حضرت آيت‌الله خامنه‌اي(مدظله العالي) شد. ايشان در اين مكاتبات با ريشه‌يابي و تحليل دقيق، علل توجه جوانان غربي به گروه‌هاي افراطي خشونت‌طلب را تشريح مي‌كنند و راهكارهاي ارزشمندي را ارائه مي‌دهند.

* امروز، جنگ اصلي در حوزه فكر و انديشه است. جوانان در آن نقش بسزايي دارند و بر انديشمندان و علماي دين است كه انديشه‌هاي افراطي و منحرف را كه در قالب برخي مدارس ديني يا كرسي‌هاي دانشگاهي و حتي رسانه‌ها از جمله شبكه‌هاي اجتماعي براي نوجوانان و جوانان ما ارائه مي‌شود، به خوبي شناسايي و با كمك يكديگر از اينگونه آموزه‌هاي افراطي و خشونت‌پرور جلوگيري كنيم.

كشيش كيم گوانگ جون، دبيركل كنفرانس اديان براي صلح كره جنوبي

* اين كنفرانس در بردارنده اديان بسياري همانند بوديسم، كنفسيوسيسم، مسيحيت و ... اديان ديگر كره است كه عضو اين كنفرانس هستند. كنفرانس اديان براي صلح كره جنوبي، پيام‌هاي صلح‌آميز را ترويج مي‌دهد و فعاليت‌هايش براي صلح است.

* همه پيروان اديان و صلح‌طلبان با هم جمع مي‌شوند و تحت پرچم كنفرانس صلح براي اديان، سخنراني مي‌كنند و مهم‌ترين هدف ما، ايجاد صلح در شبه جزيره كره است. همچنين كنفرانس اديان براي صلح كره جنوبي در سطح آسيا روابط خوبي با همكاران جهاني خود دارد.

* در ميان تمامي مسائل، مهم‌ترين وظيفه اين كنفرانس مبارزه با افراطي‌گري ديني است. به خصوص ميان افراد معتقد در كره مطالعه مي‌كنيم تا مسايلي كه منجر به افراطي‌گري مي‌شود را شناسايي و آنها را خنثي كنيم.

* حدود 2 هزار مسلمان بومي در كره جنوبي زندگي مي‌كنند، مسلمانان جزو اقليت‌هاي ديني در كره هستند كه با محاسبه مهاجران مسلماني كه از كشورهاي اسلامي به اين كشور مهاجرت كرده‌اند، جمعيت آنها به 100 هزار تا 200 هزار تن مي‌رسد. در كنفرانس اديان براي صلح كره جنوبي تلاش مي‌كنيم تا درك خود از اين مسلمانان را افزايش دهيم تا مانع ايجاد سوء‌تفاهم‌هايي در خصوص مسلمانان در سطح جامعه شويم.

* يكي از پروژه‌هاي اين كنفرانس برگزاري سمينار اسلام است، اين سمينار در نقش اشاعه درك مسيحي از اسلام و مسلمانان برگزار مي‌شود و آموزش‌هايي در اين خصوص به مردم ارايه مي‌دهد. همچنين به عنوان بخشي از اين سمينار، با مسلمانان ديدار مي‌كنيم كه در خارج از كشور با كنفرانس همكاري دارند.

اسقف اعظم كيم هي ـ جونگ، رييس كميته ارتباط جهان مسيحي و گفت‌وگوي اديان كنفرانس اسقفان كاتوليك كره جنوبي

* چندي پيش هفتادمين سالگرد آزادي كره و تقسيم فاجعه‌بار اين سرزمين به  كره جنوبي و كره شمالي بود. در حدود هفت سال پيش اميدوار بوديم كه روابط دو كشور بهتر شود، ولي سير نزولي اين روابط شدت گرفت و وضعيت در منطقه بدتر شد.

* در سفر خود به پيونگ‌يانگ (پايتخت كره شمالي) كه در سال‌هاي 2011 و 2015 انجام شد، عنوان كردم كه بهترين روش براي دستيابي به صلح در شبه جزيره كره، استفاده از سلاح‌هاي هسته‌اي نيست؛ بلكه از طريق اعتمادسازي دو طرفه براساس بخشش است و تأكيد كردم كه به شكوفايي و آشتي ملي فكر كنند.

* ابعاد اين ضايعه غيرقابل اندازه است و با توجه به استمرار مناقشه بين دو كره نبايد طبق انگيزه‌ها و محاسبات سياسي عمل كنيم. رهبران كره بايد موضعي مستقل براساس منافع ملي اتخاذ و براي بخشش و آشتي ملي اقدام كنند و بهترين عمل براي آشتي ملي بخشش غير مشروط است.

* براي تحقق اين آشتي ملي در كليسا به دعا مي‌پردازيم، در آلمان غربي مردم در كليسا دعا مي‌كردند تا اتحاد دو آلمان محقق شود. ما هم در كره دعا مي‌كنيم براي اتحاد دو كره و در اين باره از حضرت مريم (س) شفاعت مي‌طلبيم.

* اتحاد، سبب صلح، همدلي و يكپارچگي ملي خواهد شد و البته نتايج اين صلح نه تنها در شرق آسيا كه در كل جهان مشهود خواهد بود. تصميم‌گيري در مناقشه دو كره نبايد براساس سياست باشد، بلكه بايد در اين خصوص اجماع صورت گيرد.

هيوندو پارك، سردبير مجله «صلح و دين» كره و عضو شوراي مركزي كنفرانس اديان براي صلح كره

* در منطقه خاورميانه، داعش حضور دارد؛ اما با توجه به تقسيم شدن دو كره، مي‌خواهم توجه شما را به موضوع كشور خودم جلب مي‌كنم؛ بحث اتحاد دو كره.

* در كره، بحث اتحاد، مهم‌ترين بحث گفت‌وگوي اديان است چون مسير سياسي بسته است و سياستمداران نمي‌خواهند در اين باره اقدامي صورت دهند. هم اكنون در شبه جزيره كره، افرادي چون اسقف اعظم، فعالانه درگير اين گفت‌وگو هستند تا صلح محقق شود.

* در سال 2015 ميلادي عدد 70 به كل ملت ارايه شد كه نشان دهنده هفتادمين سالگرد پايان جنگ جهاني دوم و آزادي سازي مردم كره از حكومت استعماري ژاپن در 15 اوت سال 1945 است؛ اما يك واقعيت دردناك ادامه يافت و دو كره همچنان جدا هستند كه نتيجه درگيري ايدئولوژيك دو ابرقدرت جهاني يعني آمريكا و شوروي سابق است. اين جدايي، زندگي صلح‌آميز ما را دچار اختلال كرده است.

* در ژاپن تلاش مي‌شود تا جرايم جنگي اين كشور را الزام غيرقابل اجتناب معرفي كنند كه در اين حالت كشورهاي تحت عنوان دفاع خود، توسط ژاپن ديگر مورد هدف قرار خواهند گرفت. اين وضعيت سياسي منطقه شرق آسياست و مي‌تواند وضعيت را خطرناك كند.

* خاورميانه هم خطرناك است چون افراطيون اينجا هستند. در واقع شاهد انفجار خطرات در خاورميانه هستيم؛ اما در شرق آسيا، اين تنش در حال جوشش در درون منطقه است.

* آب و هوا امسال خيلي سرد بود؛ وضعيت سياسي هم خيلي سرد بود و در عوض، تنش بسيار و مسير به سمت صلح، بسيار سخت و پر پيچ و خم است. اميدوارم كه صلح دو كره محقق شود كه در اين صورت، منطقه شرق آسيا به سمت صلح حركت خواهد كرد.