با وجود همه تلاش ها، اما نگاهی به نتایج طرح آمارگیری نیروی کار سال 1394 نشان می‌دهد زنان همچنین در وضعیت خوبی از اشتغال قرار ندارند.
فهیمه حسن‌میری: سال 1392، وقتی قرار بود نماینده جدید مردم برای نشستن بر صندلی ریاست جمهوری انتخاب شود، هر كدام از نامزدها از برنامه‌هایشان می‌گفتند و شعارهایشان زیر ذره‌بین قرار می‌گرفت. یكی از وعده‌های منتخب مردم یعنی حسن روحانی، شامل حال زنانی می‌شد كه از تبعیض و نادیده گرفته شدن خسته بودند. روحانی با تاكید بر ایجاد فرصت‌های برابر، گفت: «تبعیض برای زنان ما قابل قبول نیست. جنسیت نمی‌تواند معیار درستی برای تصدی مسئولیت‌ها در جامعه باشد و در تصمیم‌سازی‌ها و تصمیم‌گیری‌ها باید زنان همانند مردان نقش ایفا کنند.»
او همچنین در حرف‌هایش تاكید كرد: «امروز که نیاز به حرکت جامعه برای رشد داریم باید جمعیت 50 درصدی زنان را مورد توجه قرار دهیم. حتی باید امروز در برخی مشاغل مدیریتی سهمی برای زنان قائل شویم. با یک عقب ماندگی مزمن تاریخی در این زمینه مواجهیم و باید این عقب‌ماندگی جبران شود. در دولت تدبیر و امید در عرصه مدیریت، جنسیت معیار نخواهد بود.»
با این حال، هرچند روحانی گفته بود دولت تدبیر و امید برابری را بین مردان و زنان برقرار می‌کند، در شروع فعالیتش و انتخاب نشدن هیچكدام از زنان توانمند كشورمان برای تصدی پست‌های وزارت، این پرسش ایجاد شد كه پس این برابری قرار است از كجا شروع شود؟ اما فعالان زنان امیدشان را به تدبیرِ دولت امید از دست ندادند و همچنان منتظر ماندند تا در آینده دور یا نزدیك، خبرهای خوبی به گوششان برسد. از آن روز، اتفاقات كوچك و بزرگ زیادی افتاد كه بعضی امیدواركننده بود و بعضی دیگر با انتقادهایی از سوی فعالان زنان مواجه بود.
اما آخرین نمونه اتفاق امیدواركننده‌ای كه البته با مخالفت بعضی هم مواجه بود، همین چند روز گذشته بود كه رییس دولت یازدهم در واكنش به آزمون استخدامی كه فرصت‌های كمتری را برای زنان نسبت به مردان در نظر گرفته بود، دستور بازنگری این آزمون را داد. روحانی به سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی دستور داد تا هنگام اطمینان از تأمین حقوق زنان در فرصت‌های شغلی، آزمون استخدامی به تعویق بیفتد و سهمیه‌های جنسیتی در جهت رعایت عدالت، اصلاح شود. نابرابری فرصت‌ها اگرچه سابقه طولانی دارد، اما این مخالفت توانست روزنه امیدی برای اهتمام نسبت به كم كردن تبعیض بین زنان و مردان در سطوح مختلف تحصیلی، اشتغال، قوانین و ... باشد.
اشتغال زنان در ایران
نگاهی به نتایج طرح آمارگیری نیروی كار سال 1394 نشان می‌دهد زنان همچنین در وضعیت خوبی از اشتغال قرار ندارند. بر اساس نتایج این طرح در سال 1394، بررسی نرخ بیكاری نشان می‌دهد كه 11 درصد از جمعیت فعال، بیكار بوده‌اند و نرخ بیكاری در بین زنان نسبت به مردان بیشتر بوده است. همچنین، این نتایج نشان می‌دهد نرخ مشاركت اقتصادی در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی كمتر بوده است. در بررسی نرخ بیكاری در هر دو گروه 24 - 15 و 29 - 15 ساله نیز دیده می‌شود كه نرخ بیكاری زنان نسبت به مردان بیشتر بوده است.
