رقابت بر سر توریست در منطقه؛ کشوری که بیش از جمعیتش گردشگر دارد موفق می شود یا ایران ؟

نیو صدر- ترکیه برای از یکی دو دهه پیش یکی از قطب گردشگری در منطقه و جهان است؛ برنامه ریزی های مختلفی در این کشور که از نظر تاریخی و دریایی برای گردشگران اروپایی، روس و ایرانی جذاب بود، انجام شد. این برنامه ها نتیجه داد و از سال 2006 تعداد گردشگران ترکیه افزایش یافت.

روند پیشرفت ترکیه در صنعت گردشگری تاحدی پیشرفت کرد که در سال 2012، ششمین مقصود توریستی دنیا شد. اما همانطور که تجربیات مختلف نشان داده امنیت یکی از اصلی ترین عوامل سفر توریستی به یک کشور است؛ حملات تروریستی در یکی دو سال گذشته و کودتای ناموفقی که چند روز پیش رخ داد شرایط ترکیه را بسیار ناامن کرد. این حملات منجر شد وزارت امور خارجه کشور های مختلف به شهروندانشان نسبت به سفر به ترکیه هشدار دهند و این هم در کنار ضعیف شدن ارتباط ترکیه و روسیه به گردشگری این کشور آسیب بزرگی وارد کرد.

این آسیب جدی منجر شد برای اولین بار پس از 9 سال تعداد گردشگران ترکیه کاهش پیدا کند، حتی آمار سال 2016 هم خبر از کاهش احتمالی توریست های ترکیه را در صنعت گردشگری می دهد.

این کاهش در تعداد توریست های ترکیه شاید منجر به ایجاد فرصت برای کشورهای دیگری از جمله ایران، آذربایجان، گرجستان و ارمنستان شود تا رقابت جدیدی را در حوزه گردشگری منطقه ایجاد کنند. با این وجود آیا این کشورها زیر ساخت های لازم فرهنگی و تاسیستاتی برای رقابت در حوزه گردشگری را دارند؟ آیا روزی یکی از این کشورها جای ترکیه را در گردشگری منطقه می گیرد؟

ایران

با لغو تحریم ها، برنامه های ایران در حوزه گردشگری کاملا تغییر کرد. به گفته مسعود سلطانی‌فر، رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، ایران قصد دارد تا 10 سال آینده تعداد گردشگران خودش را به 20 میلیون نفر افزایش دهد.

هم اکنون حدود 1100 هتل در ایران وجود دارد، 158 مورد از این هتل ها 4 یا 5 ستاره است. البته وضعیت ظرفیت گردشگری ایران در حال پیشرفت است؛ برای افزایش ظرفیت گردشگری، 1700 پروژه گردشگری در راه است که 820 مورد از آن ها مربوط به ساختن هتل و هتل آپارتمان است. سلطانی فر در این رابطه گفته است: حدود 1750 پروژه گردشگری هم‌اكنون با اعتبار بيش از 40هزار ميليارد تومان در حال اجرا در كشور است و پيشرفت فيزيكي آنها بين 5تا 95درصد است.

به گفته سلطانی فر تا پایان دوران ریاست جمهوری حسن روحانی 200 هتل 4 یا 5 ستاره هم به ظرفیت ایران اضافه می شود.

در رابطه با امینت وزارت امور خارجه بسیاری از کشور ها مانند انگلیس سفر به اکثر نقاط ایران را برای شهروندانشان امن می دانند.

حتی گردشگرانی هم که به ایران سفر می کنند، این کشور را امن می دانند؛ چندی پیش گردشگر هلندی که به ایران سفر کرده بود در رابطه با وضعیت امنیت در ایران گفت: تاکنون به کشوری نرفته بودم که تصورات قبلی من از آن با حقیقت فاصله بسیار زیادی داشته باشد. هیچ جنگی در ایران نیست، به طور کلی این کشور امن است و استانداردهای زندگی در ایران با اروپا قابل مقایسه است.

اما ایران چه جذابیت هایی برای گردشگران دارد؟ بخش زیادی از توریست های ایرانی را توریست های مذهبی تشکیل می دهند، به جز این قسمت از گردشگران، مناطق تاریخی و تفریحی دیگری برای گردشگران وجود دارد. بر اساس گزارش سایت های مختلف گردشگری مناطق باستانی مانند تخت جمشید، مشجد شیخ لطف الله در کنار پیست های اسکی، برج میلاد و ... جذاب ترین مناطق برای گردشگری در ایران هستند.

اما چیز دیگری هم یکی از نقاط قوت اصلی ایران در حوزه گردشگری حساب می شود؛ مهمان نوازی ایرانی ها و دعوت توریست ها به خانه خودشان یکی از بهترین جاذبه ها برای گردشگران خارجی است.

ارمنستان

از سال 2000 ارمنستان برای جذب گردشگران برنامه ریزی کرد، در آن سال ها این کشور برای میزبانی از مسافرها فقط هتل های 3 یا 4 ستاره داشت اما اکنون طبق گفته های رئیس دپارتمان گردشگری ارمنستان، بیش از 200 هتل آپارتمان و 340 محل اقامت در ارمنستان ساخته شده است.

برای مثال یکی از نشانه های پشرفت صنعت گردشگری در ارمنستان افتتاح اولین شعبه از هتل های زنجیره ای هیلتون در این کشور است. البته این برنامه های ارمنستان هم نتیجه مثبتی داشته. 

ارمنستان یکی از کشورهای مقصد روس‌ها هم هست؛ از 1.2 میلیون توریست این کشور در سال 2015، 500 هزار نفر آن ها مردم روسیه تشکیل می دادند. 

اما ارمنستان چه مکان هایی دارد که باعث جذب توریست و رشد این چنینی گردشگر در کشورش می شود؟ آن هم فقط با 3 میلیون نفر جمعیت!

صومعه هاقپات و ساناهین، کلیسای جامع و کلیساهای اچمیادزین و سایت باستان شناسی زوارتنوتس و صومعه گغارد جزو مناطقی از ارمنستان هستند که جزو فهرست آثار باستانی یونسکوهستند. رشته کوه های قفقاز از دیگر جذابیت های توریستی ارمنستان است. اما شاید یکی از اصلی ترین شهر های ارمنستان برای گردشگری شهر ساحلی سوان باشد، تنها شهر ارمنستان که ساحل دارد.

دریاچه سوان که در این شهر واقع است در 60 کیلومتری شمال شرقی ایروان و در استان گغارکونیک قرار دارد. این دریاچه که بزرگ‌ترین دریاچه قفقاز و از بزرگ‌ترین دریاچه‌های کوهستانی آب شیرین در جهان است در بلندای 1916 متری سطح دریا واقع شده‌ است. در سال 2014 حدود 200 هزار نفر تعطیلات خود را در این دریاچه گذراندند.

گرجستان

گرجستان تا 10 سال پیش نزدیک به یک میلیون نفر گردشگر داشت، اما این آمار در سال 2014 به بیش از 5 میلیون نفر رسید و حتی گرجستان میان کشورهای قاره اروپا، آفریقا و خاورمیانه از سریع ترین رشد ها را در تعداد گردشگران داشته است. 

اکنون این کشور که بیش از جمعیتش توریست دارد به نظر می رسد میان کشورهایی باشد که در حوزه گردشگری منطقه با ایران رقابت کند.

6 سال

6 سال پیش یک سایت گردشگری معروف به نام «لونلی پلنت» گرجستان را مقصد توریستی جهان نامید، سال 2015 نیویورکر گرجستان را یکی از با ارزشترین مکان ها برای بازدید اعلام کرد. امسال هم سی ان ان این کار را کرد تا رشد گردشگری گرجستان چشم گیر تر هم بشود.

از سال 2014 تاکنون تعداد گردشگران گرجستان رشد عجیب تری هم داشته است؛ یک رشد 14درصدی! میانگین رشد گردشگران در جهان در طول این مدت 3.4 درصد بود.

برای جذب این تعداد توریست هر کشوری باید مناطقی جذاب برای گردشگران هم داشته باشد. گرجستان هم پر از مناطق تفریحی و باستانی است که برای گردشگران بسیار جذاب است؛ سه منطقه از این کشور در میان فهرست آثار باستانی یونسکو هستند؛ صومعه گلاتی، آثار تاریخی متسختا و سونتی بالا. رشته کوه های قفقاز هم در میان مناطق جذاب برای گردشگران گرجستانی است.

یکی دیگر از جاذبه های گردشگری این کشور شهر سنگی اوپلیستیخه است، این شهر بزرگترین شهر سنگی دنیا است که در اصل به معنی معبد خدایان است. مهمترین آثار باقی مانده از دین پیکانیزم در این محوطه باستانی وجود دارد و قدیمیترین سد، داروخانه، بازار، امفی ﺗﺌﺎتر ،کلیسای معروف به سن جورجی، معابد، زندان، سیاه چال و کارگاه شراب سازی و داروخانه و پا وصد ها اثر باستانی دیدنی در آغوش یکی از مهمترین مکانهای دیدنی بین دو شهر تفلیس و قرار دارد.

درباره گرجستان می گویند که می توانید اسکی کنید و چند دقیقه بعد در دریا مشغول به شنا باشید.

اما یکی از اصلی ترین جاذبه های گردشگری گرجستان شهر تفلیس است. تفلیس پایتخت و بزرگترین شهر گرجستان است، این شهر که زمانی تحت کنترل ایران و زمانی هم تحت کنترل روسیه بوده یکی از زیباترین شهرهای گرجستان برای گردشگران به حساب می آید. از جاذبه های این شهر می توان به ميدان آزادي و خيابان روستاويلي، آتشکده تفلیس، دریاچه لیسی، حمام های سولفور و... نام برد.

آذربایجان

آذربایجان هم از کشورهایی است که در چند سال اخیر در صنعت گردشگری رشد خوبی داشته است، طبق آمار بانک جهانی در سال 2014 گردشگران آذربایجان 2 میلیون و 160 هزار نفر بود.

گفتنی است بیشترین گردشگران این کشور به ترتیب از 5 کشور روسیه، گرجستان، ترکیه، ایران و اوکراین است. اما شاید در سال های آینده شاهد پیشرفت چشمگیری در گردشگری آذربایجان هم باشیم زیرا میزان سرمایه گذاری این کشور روی گردشگری در سال 2015، 10 درصد رشد داشته و از نظر این رشد در صدر کشورهای جهان قرار دارد. این درحالی است که میانگین رشد سرمایه گذاری روی گردشگری در جهان 4.8 درصد بود.

از جاذبه های گردشگری این کشور می توان به ساحل دریای خزر در باکو اشاره کرد، البته کثیف بودن آب این دریا در آذربایجان منجر شده است گردشگران کمتری به این ساحل بروند.

از دیگر جاذبه های گردشگری این کشور می توان به کوه بش پارماک، شهر باستانی ایچری در باکو، قله ی دختر، ارگ قدیمی باکو که در فهرست آثار باستانی یونسکو قرار دارد، اشاره کرد.

یکی از دیگر از متفاوت ترین مناطق گردشگری آذربایجان کوه سوزان است؛ این کوه همیشه به علت گاز های طبیعی که در آن قرار دارد در حال سوختن است. 

۴۷۲۳۷