شاخص‌های نیروی كار به تفكیك جنس در سال 1394
|
شاخص‌های نیروی كار |
|
كل (درصد) |
مرد |
زن |
|
بیكاری جوانان 24 - 15 ساله |
نرخ |
26.1 |
22.3 |
42.8 |
|
تعداد |
765170 |
529673 |
235496 |
|
|
بیكاری جوانان 29 - 15 ساله |
نرخ |
23.3 |
19.1 |
40.2 |
|
تعداد |
1646380 |
1083980 |
562399 |
|
|
اشتغال در بخش كشاورزی |
سهم |
18.0 |
17.1 |
22.8 |
|
تعداد |
3961297 |
3171458 |
789839 |
|
|
اشتغال در بخش صنعت |
سهم |
32.5 |
34.2 |
23.8 |
|
تعداد |
7147011 |
6323306 |
823704 |
|
|
اشتغال در بخش خدمات |
سهم |
49.4 |
48.7 |
53.4 |
|
تعداد |
10860392 |
9013426 |
1846966 |
|
|
سهم شاغلین 15 ساله و بیشتر با ساعت كار معمول 49 ساعت و بیشتر |
38.0 |
42.7 |
13.1 |
|
تغییرات شاخص‌های نیروی
كار برحسب جنس در سال 1394 نسبت به سال 1393
|
شاخص‌های نیروی كار |
كل |
مرد |
زن |
|||
|
|
سال 93 |
تغییر |
سال 93 |
تغییر |
سال 93 |
تغییر |
|
نرخ مشاركت اقتصادی (نرخ فعالیت) |
37.2 |
1.0 |
62.5 |
0.7 |
12.0 |
1.3 |
|
نرخ بیكاری |
10.6 |
0.4 |
8.8 |
0.5 |
19.7 |
0.3- |
|
نرخ بیكاری جوانان 24- 15 ساله |
25.2 |
0.9 |
21.3 |
1.0 |
43.8 |
1.0- |
|
نرخ بیكاری جوانان 29 - 15 ساله |
21.9 |
1.4 |
17.8 |
1.3 |
40.1 |
0.1 |
اما این آمار در شرایطی از نرخ بالای بیكاری زنان حكایت دارد كه تعداد زنان خودسرپرست یا سرپرست خانوار نیز رو به افزایش است. تغییرات سریع اجتماعی مانند روند فزاینده طلاق، آمارهایی كه از تجرد قطعی دختران خبر می‌دهند، بیشتر بودن مرگ و میر مردان و كسب استقلال دختران برای زندگی، همه نشان می‌دهد بخش زیادی از جمعیت خانوارهای ایرانی را زنان خودسرپرست یا سرپرست خانوار تشكیل می‌دهند كه لازم است برای اشتغال و معیشت آنها فكری شود چنانچه وزیر كشور در آماری كه 17 خرداد 1395 از وضعیت آسیب‌های اجتماعی در مجلس اعلام می‌كرد گفت 2.5 میلیون نفر زن سرپرست خانوار در کشور وجود دارد.
در نگاهی كلی، بر اساس داده‌هاى رسمى آمارگیرى نیروى كار ایران در سال ١٣٩٢ زنان كشور براى مشاركت در عرصه هاى اقتصادى با چنین شرایطى روبرو هستند:
- 50 درصد از زنان شاغل در بخش غیر رسمى كار مى‌كنند
- زنان كارگر غالباً در بنگاه‌هاى اقتصادى كوچك و غیررسمى كار مى‌كنند
- زنان بیش از ٦٥ درصد از كاركنان بدون دستمزد (كار در بخش‌های خانوادگی و فامیلى) را تشكیل مى‌دهند
- بیش از نیمى از زنان بیكار بیش از یكسال در جستجوى كار بوده‌اند
-یك چهارم زنان شاغل كاركن مستقل هستند
- نزدیك به یك سوم زنان شاغل مزد و حقوق‌بگیر بخش خصوصى‌اند
-فقط ١درصد از زنان شاغل به عنوان كارفرما به كار اشتغال دارند
- نیمى از زنان تحصیلكرده دانشگاهى كه در جستجوى كار هستند، به شغلى دست نیافته‌اند
به این ترتیب زنان چه آنهایى كه در بازار كار موفق شده‌اند به شغلى دست یابند، چه آنهایى كه ناامید از بازار كار، خانه‌نشین شده‌اند یا به شاغلین غیر رسمى پیوسته‌اند و چه آنهایى كه به دلایل مختلف، كار در خانه را به عنوان یك شغل در پیش گرفته‌اند، همه با مشكلاتى روبرو هستند كه سبب شده نرخ مشاركت زنان در عرصه‌هاى اقتصادى تا این اندازه كم گزارش شود.
اشتغال زنان در كشورهای جهان
اما وضعیت اشتغال زنان در كشورهای دیگر چگونه است؟ نگاهی به آمارهایی كه معاونت امور زنان و خانواده از وضعیت اشتغال زنان در كشورهای دیگر و مقایسه آنها با یكدیگر انجام داده، نشان می‌دهد بر اساس گزارش سال 2013 توسعه انسانی سازمان ملل، در سال 2011 در 18 کشور از مجموع 194کشور، درصد زنان فعال اقتصادی کمتر از 30 درصد است که شامل لبنان، ایران، عمان، ترکیه، تونس، الجزایر، اردن، عربستان، فلسطین، مصر، سوریه، مراکش، عراق، هند، پاکستان، موریتانیا، یمن و افغانستان است. از نظر نسبت جنسیتیِ مشارکت اقتصادی نیز پنج کشور سوریه (0.183)، افغانستان (0.196)، الجزایر و عراق (هر دو 0.209)، و ایران (0.226) بدترین وضعیت را در سطح جهان داشته‌اند.
جدول الف. درصد جمعیت زنان و مردان فعال اقتصادی در کشورهای منتخب (سال2011)
جدول ب. روند تغییرات نابرابری جنسیتی در فعالیت اقتصادی کشورهای منتخب منطقه (سالهای2000-2011)
|
ب)نسبت زنان فعال اقتصادی به مردان فعال اقتصادی در سری زمانی |
الف)درصد نیروی فعال اقتصادی 2011 |
|||||||||
|
2000 |
2005 |
2008 |
2011 |
%مرد |
% زن |
|
|
%مرد |
% زن |
|
|
0/804 |
0/867 |
0/907 |
0/899 |
68/5 |
61/6 |
آذربایجان |
68/1 |
59/4 |
سوئد |
|
|
0/793 |
0/745 |
0/704 |
0/704 |
70/2 |
49/4 |
ارمنستان |
70/1 |
57/5 |
ایالات متحده |
|
|
0/424 |
0/490 |
0/535 |
0/544 |
95/2 |
51/8 |
قطر |
66/5 |
53/0 |
آلمان |
|
|
0/541 |
0/547 |
0/525 |
0/527 |
82/3 |
43/4 |
کویت |
72/3 |
58/8 |
استرالیا |
|
|
0/368 |
0/408 |
0/458 |
0/471 |
92/3 |
43/5 |
امارات |
71/4 |
49/2 |
کره جنوبی |
|
|
0/405 |
0/432 |
0/445 |
0/451 |
87/3 |
39/4 |
بحرین |
76/6 |
56/5 |
سنگاپور |
|
|
0/375 |
0/401 |
0/401 |
0/392 |
76/8 |
30/1 |
لیبی |
80/1 |
67/7 |
چین |
|
|
0/362 |
0/334 |
0/352 |
0/394 |
71/4 |
28/1 |
ترکیه |
80/8 |
63/8 |
تایلند |
|
|
0/191 |
0/229 |
0/258 |
0/273 |
83/3 |
22/7 |
پاکستان |
76/2 |
64/7 |
آفریقای جنوب صحرای کبیر |
|
|
0/219 |
0/238 |
0/237 |
0/239 |
74/1 |
17/7 |
عربستان |
80/6 |
65/2 |
آسیای شرق و اقیانوسیه |
|
|
0/190 |
0/262 |
0/219 |
0/226 |
72/5 |
16/4 |
ایران |
69/0 |
49/6 |
اروپا و آسیای میانه |
|
|
0/182 |
0/197 |
0/203 |
0/209 |
69/3 |
14/5 |
عراق |
79/9 |
53/7 |
آمریکای لاتین و کارائیب |
|
|
0/159 |
0/178 |
0/197 |
0/209 |
71/9 |
15/0 |
الجزایر |
74/1 |
22/8 |
کشورهای عرب |
|
|
0/254 |
0/210 |
0/197 |
0/183 |
71/6 |
13/1 |
سوریه |
81/0 |
31/3 |
جنوب آسیا |
|
|
0/166 |
0/172 |
0/183 |
0/196 |
80/3 |
15/7 |
افغانستان |
77/2 |
51/3 |
جهان |
|
بر اساس این جدول، در سال 2000 نسبت جنسیتی زنان فعال اقتصادی به مردان در ایران، 0.190 بوده، در سال 2005 این نسبت به 0.262 رسیده که نشان از کاهش نابرابری جنسیتی در فعالیت اقتصادی دارد و در سال 2008، به 0.219 تنزل یافته است که افزایش نابرابری جنسیتی در فعالیت اقتصادی طی سالهای 2005 تا 2008 را نشان می‌دهد. این نسبت در سال 2011 با وجود ارتقا به 0.226 به نسبت جنسیتی سال 2005 هم نرسیده است و درواقع سطح نابرابریِ مشارکت اقتصادی در سال 2011 بیش از سال 2005 بوده است.
این عدد و رقم‌ها كه نابرابری جنسیتی را در فعالیت اقتصادی زنان و مردان نشان می‌دهد در حالی است كه در سالهای اخیر با رشد صعودی میزان تحصیل‌كردگی زنان در كشورمان مواجه بوده‌ایم كه آمارهای وزارت علوم گواه آن است. به نظر مي‌رسد گام‌هاي آهسته‌اي براي ايجاد فرصت‌هاي شغلي بيشتر براي زنان برداشته شده اما هنوز راه درازي در پيش است تا زنان به عنوان بازوهایی قدرتمند برای اشتغال در بخش‌هاي مختلف و مناصب مدیریتی به حساب بيايند.
47234
نظر شما